Wat moet u zeker weten over de bitcoin en andere cryptomunten?

De cryptomunten, zoals de bitcoin, zijn in opmars. Sommige startende bedrijven geven zelfs een eigen munt uit om geld op te halen. Economen en toezichthouders waarschuwen voor de risico’s. Vijf vragen over de bitcoin en andere digitale munten.

Ongeveer tien jaar geleden kwamen een of meer anonieme ontwikkelaars – die het pseudoniem Satoshi Nakamoto aannamen – op het idee een digitale munt te lanceren. In januari 2009 creëerden ze de eerste bitcoins. Het aanbod is beperkt en de gebruikers kunnen er transacties mee doen zonder dat er een bank nodig is.

Tuur Demeester, die in de Verenigde Staten woont, volgt alles over de bitcoin. “Het zou kunnen dat de bitcoin ooit een betaalmiddel wordt dat algemeen aanvaard wordt voor e-commerce. Maar dat hoeft niet zo te zijn. Voor een paar miljoen mensen is de bitcoin uitgegroeid tot zoiets als virtueel goud. Net zoals goud behoudt de munt zijn waarde, omdat het aanbod beperkt is. De bitcoin is buiten het bereik van de overheden en de centrale banken. Euro- en dollarbiljetten verliezen hun waarde sneller dan goud. Centrale banken kunnen geld bijdrukken. Zo wordt al het bestaande geld minder waard.” Alles staat of valt met de vraag naar bitcoins. Zolang meer mensen bitcoins willen kopen dan dat er verkopers zijn, zal de digitale munt in waarde stijgen.

Veel economen noemen de bitcoin een zeepbel en waarschuwen dat het kaartenhuisje snel in elkaar kan storten. Koen De Leus, de hoofdeconoom van BNP Paribas Fortis, stelde vorige week op zijn blog nog de retorische vraag wat er zou gebeuren als overheden de wisselmarkten voor cryptomunten verbieden.

Ivan Van de Cloot, de hoofdeconoom van Itinera, schreef in een opinie dat de hausse van de bitcoin gebaseerd is op gebakken lucht. En toch hebt u misschien het gevoel dat u de trein hebt gemist, als u ziet dat de bitcoin met 541 procent is gestegen sinds Nieuwjaar.

In het zog van de bitcoin zijn er de voorbije jaren veel andere digitale munten ontstaan zoals ether en litecoin. De voorbije maanden is het een trend geworden dat startende bedrijven een eigen munt of token uitgeven om geld op te halen. Dat heet een initial coin offering (ICO), naar analogie met de initial public offering (IPO) of de klassieke beursintroductie van een bedrijf.

De waarde van die tokens kan afhangen van de diensten of de producten die de startende bedrijven ontwikkelen. Ze kunnen tokens uitgeven zonder een prospectus te maken. Als bedrijven aandelen uitgeven om kapitaal op te halen, moeten ze aan veel strengere regels voldoen en zijn er mogelijk hogere kosten mee gemoeid.

Omdat er minder regels bij komen kijken, trekken cryptomunten ook oplichters aan. Vorige week waarschuwden verscheidene toezichthouders in Europa dat iedereen met een internetverbinding tokens kan creëren en dat beleggers zich niet mogen laten verleiden door loze beloftes over hoge rendementen.

Zonder dat we u willen aanmoedigen om digitale munten te kopen, zetten we een reeks antwoorden op praktische vragen op een rij.

1 Waarop moet u letten bij de aankoop en de verkoop?

In ons land zijn er enkele automaten waar u bitcoins kunt kopen. Met een ervan kunt u ook bitcoins verkopen. “Dat is op zich wel veilig. En het is in ieder geval beter dan met cash bitcoins te kopen van iemand die je op straat hebt ontmoet”, zegt Thomas Spaas, een fiscaal advocaat die betrokken is bij de Belgian Bitcoin Association.

“Maar de grote onlinemarktplaatsen zijn de allerveiligste manier om bitcoins te kopen. Zo is er bitstamp.net, dat in 2016 een Luxemburgse licentie als betaaldienst kreeg en op die manier onder toezicht staat. En je hebt kraken.com, dat samenwerkt met de Duitse bank Fidor AG, en het Amerikaanse coinbase.com. Die marktplaatsen fungeren als poortwachters. Je hoort weleens dat hackers losgeld vragen voor bedrijfsgegevens in bitcoin. Die bitcoins komen bij die beurzen op een zwarte lijst terecht. Je bent vrij zeker dat er geen louche dingen met je bitcoins zijn gebeurd als je ze via zo’n platform koopt.”

Er zijn ook zwendelaars actief in digitale munten. “Soms zie je websites die zogezegd munten verkopen, maar waar niet eens een blokketen is. Dan weet je meteen dat je bedrogen wordt”, zegt Spaas. De blokketen of blockchain is het geheugen van de bitcoin, waarin alle transacties opgeslagen worden. Die technologie is vrij beschikbaar en wordt gekopieerd – en soms verrijkt – om andere digitale munten uit te geven.

“Je moet je die blokketen voorstellen als een reeks doorzichtige kluisjes in de cloud. Je kunt perfect nagaan welke weg je bitcoins hebben afgelegd en in welke kluisjes ze hebben gelegen. Je weet alleen niet wie de eigenaar van die kluisjes is, omdat de anonimiteit is ingeschreven in het algoritme van de bitcoin. Als je bitcoins koopt, krijg je de sleutels om dat kluisje open te maken en de bitcoins eruit te nemen.”

Om te weten of u echte bitcoins in handen hebt, moet u de geschiedenis ervan kunnen opzoeken. Volgens Demeester hoeft u daarvoor geen IT-specialist te zijn. “Er zijn websites zoals bitonic.nl en coinbase.com, waar je het adres van je bitcoins invult en de website het werk voor jou doet.” Spaas vindt wel dat u het beste iets van computers kent, vooraleer u met bitcoins experimenteert.

2 Hoe bewaart u bitcoins het best?

Als u bitcoins hebt gekocht, staan die in een portemonnee of op een rekening bij de beurs. Veel mensen laten hun bitcoins daar gewoon staan. “Dat zou ik niet doen”, waarschuwt Spaas. “Er zijn geregeld aanvallen van hackers tegen die bitcoinbeurzen. Als ze in hun opzet slagen, zijn je bitcoins weg.”

“Als het om kleine bedragen gaat, kun je bitcoins bewaren in een onlinewallet. Zo’n wallet is een app zoals Jaxx of Mycelium, die je kunt downloaden in de Apple-store, of in de Play-store voor smartphones met een Android-besturingssysteem. Je moet wel opletten dat je de officiële app koopt, en geen gekraakte of valse wallet. Je kunt je bitcoins ook verdelen over verschillende wallets. Zo leg je niet al je eieren in één mand. Voor grote bedragen is zo’n app niet geschikt.”

Als er een verbinding met het internet is, bent u eigenlijk nog altijd kwetsbaar voor aanvallen van hackers. “Zelfs als je een goed antivirusprogramma op je computer hebt, ga je nog altijd beter voor een gespecialiseerde oplossing, zoals Trezor. Daarmee kun je je bitcoins offline halen en weer online zetten. Zo’n toepassing is speciaal gemaakt voor bitcoins en ziet eruit als een grote USB-stick waarop je je sleutel kunt bewaren. Die is in feite niet meer dan een lange rij cijfers en letters, die soms ook als een QR-code wordt weergegeven. Er zijn ook mensen die die rij met karakters afdrukken en in hun kluis leggen.”

“Je mag je sleutels natuurlijk niet zomaar laten rondslingeren”, waarschuwt Demeester. “Je moet je portefeuille goed beveiligen. Als je computer of je smartphone gehackt wordt, en de hackers vinden de codes die ze nodig hebben, dan kunnen ze met je bitcoins aan de haal gaan. Daarom zijn er ook al technologieën ontwikkeld, waarvoor meerdere handtekeningen nodig zijn of meerdere sleutels die op verschillende plaatsen worden bewaard, om een transactie te doen. Vooraleer bitcoins echt wijdverspreid kunnen raken, heb je waarschijnlijk een netwerk aan dienstverleners nodig, zoals bitcoinbewaarbanken.”

3 Wat zijn de afgeleide munten waard?

Ook de ether en de litecoin zijn gebaseerd op de blokketentechnologie, maar met enkele aanpassingen. “Vooral de technologie achter ether is beloftevol, omdat er afspraken en zelfs contracten in de blokken worden verwerkt. Maar er zijn wel nog wat kinderziekten”, weet Spaas.

Met elke digitale munt mag u zich aan heftige waardeschommelingen verwachten. Er zijn ook grote risico’s aan verbonden. Er hoeft niet eens fraude in het spel te zijn om uw geld kwijt te raken. Als een munt onvoldoende wordt aanvaard en er weinig vraag naar is, wordt die op termijn waardeloos. Als de technologie niet helemaal op punt staat, kunnen hackers inbreken in het netwerk of de wallets.

“Bovendien lijkt 90 procent van die initial coin offerings niets voor te stellen”, vindt Spaas. “Het is zoals met de dotcomhype. In volle technologiehype zijn veel bedrijven naar de beurs getrokken, en beleggers hebben daar veel geld mee verloren. Maar mensen die Amazon in portefeuille hebben, hebben met die winst wellicht de verliezen op hun andere posities goedgemaakt. Zo zal het wellicht ook met die ICO’s gaan.”

Als aan een ICO een goed idee ten grondslag ligt en het management al iets bewezen heeft, kan een bedrijf wellicht geld ophalen met of zonder de uitgifte van cryptomunten. Net zoals bij crowdfunding kunt u geld doneren, waarvoor u eventueel een dienst of een product zoals een app in ruil krijgt. Maar u kunt ook evengoed een lening geven of in het kapitaal van het bedrijf stappen.

“Het zou best kunnen dat de wetgever tokens met te veel kenmerken van aandelen of obligaties op termijn herkwalificeert naar aandelen of obligaties”, voegt Spaas eraan toe. Dat zou betekenen dat de uitgifte onder de prospectusverplichtingen valt en onder het toezicht van de financiële waakhond FSMA.

4 Welke belastingen moet u betalen?

De anonimiteit van de bitcoin oefent een grote aantrekkingskracht uit. Maar wie met bitcoins belastingen wil ontduiken, is eraan voor de moeite. “De anonimiteit geldt enkel binnen het netwerk”, merkt Spaas op. Zodra u de bitcoins verkoopt en het geld op een bankrekening stort, of met de cash iets wilt kopen in de echte wereld, vervalt die anonimiteit. Het is dus geen manier om geld wit te wassen of zwart geld te verstoppen.

U bewaart het beste alle bewijzen van aankopen en verkopen van bitcoins. Spaas: “Als er geld van een bekende bitcoinbeurs binnenkomt, zal de bank daar meestal geen problemen over maken. Als er geld wordt overgeschreven van god weet waar, kan het wel gebeuren dat de bank meer uitleg vraagt, je niet langer als klant wil of zelfs een melding doet bij de antiwitwascel.”

Spaas wijst erop dat u bij transacties op kraken.com een bericht krijgt bij elke verkoop dat u de belastingen niet mag vergeten. “In België is de meerwaarde van bitcoins vrijgesteld voor zover die is verworven binnen het normale beheer van een privévermogen. Hetzelfde geldt voor aandelen”, zegt Spaas. Als u bitcoins schenkt of erft, is daar dezelfde belasting op verschuldigd als voor andere roerende goederen.

5 Hoe geeft u bitcoins door aan de volgende generatie?

Als u een wallet hebt, is het voor uw erfgenamen niet zo gemakkelijk om uit te pluizen hoeveel bitcoins u bezit. Als u de sleutels niet op de een of andere manier doorgeeft aan uw erfgenamen, gaan uw bitcoins verloren. “Het is daarom nog niet zo’n gek idee de sleutel op papier af te drukken en die samen met een handleiding in een kluis bij een bank te stoppen”, vindt Spaas. Als u de handleiding in huis verstopt, kan een toevallige vinder er stilletjes mee vandoor gaan, en dus ook met uw bitcoins.