Een domiciliëring buiten uw wil om: kan dat?

Heeft u weleens een gift gedaan aan een liefdadigheidsinstelling of een andere organisatie? Mogelijk wordt u dan opgebeld met een voorstel tot een domiciliëring van uw betalingen. Kijk in dat geval goed uit uw doppen.

Ons land telt meer dan tweeduizend liefdadigheidsverenigingen en goede doelen die zich inzetten voor hulpbehoevenden. De bereidheid van de Belg om zulke initiatieven te steunen, is groter dan ooit. Volgens de meest recente studie van de Koning Boudewijnstichting (uit 2017) doen twee op de drie Belgen minstens één gift aan een of ander goed doel. Ze schenken gemiddeld 165 euro. De thema’s die hen het nauwst aan hun hart liggen zijn gezondheid en medisch onderzoek, gevolgd door humanitaire acties en ontwikkelingshulp.

Schenkingen zijn van levensbelang voor de werking van liefdadigheidsinstellingen. Om hun inkomsten te verzekeren, proberen ze donateurs te overtuigen hun stortingen te domiciliëren. “Zo’n mandaat biedt voordelen voor elke partij”, stelt Jan de Smedt. Hij is netwerkdirecteur van Licht en Liefde, een organisatie die blinden en slechtzienden helpt. “Een kleine, maandelijkse bijdrage is makkelijker dan een eenmalige, grotere som. De schenker bepaalt het bedrag zelf, en kan de opdracht makkelijk wijzigen of stopzetten.”

Besparen op de kosten

Aan het opstarten, wijzigen of stopzetten van de domiciliëring zijn geen kosten verbonden voor de schenker. Omdat de vereniging haar schenkers zo minder vaak om steun hoeft te vragen (via direct mailings of per telefoon), bespaart ze op haar werkingskosten. Daardoor kunnen meer mensen worden geholpen. Dankzij de periodieke betalingen weet een vzw ook welk bedrag ze elke maand kan verwachten. Daardoor kan ze haar budget beter beheren en de fondsen efficiënter inzetten.

Het is dan ook gebruikelijk dat organisaties schenkers benaderen met de vraag om hen maandelijks te steunen in plaats van via eenmalige giften. “Onze trouwe donateurs stellen dat vaak zelf voor”, zegt Jan de Smedt. “Dat gebeurt bijvoorbeeld vanuit praktische, kostenbesparende of ecologische overwegingen. Licht en Liefde neemt, net zoals heel wat andere goede doelen, haar verantwoordelijkheid. We stimuleren dus domiciliëringen in onze mailings, maar we maken ook gebruik van een extern callcenter.”

Ethische richtlijnen

Verenigingen als Licht en Liefde vragen callcenters zich bij de rekrutering te houden aan de richtlijnen die de Vereniging voor Ethiek in de Fondsenwerving (VEF) heeft opgesteld. Toch blijkt het in de praktijk weleens fout te lopen bij schenkers die expliciet aangegeven hebben geen domiciliëring te willen. Ze ontvangen na het telefoontje alsnog een ‘prenotificatiebrief’ in de bus. Wanneer ze daar niet op reageren, wordt de procedure na veertien dagen automatisch opgestart. Met andere woorden: zwijgen is toestemmen, zelfs zonder handtekening.

Febelfin, de Belgische federatie van de financiële sector, is nochtans duidelijk: een organisatie kan geen domiciliëring opstarten zonder de uitdrukkelijke toestemming van de klant. “Dat werd vastgelegd in een Europese richtlijn, de Payment Services Directive of kortweg PSD, die sinds 2014 van toepassing is”, klinkt het. “Als een vereniging automatisch geld van uw rekening wil afhalen, heeft ze altijd een schriftelijk mandaat met uw handtekening nodig. Een mondeling akkoord via de telefoon is dus niet voldoende, ook al beweren sommige organisaties van wel.”

Geen contract met uw bank

Sinds de invoering van de Payment Services Directive zijn de regels fundamenteel gewijzigd. “Een domiciliëring is nu niet langer een contract tussen de klant en de bank, maar tussen de klant en de vereniging”, weet Wouter Baelde, de woordvoerder van bpost bank. “De bank kan dus niet verifiëren of u daadwerkelijk en op een correcte manier een mandaat hebt gegeven. Ze kan de domiciliëring op aanvraag van de klant wel meteen blokkeren, maar voor de definitieve stopzetting dient hij zich rechtstreeks tot de organisatie te wenden.”

Websites als Sepastop willen dat proces vereenvoudigen, maar doen dat niet gratis. U kunt de vereniging ook zelf e-mailen, schrijven of bellen met het verzoek om het mandaat te schrappen. Dat verloopt meestal vlot. Febelfin raadt aan de instructies van de betrokken organisatie op te vragen en na te leven. De federatie adviseert ook de schrapping te bevestigen in een aangetekende brief, en een bewijs van de opzegging te vragen via e-mail of post.

Vraag uw geld terug

Intussen kunt u uw bank verzoeken de bedragen in het kader van de onrechtmatige domiciliëring terug te storten. Wanneer u dat binnen de acht weken doet, gebeurt het meteen en zonder enig onderzoek. Het is dus belangrijk dat u geregeld uw bankafschriften bekijkt. Ook na acht weken kunt u betwiste giften terugvragen, tot dertien maanden na de betaling. Tenminste, zolang daarvoor nog geen fiscaal attest werd afgeleverd. In dat geval zal de bank bij de organisatie eerst een kopie van het mandaat opvragen om de geldigheid ervan te beoordelen.

U kunt uw bank de opdracht geven nooit meer zulke domiciliëringen te aanvaarden, van welke vereniging ook. Of u stelt een lijst op met organisaties die daarvoor nooit (zwarte lijst) en altijd (witte lijst) in aanmerking komen. Merk op dat u ook een maximumbedrag en -periode kunt aangeven. Vergeet ten slotte niet om uw telefoonnummer gratis toe te voegen aan de Bel Me Niet Meer-lijst. Zo wordt u niet meer lastiggevallen door callcenters.