Blockchain zorgt voor een revolutie in de bedrijfswereld
De blockchain of de gegevensketting, een nieuwe manier om gegevens op te slaan en te beheren, is een stille revolutie. Ze zet de bestaande modellen overal op de helling: bij banken, administraties en zelfs op de tram.
De gegevensketting zou voor een even grote omwenteling zorgen als zestig jaar geleden de computer in de bedrijven. Nochtans lijkt ze op het eerste gezicht helemaal niet zo bijzonder.
Voor de gewone sterveling is de gegevensketting de technologie achter digitale munten zoals de bitcoin. Maar ze is ook een nieuw IT-instrument om informatie te beheren en transacties gedecentraliseerd te bewaren. Je hoeft niet meer alles op te slaan in een centrale eenheid waarmee je verbonden moet zijn om de gegevens op te roepen. En een beheerder hoeft niet langer links en rechts informatie bij elkaar te zoeken om alles up-to-date te houden.
Met de blockchain wordt de informatie op hetzelfde moment met alle leden van een netwerk gedeeld. En de gegevens zijn niet te vervalsen. Wie de informatie wil wijzigen, moet een aanzienlijk deel van de computers in het netwerk hacken. De nieuwe tool doet zijn intrede in alle economische sectoren. Hij verandert het bedrijfsleven, en dus ook ons leven.
Financiële sector voorop
De financiële sector loopt voorop in die trend. De eerste vernieuwingen zijn al zichtbaar. “Het gaat nog om kleinschalige projecten”, zegt Olivier Onclin, chief operating officer bij Belfius. “De banken bestuderen de technologie en testen ze uit. De gegevensketting heeft een enorme waarde op alle gebieden waar een centrale autoriteit een transactie of een eigendomsoverdracht moet verifiëren.”
“De meest geslaagde projecten zien we bij verzekeringen, de financiering van handelstransacties, het beheer van effecten, de identificatie van klanten en internationale betalingen”, vat Stephan Janssens, vennoot bij Roland Berger, samen.
Met de blockchain kan een geldtransfer even gemakkelijk en goedkoop zijn als het sturen van een sms.
“De internationale betalingen zijn een goed voorbeeld van wat de nieuwe tool te bieden heeft”, gaat hij door. Immigranten storten jaarlijks meer dan 440 miljard dollar aan hun familie in het land van herkomst. Maar een belangrijk deel van de bevolking in die opkomende landen heeft geen bankrekening. En de tarieven van de bedrijven die zich specialiseren in het overmaken van geld zijn heel hoog. Ze vragen ongeveer 7 tot 8 procent per overgemaakt bedrag.”
“De oplossing is een mobiele telefoon en een app die met de gegevensketting werkt. Met zo’n app kan een geldtransfer even gemakkelijk en goedkoop zijn als het sturen van een sms. Financiële reuzen zoals Santander, BNP Paribas en Swift, de grote bankcoöperatie en specialist in internationale transfers, bestuderen dat.
“Maar de invoering van zulke projecten is heel complex”, zegt Olivier Onclin. “Alle spelers moeten samenwerken en een gemeenschappelijke standaard gebruiken. Maar er komt schot in de zaak. Een heleboel bedrijven zijn om de tafel gaan zitten om een gemeenschappelijk en gestandaardiseerd kader uit te werken.”
Zeventig banken hebben zich gegroepeerd in het consortium R3. IBM heeft Hyperledger aangeschaft, een platform voor de ontwikkeling van applicaties. Een groep grote verzekeringsmaatschappijen, met onder meer Ageas, heeft het consortium B3i opgericht voor de ontwikkeling van blockchainprojecten.
De verzekeringssector is een uitverkoren terrein voor dat soort projecten. Twee maanden geleden lanceerde Axa het contract Fizzy, dat vertragingen in het luchtverkeer dekt. “Als je een verzekering koopt op het platform Fizzy, dan slaan wij de transactie op in de gegevensketting”, klinkt het bij Axa. “Dat ‘intelligente’ contract is gekoppeld aan de databanken van het wereldwijde luchtverkeer. Zodra er sprake is van meer dan twee uur vertraging, treedt de schadeloosstelling automatisch in werking.”
Exporteren
Ook bedrijven, vooral de grote exporteurs, beginnen de voordelen van de gegevensketting te zien. “Er zijn veel risico’s in de wereld van de handelsfinanciering”, zegt Stephan Janssens. “Een mijnbouwonderneming die een levering wil verschepen naar een metaalfabriek, moet contact opnemen met haar klant, met de reder die haar goederen zal vervoeren en met hun respectievelijke banken om ervoor te zorgen dat de lading behouden aankomt en aan de juiste persoon wordt geleverd, en dat de expediteur zijn geld krijgt. De procedure neemt dagen in beslag.”
‘De revolutie van de blockchain zal zich grotendeels achter de schermen voltrekken’ – Michael Anseeuw, BNP Paribas Fortism
Een gegevensketting kan die transacties een stuk gemakkelijker doen verlopen. De betrokken partijen kunnen hun documenten snel en beveiligd versturen. Iedereen heeft toegang tot dezelfde informatie en kan het risicoprofiel van de tegenpartijen bekijken. Voorts kunnen ze allemaal real time volgen waar de handelswaar zich bevindt. “Bovendien maakt die technologie nieuwe producten mogelijk”, zegt Stephan Janssens. “Zoals bijvoorbeeld de granulaire betaling, waarbij een deel van het verkoopbedrag automatisch wordt gestort zodra de lading de douane is gepasseerd.”
KBC ontwikkelt een gelijkaardige toepassing, samen met zeven andere grote banken: Deutsche Bank, HSBC, Natixis, Rabobank, Santander, Société Générale en UniCredit. Het platform we.trade zal normaal begin volgend jaar in gebruik worden genomen.
Een ander project waaraan onze grote banken werken, heeft te maken met klantenidentificatie. Als iemand klant is bij meerdere banken, dan werkt de nieuwe toepassing zijn fiche bij al die banken tegelijk bij. “De revolutie van de blockchain zal zich grotendeels achter de schermen voltrekken”, zegt Michael Anseeuw, hoofd retail banking bij BNP Paribas Fortis. “Het gaat over innovaties die de interne organisatie van de bank zullen veranderen. De klant zal altijd dezelfde façade blijven zien: een website, betalingstransacties, documentaire kredieten. Hij zal naar alle waarschijnlijkheid niet merken dat de technologie veranderd is.”
Van kadaster tot boekhouders
De impact van de gegevensketting reikt veel verder dan alleen de financiële sector. In de logistiek gebruikt de Antwerpse start-up T-Mining de gegevensketting al om het transport en de levering van containers te beveiligen en ervoor te zorgen dat de juiste transporteur de juiste container aan de juiste persoon levert.
En de gegevensketting zal mogelijk veel beroepen treffen, aangezien ze de tussenkomst van een centrale instantie of beheerder overbodig maakt. We denken onder meer aan auditors en boekhouders. Financiële controleurs verifiëren het risico van een transactie nadat die heeft plaatsgevonden. Sommigen denken nu aan een systeem voor ondernemingen dat een waarschuwing geeft op het moment dat een risicovolle transactie plaatsvindt.
Bij de openbare diensten zijn de mogelijkheden immens (zie kader De doodsteek voor belastingfraude), maar we moeten daar wel enkele kanttekeningen bij plaatsen. Als we bijvoorbeeld het kadaster vervangen door een blockchaintoepassing en het beheer van de eigendomsakten decentraliseren, wat doen we dan met de notarissen?
De doodsteek voor belastingfraude
Bij de overheidsinstanties, die veel gegevens consumeren en produceren, kan de technologie van de gegevensketting op vele gebieden voor grote veranderingen zorgen.
“Bijvoorbeeld in de uitwisseling van belastinggegevens”, zegt Pierre Bastien van Roland Berger. “Er bestaat momenteel geen Europese instantie die de belastinggegevens van alle EU-onderdanen centraliseert. Als ik een Belgische bankrekening gebruik om een huis in Frankrijk te kopen terwijl ik belastingplichtig ben in Duitsland, dan krijg je een uitwisseling tussen Frankrijk en België en daarna tussen België en Duitsland.”
“Maar er bestaat een grote kans dat er onderweg informatie verloren gaat. Met de gegevensketting zouden zulke transacties meteen zichtbaar zijn voor alle betrokken belastingdiensten. Op die manier kun je efficiënter tegen belastingontwijking strijden.”
Ook het kadaster zou er een goede kandidaat voor zijn. “Het kadaster inventariseert eigendommen, werkt hun beschrijving bij en controleert of ze conform de wet zijn”, zegt Bastien. “Ook doet het dienst als contactpunt voor de burger die bijvoorbeeld wil weten wat zijn kadastraal inkomen is. Met de gegevensketting zou de burger die gegevens zelf kunnen registreren. En hij zou onder meer de evolutie van een transactie kunnen volgen. De stad Antwerpen staat op dit gebied het verst. Er loopt daar een proefblockchain voor het beheer van het bevolkingsregister.”
Ook bij het openbaar vervoer kan de blockchain een oplossing bieden, bijvoorbeeld voor het eenheidstarief. Want hoe verdeel je de inkomsten van een kaartje over de NMBS en De Lijn? “Je moet precies weten waar de klant in- en uitstapt. Bij een eenheidstarief zal de lengte van het traject een van de belangrijkste elementen zijn om de verdeling van de inkomsten te bepalen”, zegt Bastien.
Niet meer bang
Sommige mensen voorzien het einde van de banken als tussenpersonen bij financiële transacties overbodig worden. “Integendeel”, zegt Stephan Janssens, “met de komst van de gegevensketting kunnen zij een nieuw leven beginnen als beheerders van de nieuwe toepassingen.”
De adviseur voegt eraan toe dat de grote banken niet langer bang zijn. “We zien kleine fintechbedrijven opduiken in de betaalsector, maar die zullen de grote banken, Visa, Mastercard, Swift, Euroclear, enzovoort, nooit volledig kunnen vervangen. Die zijn hun eigen blockchainoplossingen aan het ontwikkelen.”
‘Kleine fintechbedrijven zullen de grote banken nooit volledig kunnen vervangen’ – Stephan Janssens, Roland Berger
“De bankomgeving mag dan almaar technologischer worden, bij een bank blijft vertrouwen een essentiële factor”, legt Michael Anseeuw uit. “Er bestaat een groot onderscheid tussen openbare gegevenskettingen en gegevenskettingen die privé zijn.”
Het verschil is groot. Aan de ene kant heb je toepassingen die toegankelijk zijn voor iedereen en die je op het internet kunt vinden. Aan de andere kant zijn er toepassingen voor privénetwerken, zoals het klantenbestand van een bank, die alleen toegankelijk zijn voor mensen die daar toestemming voor hebben. “Het vertrouwen van de klanten, particulieren of ondernemingen, zal uitgaan naar de gegevenskettingen die privé zijn en die ondersteund worden door betrouwbare instellingen”, benadrukt Michael Anseeuw. “De relatie tussen een klant en zijn bank gaat veel verder dan de eenvoudige verkoop van een product of een toepassing”, besluit hij.
Het ziet er dus naar uit dat de blockchain een grote revolutie zal teweegbrengen. Maar die revolutie zal wellicht niet iedereen de kop kosten.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier