De effectentaks 2.0: wat moet u weten als belegger?

Wanneer uw effectenrekening een gemiddelde waarde van minstens een miljoen euro heeft, betaalt u daar 0,15 procent taks op. Houdt u uw effecten aan bij een buitenlandse bank, dan moet u de aangifte mogelijk zelf in orde brengen.

Sinds 26 februari 2021 is de nieuwe taks op effectenrekeningen van kracht. Ze vervangt de vorige regeling die in oktober 2019 door het Grondwettelijk Hof werd vernietigd. Met de nieuwe effectentaks wil onze overheid kapitaalkrachtige beleggers laten bijdragen tot de financiering van de gezondheidszorg, die het vanwege de coronapandemie hard te verduren krijgt. Uit voorlopige cijfers blijkt dat de nieuwe effectentaks in haar eerste jaar 379 miljoen euro heeft opgebracht.

Voor wie geldt de taks?

De taks geldt voor effectenrekeningen met een gemiddelde waarde van minstens één miljoen euro, ongeacht het aantal titularissen of houders van de rekening. Voor Belgische ingezetenen viseert de overheid alle effectenrekeningen, dus zowel die in België als die in het buitenland. Het maakt niet uit of ze worden aangehouden door natuurlijke personen, rechtspersonen (vennootschappen, vzw’s, stichtingen, …) of oprichters van juridische constructies. Kortom: niemand ontsnapt aan de nieuwe taks.

“Voor wie niet gevestigd is in België, zijn enkel effectenrekeningen bij Belgische financiële instellingen aan de taks onderworpen”, weet Thomas Weyts, expert vermogensplanning bij het adviesbureau Helder. “Wie zich evenwel kan beroepen op een dubbelbelastingverdrag dat de heffingsbevoegdheid aan de woonstaat toewijst, ontsnapt hieraan.”

Welke effecten vallen eronder?

De vorige effectentaks liet cash en afgeleide producten ongemoeid, maar de nieuwe versie viseert alle financiële instrumenten en geldmiddelen op een effectenrekening. Denk aan contanten, aandelen, rechten van deelneming in beleggingsfondsen, obligaties, kasbons, trackers, opties en swaps.

“Ook sommige verzekeringsproducten vallen onrechtstreeks onder de effectentaks, omdat de verzekeraar die samen op één effectenrekening aanhoudt”, waarschuwt Thomas Weyts. “Zelfs wanneer de individuele waarde van je tak23-contract ver onder de drempelwaarde blijft, maar de globale effectenrekening van de verzekeringsinstelling hoger is dan één miljoen euro, word je hierdoor getroffen.”

“Wie hier wél aan ontsnapt zijn de buitenlandse verzekeraars die tak23-verzekeringscontracten aanbieden. Want zij houden hun beleggingen aan op een effectenrekening buiten onze landsgrenzen. Daardoor zullen Belgische beleggers in de toekomst mogelijk de voorkeur geven aan buitenlandse verzekeraars.”

Voor (monetaire) activa die niet op een effectenrekening staan, geldt de effectentaks niet. Aandelen op naam, geregistreerd in het aandelenregister van een vennootschap en niet aangehouden op een effectenrekening ontsnappen er dus aan.

Hoe gebeurt de berekening?

De effectentaks wordt enkel toegepast op effectenrekeningen met daarop minstens één miljoen euro. “Het aantal houders van de rekening speelt geen rol”, weet Thomas Weyts. “Een effectenrekening met een waarde van bijvoorbeeld 1,5 miljoen wordt dus sowieso belast, ook al wordt die door meerdere titularissen in gelijke delen aangehouden.”

“Anderzijds: beschik je als enige titularis over twee effectenrekeningen met elk een waarde van 750.000 euro, dan wordt de taks niet geheven. Let wel: de wet voorziet in een antimisbruikbepaling met terugwerkende kracht, om te vermijden dat je effecten zou gaan verplaatsen tussen verschillende rekeningen.” Daarover leest u hieronder meer.

Voor de toepassing van de effectentaks wordt gekeken naar de ‘gemiddelde waarde’ van de rekening. Om die te bepalen, baseert de fiscus zich op een referentieperiode die loopt van 1 oktober tot en met 30 september van het daaropvolgende jaar. Concreet bekijkt hij het saldo van de effectenrekening op vier momenten – 31 december, 31 maart, 30 juni en 30 september – en berekent hij op basis daarvan de gemiddelde waarde. Bedraagt die minstens één miljoen, dan betaalt u dus een effectentaks.

De heffing geldt op het volledige kapitaal dat op de rekening staat. Het bedrag van de taks wordt wel beperkt tot 10 procent van het verschil tussen de gemiddelde waarde en het drempelbedrag van één miljoen euro. Die beperking is ingevoerd om te vermijden dat door de toepassing van de taks de waarde van de effectenrekening onder het drempelbedrag zou komen.

Wat moet u concreet doen?

Houdt u een effectenrekening aan bij een Belgische bank, broker, kredietinstelling, beursvennootschap of een beheermaatschappij van instellingen voor collectieve belegging? “In dat geval is deze tussenpersoon verantwoordelijk voor de berekening en inhouding van de taks”, zegt Thomas Weyts. “Zelf hoef je dus niets te doen. De betrokken instelling dient de aangifte in bij het bevoegde kantoor en stort de taks zelf door. Dat moet uiterlijk gebeuren op 20 december, volgend op het einde van de referentieperiode op 30 september.”

Wanneer u houder bent van een effectenrekening bij een buitenlandse bank, dan stelt die mogelijk een Belgische vertegenwoordiger aan die instaat voor de afhandeling van de verplichte formaliteiten. Is dat niet het geval, dan moet u zelf aangifte doen. De indieningstermijn is dezelfde als die voor uw personenbelasting. Het is de bedoeling dat de aangifte binnenkort ook elektronisch via MyMinfin kan. De effectieve betaling van de taks moet ten laatste gebeuren op 31 augustus van het jaar dat volgt op het einde van de referentieperiode.

Wordt de effectenrekening door verschillende titularissen aangehouden, dan kan één houder de aangifte indienen voor alle titularissen samen.

Kunt u de taks fiscaal inbrengen?

Neen. De taksen op de effectenrekeningen zijn geen beroepskosten. Noch in de personenbelasting wanneer het gaat om kapitaal dat u voor beroepsdoeleinden gebruikt, noch in de vennootschapsbelasting.

Antimisbruikbepalingen

“Er zijn twee categorieën van antimisbruikbepalingen van toepassing”, weet Thomas Weyts. “Vooreerst geldt in twee situaties een ‘onweerlegbaar’ vermoeden van fiscaal misbruik. Dat is het geval wanneer je een effectenrekening splitst in meerdere rekeningen, aangehouden bij dezelfde tussenpersoon. En ook wanneer je belastbare effecten op een effectenrekening omzet naar financiële instrumenten op naam.”

“Daarnaast is er een ‘algemene antimisbruikbepaling’. Die viseert gedragingen die gepaard gaan met het oogmerk om de effectentaks te vermijden. Denk aan de overplaatsing van een effectenrekening of van een bestaand tak23-contract naar het buitenland.”

“Die algemene antimisbruikbepaling is evenwel weerlegbaar. Meer bepaald: wanneer je kan bewijzen dat het motief van de verrichting níet het ontwijken van de effectentaks is. Zo kan je opteren voor een tak23-contract in plaats van een bancaire belegging omwille van de gunstigere fiscale regeling. Of omdat zo’n verzekering een interessanter instrument is in je successieplanning.”

Hoe zwaar zijn de sancties?

Wie te kwader trouw zijn aangifte niet, onvolledig, onnauwkeurig of te laat indient, mag een boete verwachten. Ook niet-betalingen of laattijdige betalingen worden bestraft. Bij een eerste vastgestelde overtreding bedraagt de boete 10 procent van de verschuldigde taks. Bent u hardleers, dan stijgen de tarieven tot 50 procent (tweede overtreding), 100 procent (derde overtreding) of 200 procent (vanaf de vierde overtreding). Bij laattijdige betaling bent u ook nalatigheidsintresten (7% per jaar) verschuldigd.

De belastingadministratie kan bijkomende inlichtingen vragen aan de titularis van de effectenrekening. De wet voorziet bijkomend in concrete geldboetes tussen 750 en 1.200 euro voor wie bewust informatie achterhoudt of foutief meedeelt met als doel de belasting te ontduiken.