UITGEVERIJ PELCKMANS. Het buitenbeentje

Uitgeverij Pelckmans behoort tot de zeven grootste uitgevers in Vlaanderen. Maar is anders dan de anderen : Vlaams én winstgevend met school- en kwaliteitsboeken.

“Een uitgever moet tegelijk kunstenaar, zakenman en manager zijn, ” zegt Jan Pelckmans, gedelegeerd bestuurder van Uitgeverij Pelckmans, aktief op de markt van schoolboeken en van het zogenaamde kwaliteitsboek.

Een kombinatie die Uitgeverij Pelckmans geen windeieren legt : 193 miljoen omzet in 1992 (nettowinst 16,9 miljoen) en 219 miljoen omzet in 1993 (nettowinst 27,1 miljoen). Jaarlijks verschijnen tussen de 150 en 200 boeken. Daarmee behoort Uitgeverij Pelckmans bij de zeven uitgeverijen in Vlaanderen die elk jaar meer dan honderd titels uitgeven. Ze is het buitenbeentje in een tijd dat een aantal andere Vlaamse uitgeverijen failliet zijn gegaan (Orbis en Orion in 1983 ; Heideland in 1987) en andere de drie grootste literaire uitgeverijen dan nog wel, Manteau, Kritak en Standaard Uitgeverij hun beslissingscentra naar Nederland zien verhuizen.

Pelckmans is volledig in handen van de familie. Jan en Rudi Pelckmans zitten aan weerszijden van een immens bureau. De gebroeders zetten het bedrijf voort in de geest van hun onlangs overleden vader Albert Pelckmans, één van de laatste pioniers van het Vlaamse boekwezen (zie kader Pionier).

“Boeken uitgeven is niet alleen een zaak van het intellekt, maar ook van het hart, ” zegt Jan Pelckmans. “Wie het boekwezen te veel met marktekonomische strategie benadert, doet dit ten koste van de kwaliteit. Als jonge gast (nvdr Jan Pelckmans kwam op 19-jarige leeftijd in het bedrijf) heb ik grootwarenhuizen en boekenklubs het boek zien ontdekken als omzetmaker en publiekslokker. De uitgever was een moneymaker. Daarna volgde de introduktie van uitgeverijen op de beurs en daarmee is het hek wel helemaal van de dam. “

Als gevolg van deze evolutie ziet Jan Pelckmans de kreativiteitszin van de uitgevers dalen. “Men streeft naar grote oplages van best-sellers, naar grote omloopsnelheid, waardoor boeken na 3 maand in de ramsj belanden. Voor mij betekent een in de ramsj verkocht boek, een ander onverkocht boek. “

GROTE INVESTERINGEN.

Het schoolboekenfonds is de ruggegraat van de Uitgeverij Pelckmans : 70 % van het geheel. De uitgeverij staat stevig op die markt met boeken over nagenoeg alle vakken, voor middelbare scholen en stilaan ook voor hogescholen. De uitgeverij richt zich wel overwegend op de programma’s van het vrij onderwijs.

De schoolboekenmarkt is een afgebakend terrein. “We doen aan marktonderzoek, ” zegt Jan Pelckmans. “Behoeftenonderzoek in scholen zelf bijvoorbeeld waarbij we nauwlettend de evoluties in verband met programmawijzigingen en eenheidsstrukturen moeten volgen. “

Het schoolboekenfonds vraagt grote investeringen. “Als je in het algemeen fonds de bal een paar keer misslaat, betekent dat een verlies van enkele honderdduizenden. ” Pelckmans toont aan de hand van aardrijkskundeboeken aan hoe de investeringen daar in de miljoenen lopen. “Een ploeg leerkrachten werkt eerst twee jaar aan het koncept en de uitwerking ervan. Dan volgt de technische investering : kaarten tekenen, technisch materiaal aanmaken, in dit geval vierkleurendruk. “

INTERNE SUBSIDIERING.

Jan Pelckmans schat dat nog geen 10 % van de boeken uitgegeven in het algemeen fonds bestaat uit manuskripten die bij de uitgeverij aangewaaid komen. De redakteurs-uitgevers gaan kreatief te werk : ze gaan zelf op zoek naar auteurs met tema’s waarmee de samenleving bezig is : filozofie, psychologie, geschiedenis, gezondheidszorg, kunst. Gerard Bodifée is vandaag cash cow, beleeft herdruk na herdruk en is bij Pelckmans al aan zijn zevende boek toe. Hij was totaal onbekend toen de uitgeverij zijn debuut publiceerde. Een ander, eigenzinnig auteur, de hoogleraar filozofie van de KU-Leuven Herman De Dijn, wint stilaan aan gehoor. Pelckmans publiceert nu zijn tweede boek.

Auteurs als Bodifée en De Dijn, maar ook Max Wildiers en Leo Apostel, subsidiëren intern debuten. “Daarvoor”, zegt Jan Pelckmans, “is mogelijk sukses in een eerste faze geen doorslaggevende faktor. Auteurs moeten naam kunnen maken op een rustige wijze. “

Jan Pelckmans gelooft niet in het “zogenaamd drempelverlagend effekt” van boekenklubs. “Boeken mogen geen konsumptieartikelen worden, goed voor enkele maanden, integendeel, ze moeten enkele jaren meegaan en hopelijk standaardwerken worden en bijdragen tot het intellektuele debat en de kulturele ontplooiing. “

Tachtig procent van de boeken van het algemeen fonds worden gemaakt in co-editie met Nederlandse uitgevers, vooral Kok in Kampen. Met Wereldbiblioteek heeft Uitgeverij Pelckmans ook een samenwerkingsverband, maar dit is louter op exploitatie en distributie gericht. “We leggen aan mekaar onze manuskripten voor en beslissen of die van Kok voor Vlaanderen in aanmerking komen, en omgekeerd. “

Pelckmans wil zich niet alleen qua inhoud, maar ook qua uiterlijk profileren. Bezinnende boeken moeten een rustgevend effekt uitstralen. Boeken uitgeven is een métier. “De uitgever heeft de plicht zeer sterk de nadruk te leggen op de prezentatie, lay-out, zetspiegel en lettertype, ” zegt Jan Pelckmans gedecideerd. “De equipe hier voelt aan wat ons soort boeken nodig heeft. Dat is onze bedrijfskultuur. “

ERIK ARCKENS

JAN PELCKMANS (UITGEVERIJ PELCKMANS) Vergissingen in schoolboeken kunnen miljoenen kosten.