Parlement moet zichzelf heruitvinden

Ben ik mislukt, of is de politiek mislukt?”, blikt voormalig CD&V-volksvertegenwoordiger Peter Leyman terug in zijn interview met Trends (zie blz. 100). Yves Leterme haalde de Gentenaar over om zijn job van gedelegeerd bestuurder van Volvo te laten staan voor een mandaat als volksvertegenwoordiger. Hij werd de zoveelste ondernemer die ervaarde dat het moeilijk aarden is in de politiek. Onder andere Fernand Huts, Aimé Desimpel en Philippe Bodson gingen hem voor.

Heel wat bedrijfsleiders stappen in de politiek met op de achtergrond het idee dat ze, met hun ervaring, de politiek iets efficiënter kunnen maken. Helaas slagen ze er zelf moeilijk in zich de geplogenheden van het politieke bedrijf eigen te maken. Ondernemers zijn gewend een beleid uit te stippelen, dat te implementeren en op te volgen. In de politiek werkt dit anders, en bestaan er veel stoorzenders voor zo’n gedegen manier van werken. Erbij zijn wanneer de verdeling gebeurt; aanvoelen in welke situaties je echt kan scoren en daarmee veel mediabelangstelling oogsten, is in het politieke bedrijf even belangrijk, zo niet belangrijker.

Had Leyman dat op voorhand niet beter kunnen en moeten inschatten? Wellicht wel. En toegegeven: de laatste zes maanden waren een uitzonderlijke periode. Maar het blijft frappant hoe weinig ondernemers – en a fortiori heel wat andere bevolkingsgroepen – in aanraking komen met de echte werking van de politiek, die ze dan ook zo goed als helemaal niet kennen. Ze hebben er geen besef van dat partijbonzen beslissen zonder al te veel adviezen van experten. Dat de organisaties van het middenveld er zoveel macht hebben; dat parlementaire vergaderingen zo inhoudsloos kunnen of zo strak gereglementeerd waardoor het debat wordt gefnuikt, het is hen allemaal vreemd.

Kamer, Senaat en regionale parlementen zouden de plaatsen bij uitstek moeten zijn van diepgravende debatten over essentiële thema’s. In Frankrijk worden volksvertegenwoordigers de temps en temps belast met diepgravende onderzoeken naar de wenselijkheid van geplande maatregelen. In ons land gebeurt zoiets hooguit via onderzoekscommissies, die drukker worden bijgewoond naarmate ze mediagenieker zijn.

Het afscheid van Leyman zal niet het einde van de politiek betekenen, maar het is een zoveelste teken dat het parlement – of het nu om een federaal of gewestelijk halfrond gaat, maakt weinig verschil – er steeds minder in slaagt een volksvertegenwoordiging te zijn. Het overwicht aan juristen onder de parlementariërs is daar slechts één facet van. Terwijl arbeiders dan weer een absolute rariteit zijn in het parlementaire halfrond. Van de golf van BV’s die enkele jaren geleden de verkiezingslijsten van de verschillende politieke partijen vulde, overleven er slechts enkelen. Ook zij zijn op een glazen muur gebotst. Jean-Marie De Decker lijkt vooral de uitzondering te zijn die de regel bevestigt.

In bedrijven dwingt het vertrek van een collega de organisatie om zichzelf te herdenken. Heel misschien kan het vertrek van Leyman een dergelijk effect creëren. Veel waarschijnlijker is dat de partijhoofdkwartieren al lang overgegaan zijn tot de orde van de dag. (T)

Door Luc Huysmans en Boudewijn Vanpeteghem