“Ze denken dat ik er met een zak geld vandoor ben gegaan”

Op het einde van het gesprek krijgen we van Tony Neven zijn kaartje. Geen bedrijfsnaam, geen bedrijfslogo. Een naam en een adres. “Ja, ook dat is wennen.” De gewezen bedrijfsleider van Care4Data en Sentinel ging in december 2004 failliet. Een openhartig gesprek over ondernemen en falen.

Op 3 december 2004 verklaarde de Tongerse handelsrechter de Wellense vennootschappen Sentinel, Care4Data en Care4Data Group failliet. De filialen in Nederland, Frankrijk en Duitsland zijn intussen verkocht, voor Hongarije en Roemenië wordt nog een overnemer gezocht. Zo’n 384 werknemers kregen hun ontslagbrief.

Voorbode van het onheil was een brief die Fortis Bank op 20 november naar bedrijfsleider Tony Neven (51) had gestuurd, waarin de kredieten werden opgezegd. “Een donderslag bij heldere hemel voor iedereen die bij het dossier betrokken was,” zegt de Limburgse zakenman. Het ging over 90 % van de kredietschijven, voor een totaalbedrag van 9 miljoen euro. Het plaatje werd al snel duidelijk.

Een dag nadat de boeken werden neergelegd, verschenen in de lokale krant koppen zoals “Vader Neven draait zich om in zijn graf”. Het zakenimperium van de familie Neven – met Jean Neven, de oudere broer van Tony, die de verpakkingsproducent ANL Plastics leidt en de Care4Data-groep zelf, gespecialiseerd in de productie en duplicatie van cd’s en dvd’s – had het kleine dorpje Wellen de voorbije jaren op de wereldkaart gezet. Het faillissement sloeg in als een bom.

Tony Neven zelf, een gevierd ondernemer in Limburg en omstreken, viel van de ene dag op de andere in een zwart gat. “Ik liep dagenlang rond als een zombie. Mijn financiële veren zijn nu gekortwiekt. Ik kan niet opnieuw zomaar iets opstarten of overnemen. Nu voel ik de andere kant van het selectieproces, wanneer je boven de vijftig bent.”

TRENDS. Hoe kan het dat een bank in een brief plots de kredieten opzegt, zonder dat u daarvan vooraf de signalen opvangt?

TONY NEVEN. “( wrang) Dat weet ik niet, dat zou je aan de bank moeten vragen. Maar ik wijs niemand met de vinger. Iedereen heeft zijn eigen agenda en speelt zijn eigen spel. Fortis heeft gekozen voor het beste ogenblik waarop de zekerheden te gelde konden worden gemaakt. Op een bepaald ogenblik, als je die brief krijgt, snap je er niets van. We hadden immers, op vraag van de bank, met een speciale afdeling van Deloitte & Touch een herstructureringsplan uitgewerkt en zij waren even verrast. Maar als je dan met mensen praat die weten hoe een bank van binnenuit werkt en als je de zaken door hun bril probeert te bekijken, besef je achteraf dat het herstructureringsplan weinig kans op slagen had. Idem bij een gerechtelijk akkoord, wat we ook hebben voorgesteld. Eigenlijk vroegen wij Fortis om de kraan open te houden met eenzelfde kredietrisico en minder zekerheden. Waarom zouden ze dat doen? Je moet niet alleen het juiste businessplan hebben, je moet het plan ook verkocht krijgen aan de bank.”

Wat hield het herstructureringsplan in?

NEVEN. “Met het rendabele gedeelte, Care4Data ( nvdr – duplicatie en replicatie van cd’s en dvd’s), voortgaan en de activiteiten van Sentinel ( nvdr – productie van onbeschreven cd’s en dvd’s) stopzetten. Op sociaal vlak had dat natuurlijk een enorme impact. Maar we hadden onze berekeningen gemaakt en de financiering van het sociaal passief was haalbaar als we een deel van de gebouwen en machines konden verkopen. Alleen, dat verzwakte de zekerheden van de bank.”

Was het faillissement achteraf gezien te vermijden? Hebt u fouten gemaakt?

NEVEN. “Ik ben de eerste om toe te geven dat ik fouten heb gemaakt. Aan de basis van elk faillissement liggen fouten, dat is hier niet anders. De voorbije twee à drie jaar was er geen enkele producent in Amerika meer actief op het vlak van lege dragers. Die markt was volledig verschoven naar China en Taiwan. We hadden moeten anticiperen op het feit dat dit ook in Europa stond te gebeuren en een aantal investeringen moeten stopzetten. Sneller afbouwen of een overdracht van dat soort activiteiten, was de enige optie.”

Uw broers en zussen verlieten het schip in 2000. Zagen zij de bui hangen?

NEVEN. “Mijn familie stond er veel verder van af dan ik. Zij vonden de sector gewoon te riskant voor niet-actieve, particuliere aandeelhouders. Ernst & Young ging toen op zoek naar alternatieve investeerders. Ons probleem was dat de activiteiten van Sentinel en Care4Data te nauw verweven waren met elkaar, zodat de kans op een gesplitste verkoop niet bijster hoog lag. Na een tijdje bleek dat alleen financiële partijen erg geïnteresseerd waren. Zij wilden echter dat ik zelf aan boord bleef. Zo is de wissel gebeurd met LRM en Halder (Gimv). Ik behield een derde van de aandelen.”

Maar twee jaar later stapten ook die externe investeerders eruit. Waarom?

NEVEN. “Dat had eerder te maken met een verschil van mening in de raad van bestuur. De resultaten strookten niet met de doelstellingen van het businessplan. Wij konden aantonen dat dit sectoraal was, maar de financiële aandeelhouders bleken daar niet van overtuigd. Ze wilden dat het management een andere koers ging varen, zonder precies aan te geven welke. Waarop ik alle aandelen heb overgenomen. Ik wou vermijden dat het bedrijf stuurloos werd.”

Die uitkoop gebeurde via de inbreng van 2 miljoen euro vers kapitaal in Care4Data en de omzetting van een krediet van 1 miljoen euro in aandelen. U hebt toen diep in de geldbuidel moeten tasten?

NEVEN. “Ik heb toen een som persoonlijke middelen kunnen mobiliseren. Achteraf gezien, voor mij persoonlijk niet zo’n goede. Ik werd 100 % eigenaar van de groep en dat was nooit een doel op zich. Maar ik geloofde er wel in, heb zelfs mijn raad van bestuur nog uitgebouwd. Ik had zo’n situatie nooit eerder meegemaakt.”

Sentinel bleef als een blok aan het been van de Care4Data-groep hangen.

NEVEN. “Eigenlijk heeft de hapering in de groei van de dvd-rewritables voor de grote problemen gezorgd. Alle marktstudies baseerden zich op de verkoop van de drives om de evolutie van de dvd’s op de markt in te schatten. Logisch. Alleen, je kan ook perfect op je dvd-drive cd-schijven beschrijven. De consument bekeek wel films op dvd, maar als het op kopiëren aankwam, bleef hij voor cd’s kiezen. Alle prognoses gingen dus de mist in. We hadden zwaar geïnvesteerd in dat product en er kwam al snel overcapaciteit op de markt. Voeg daar de lage dollarkoers bij en de verkoopprijs zakte zienderogen. Begin 2004 leverden we nog voor 1,10 euro per schijfje aan onze distributeurs en retailers. Eind vorig jaar zaten we aan een niveau van 0,32 euro. We hadden uitstekende contracten, onder meer met Fnac, onder hun eigen label. Maar de markt weigerde te volgen.”

Psychologisch, hoe zwaar is dat faillissement om te dragen?

NEVEN. “( diepe zucht) Heel zwaar. Mijn relatie met de ex-bedienden of -kaderleden is relatief goed gebleven. Zij hebben begrip voor wat er gebeurd is. Maar heel wat arbeiders en sommige bedienden verwijten mij blijkbaar van alles. Ik heb altijd hard onderhandeld over CAO’s, dat klopt, maar dat was mijn plicht. Ze denken dat ik er met een zak geld vandoor ben gegaan. Waar ze dat vandaan halen, weet ik niet. Een paar artikelen in Het Belang van Limburg hebben daar wellicht toe bijgedragen. Maar goed, je kan daar moeilijk bij stilstaan. Gisteren reed ik door het dorp en enkele mensen stonden langs de weg te praten. Ik wuifde naar hen en ze draaiden mij de rug toe. Ex-werknemers… ( stille stem) Dat doet pijn.”

Hoe ervoer u die eerste dagen?

NEVEN. “Het eerste moment heb ik mij puur operationeel beziggehouden. Op voorhand, wanneer je in de raad van bestuur beslist de boeken neer te leggen, denk je aan al die mensen die hun job kwijt zijn. En dan, plots, besef je dat je óók je job kwijt bent. Maar dan kom je in een molen terecht waar je niets van kent, en waar je wordt geleefd. Je moet een aantal handelingen vervullen in een scenario dat de curator in handen heeft. In de krant stond dat ik vertrokken was zonder me iets van het bedrijf aan te trekken, terwijl ik er de hele dag, van ‘s morgens zeven uur tot ‘s avonds, ben geweest.

“Plus: je hoofd is op slag leeg. Er kwam geen normale gedachte meer in me op. Niks. Alsof ik een verkeersongeval had gehad. Het heeft een paar dagen geduurd voordat ik weer bij mijn positieven was. Ik heb nogal wat geld verloren. Gelukkig heb ik nooit een persoonlijke borgstelling op mijn huis of andere zaken genomen.”

Hoe zijn de reacties in uw bredere relatiekring?

NEVEN. “Het netwerk van ondernemers waarin ik me beweeg, is eerder neutraal. Ook bij de familie reageert de ene zus, de andere zo. Maar bij de bedrijven waarin ik een bestuursmandaat heb ( nvdr – zoals het durfkapitaalfonds Fundus), word ik goed opgevangen. Daar is de belangrijkste vraag: ‘Wat heb je hieruit geleerd?’. Sommige van hen hebben mij zelfs gevraagd om een aantal projecten van nabij te bekijken.”

Om de tijd te doden?

NEVEN. “Na het faillissement ben ik me heel snel gaan vervelen. Na 3 december zat er steevast een curator of commissaris tussen mij en het bedrijf. Ergens in de loop van december zei de curator me ‘s middags dat ik me wel nog ter beschikking moest houden, maar dat ik niet meer naar het kantoor moest komen. Als je dertig jaar ondernemer bent geweest, is dat niet evident. En na een paar weken zijn de zaken die je zolang had uitgesteld, ook gedaan.

“Maar mijn financiële slagkracht is niet meer van dien aard dat ik zomaar iets kan overnemen of een bedrijf met een bepaalde schaal kan opstarten. Mijn vrouw zegt: ‘Ga dan een job of iets anders zoeken’. Maar nu ervaar ik ook de andere kant van het selectieproces, wanneer je boven de vijftig bent. ( stilte) Eigenlijk zou ik er liefst van al weer zwaar tegenaan willen gaan. Ik heb altijd genoten van mijn weekends, alleen mogen ze niet de hele week duren. Ik sluit op dit moment niets uit, misschien trekken we wel naar Azië.”

Bent u nu persona non grata op het publieke forum?

NEVEN. “Neen, dat mag ik niet zeggen. In Amerika is het bijna een must voor iedere ondernemer om door een faillissement te gaan. Hier weten de meesten vaak niet hoe ermee om te gaan. Collega-ondernemers beseffen dat je daarvoor niet iemand kan veroordelen, maar ze doen het door het onderwerp te mijden. Ik zie velen ermee worstelen. Ik hoef me nergens voor te schamen. Alle lonen van november zijn op 3 december uitbetaald. Alles wat maar in orde kon zijn, is in orde. Natuurlijk hebben we discussies gehad met enkele van onze leveranciers. Sommige zijn voor een aantal maanden hun centen kwijt. Maar zij die hun boekhouding goed in orde hadden, komen zeer fatsoenlijk uit dit faillissement tevoorschijn.

“Ik ben consulair rechter bij de handelsrechtbank van Tongeren. Het is gebruikelijk dat je dan je ontslag aanbiedt. Ik heb dat gedaan, maar ze hebben dat geweigerd. Iets gelijkaardigs gebeurde bij de curator. Aanvankelijk was er grote achterdocht. Hij vroeg van alles aan de andere leden van het management, aan mij niets. Toen bleek dat ik geen verborgen agenda had en niet naar Hongarije zou vertrekken zoals de krant suggereerde, is hij volop van mijn contacten en sectorkennis gebruik gaan maken. Ik neem hem dat niet kwalijk. Ik denk dat ze geregeld faillissementen tegenkomen die voorbereid zijn, of waar niets meer is.”

Is praten over een faillissement taboe onder bedrijfsleiders?

NEVEN. “Het is vreemd, maar nu pas komen er dingen boven die je normaal niet hoort. Het is alsof je praat over een ziekte en dan opeens van je gesprekspartner te horen krijgt dat ook hij of een familielid van hem die ziekte heeft gehad ( lacht). Ook vele anderen blijken een moeilijke periode met hun bankier of financiers te hebben meegemaakt.”

Bent u nog lid van de jury voor de onderneming van het jaar?

NEVEN. “( afgemeten) Neen, dat zijn dingen die gebeuren. Ik heb aan de jury laten weten volop begrip te hebben voor die consequentie. En ze hebben me daarvoor bedankt. Je moet realistisch blijven in het leven.”

Heeft dit faillissement u getekend als ondernemer?

NEVEN. “Je kan dit niet meer uitwissen. Maar als u mij vraagt of ik nu met de daver op het lijf opnieuw aan de slag zou gaan? Neen, ik ben zeker niet risicoschuw geworden. In ieder geval wil ik niet meer met zo’n grote schuldpositie ondernemen. Ik twijfel of de bankiers mij nog hetzelfde bedrag aan kredieten willen toestaan ( grijnst), maar zo’n grote afhankelijkheid van de banken wil ik niet meer meemaken. Toch voel ik me niet verplicht om mezelf voor eeuwig verwijten te blijven maken. Ik ben positief ingesteld, ik wil nu mijn tijd steken in waar ik me de volgende jaren zinvol mee bezig kan houden.”

Luc Huysmans Piet Depuydt

“Gisteren reed ik door het dorp en enkele mensen stonden langs de weg te praten. Ik wuifde naar hen en ze draaiden mij de rug toe. Ex-werknemers… Dat doet pijn.”

“In de krant stond dat ik vertrokken was zonder me iets van het bedrijf aan te trekken, terwijl ik er de hele dag, van ‘s morgens zeven uur tot ‘s avonds, ben geweest.”