Terugblik op de politieke week: van de Vlaamse begroting, tot ‘jobs jobs jobs’

De formatie van een Vlaamse en Waalse regering zit in een laatste rechte lijn. En aan het einde duiken altijd verrassingen op. Zo is een Vlaams begrotingsevenwicht verre van zeker. En aan Waalse kant is de PS plots bezorgd om jobs, meer bepaald het behoud van de banen bij de wapenfabrikant FN Herstal. Reden: de toekomstige coalitiepartner Ecolo wil strengere regels voor wapenexport en dat zou de tewerkstelling bij het Luikse bedrijf onder druk zetten.

“Er zijn nog grote ideologische verschillen”, liet Vlaams formateur Jan Jambon (N-VA) optekenen voor de recentste plenaire vergadering van de partijvoorzitters met het oog op een Vlaamse regeringsformatie. Een klassieke truc om druk te zetten. De voorbije dagen was te horen dat de onderhandelaars al ver gevorderd waren en dat er vooral over onderwijs en inburgering nog moeilijke discussies moesten worden gevoerd. Die zullen wellicht pas aan het einde van de regeringsonderhandelingen op tafel komen. Maar er is geen onoverbrugbare kloof. Een Vlaamse regering tegen de Septemberverklaring van maandag 23 september zal geen probleem zijn. Zelfs vroeger landen is realistisch.

Dezer dagen moet wel een belangrijke kaap worden gerond: de Vlaamse begroting. Een paar maanden geleden liet de SERV (Sociaaleconomische Raad van Vlaanderen) weten dat Vlaanderen volgend jaar aankijkt tegen een begrotingstekort van 600 miljoen euro. Dat is nieuw. De Vlaamse regering pakte de voorbije jaren graag uit met een begroting in evenwicht. Het begrotingstekort is in belangrijke mate het gevolg van minderinkomsten door een vertragende conjunctuur.

Wordt de doelstelling van een begroting in evenwicht straks gehaald? Gemakkelijk lijkt het niet te worden. Op een derde van het budget van 45 miljard euro kan weinig worden bespaard. Het gaat om de onderwijsmiddelen die vooral uit lonen bestaat. Bovendien moet de Vlaamse regering de volgende jaren 6000 extra leerkrachten vinden. Een andere uitdaging is de gevolgen van de zesde staatshervorming opvangen. De deelstaten kregen extra bevoegdheden op het gebied van arbeidsmarktbeleid en gezondheidszorg, maar de middelen werden slechts voor 85 procent overgeheveld. Ten slotte kan de verlaging van de erfenisbelasting zoals beloofd in de startnota van ex-informateur Bart De Wever (N-VA) al snel 200 miljoen euro kosten.

In de Wetstraat is te horen dat er gerust nog kan worden bespaard op het Vlaamse ambtenarenapparaat, net als op de subsidies aan bedrijven. Maar in tegenstelling tot het federale niveau is de N-VA op Vlaams niveau niet zo’n grote begrotingsfetisjist. Als het woord ‘Vlaams’ ervoor staat, zijn besparingen niet zo dringend. Vandaar dat het gerucht de ronde doet dat een Vlaams begrotingsevenwicht geen must is. De andere deelstaten als Wallonië en Brussel nemen het ook niet zo nauw met de begrotingsdiscipline. Vlaanderen zal niet beter doen dan een begrotingsevenwicht. In het verleden was een overschot perfect haalbaar, maar dat was nooit een streefdoel. Het zou een cadeau zijn voor de overheden die het niet zo nauw nemen met de begrotingsdiscipline.

De cruciale Waalse wapenindustrie

Ook in Namen wordt de eindspurt ingezet. Een Waalse regering net voor de Waalse Feesten van zaterdag 14 september wordt als realistisch beschouwd. En ze zou bestaan uit de PS, de MR en Ecolo. De Waalse groenen zaten een tijd op de wip, maar blijkbaar wil PS-voorzitter Elio Di Rupo, de gedoodverfde Waalse minister-president, toch minstens één andere linkse partij in de regering.

Deze week werd tussen de PS en Ecolo nog een aardig robbertje uitgevochten. Reden: de Waalse groenen willen de regels voor de exportlicenties voor producten uit de Waalse wapenindustrie strenger maken, zeker richting landen als Saudi-Arabië die een slechte reputatie hebben op het gebied van mensenrechten. Vorig jaar exporteerden de Waalse wapenbedrijven (FN Herstal in Luik en CMI in Seraing) voor 48,2 miljoen euro wapens naar de Golfregio.

De PS is bezorgd dat strengere regels tot minder export en banenverlies leiden. Er volgde een een-tweetje tussen de PS en de rode Waalse vakbond FGTB. Een aantal militanten voerden actie voor de poorten van FN Herstal, overigens een Waals staatsbedrijf. De boodschap: strengere licenties leiden tot minder banen. Of hoe de PS en de vakbond zich plots de slogan ‘jobs, jobs, jobs’ eigen maakten. In de Waalse wapenindustrie werken meer dan 8000 mensen. Het kritische Ecolo besloot snel te dimmen. In een persbericht liet het weten “bezorgd te zijn over het economische belang van de Waalse wapenindustrie, al moet de productie een meer ethische oriëntatie krijgen”. Het is duidelijk dat de wapenexport een constante twistappel tussen socialisten en groenen dreigt te worden tijdens de volgende legislatuur.