Straks domineert Azië de wereld (net als in de middeleeuwen)

Een rist Aziatische landen, met China en India voorop, lijkt bijna klaar om de ‘oude wereldorde’ te herstellen: Azië aan de top en Europa in de schaduw. Hugo Van de Voorde bekijkt de politieke en economische geschiedenis vanuit een verrassend perspectief.

De negentiende eeuw was de eeuw van Europa met Groot-Brittannië als economische en politieke locomotief. De twintigste eeuw was het tijdperk van de Verenigde Staten. Ongetwijfeld wordt de eenentwintigste eeuw straks gedomineerd door Azië. Vooral China en India zorgen daarvoor, maar verlies ook Japan en Zuidoost-Azië niet uit het oog. Tot die conclusie komt Hugo Van de Voorde in Het Gouden Oosten – Europa in de schaduw van Azië (zie ook de column Crols & Contra, blz. 129). Spectaculair of nieuw klinkt die analyse allerminst, maar de Vlaamse historicus en gepensioneerd inspecteur Geschiedenis voor het Secundair Onderwijs vult dat overzicht aan met een verrassing van formaat: “Bij het begin van de eenentwintigste eeuw is de opmars van Azië spectaculair. Maar ze is niet nieuw.”

Prompt volgt een grondig gestoffeerde en ronduit opzienbarende studie die aantoont dat Azië veruit de economische grootmacht vormde van circa 500 tot zowat 1800 na Christus. Als we Brit of Amerikaan waren, zouden we het hebben over een sensationele eye-opener. Als Vlaming kunnen we slechts hopen dat dit even boeiende als baanbrekende boek zijn weg vindt naar een breed lezerspubliek. Makkelijk zal dat niet zijn, Hugo Van de Voorde maakt zich er immers niet modieus vanaf met enkele simpele schetsen. Hij levert een historisch doordesemde pil af en je moet echt wel bij de les blijven. Maar juist door die stortvloed aan feiten, verbanden en aanwijzingen krijgt de lezer allengs een duidelijk én overtuigend historisch wereldbeeld.

Dat wereldbeeld rekent in de eerste plaats af met ons vertrouwd westers perspectief op de geschiedenis. Van de Voorde heeft het zelfs over “collectief autisme”. Zo beschrijft hij “de geschiedenis die wij de jongeren op onze schoolbanken inlepelen.” Een opmerkelijke uitspraak voor een voormalige onderwijsinspecteur. “Voor de impact van het Oosten op de westerse beschaving hebben we nooit oog gehad.” Terwijl het middeleeuwse Europa moeizaam overeind krabbelde uit de barbarij, floreerden in China, India en stilaan ook in enkele Zuidoost-Aziatische regio’s degelijk ontwikkelde politieke én stevig uitgebouwde economische systemen. Europa bleef in de schaduw, tot de industriële revolutie in de negentiende eeuw zorgde voor een unieke technologische sprong. Concludeert Van de Voorde: “Voor het eerst werd het Gouden Oosten weggedrukt naar de periferie. De moderne wapentechnologie transformeerde de degradatie tot een vernedering.”

Pas nu is Azië opnieuw klaar om de oude orde te herstellen. Of bijna klaar, want Van de Voorde heeft ook een kritisch oog voor de essentiële spanningen, dreigingen en onevenwichten in het hedendaagse China, India en andere Aziatische tijgers.

Hugo Van de Voorde, Het Gouden Oosten – Europa in de schaduw van Azië. Pelckmans/Klement, 367 blz., 25 euro.

Luc De Decker