Iedereen de vakbonden die hij verdient

Drie minuten nadat het personeelshoofdstuk werd aangesneden in de sociale onderhandelingen bij de NMBS, verlieten de vakbonden het overleg. Reden? Op een stuk papier stond hoeveel personeel de spoormaatschappij nog nodig zou hebben, na de eerder die voormiddag besproken maatregelen. Maar, merkte een aanwezige achteraf op: “Eigenlijk waren ze de hele tijd op die cijfers aan het wachten om te kunnen opstappen.”

Nochtans was het resultaat van het rekenwerk van de directie niet dramatischer dan eerder aangekondigd, integendeel. De 4544 voltijdse banen die verdwijnen, sneuvelen door natuurlijk verloop, tijdskrediet en vervroegde pensionering. Bij een privé-bedrijf zou een dergelijk plan nog net niet op applaus zijn onthaald.

Niet zo bij de NMBS, waar José Damilot van de Waalse socialistische FGTB zijn collega’s weinig keuze liet en het conflict zocht. Damilot was vooral verbolgen omdat bij het Waalse spoor tegen eind 2005 2310 jobs verdwijnen, terwijl dat er in Vlaanderen ‘slechts’ 1998 zijn. Door zijn houding geeft de Waalse vakbondstopman impliciet toe dat de spoorwegmaatschappij op sociaal vlak de facto geregionaliseerd is, nochtans een van de grote no pasaráns van de syndicaten.

“Elke directie krijgt uiteindelijk de vakbonden die ze verdient,” kregen we vorige week te horen van een syndicaal afgevaardigde bij Opel Belgium. Net als bij Volvo Gent is de communicatie tussen werknemersvertegenwoordigers en directie van de Antwerpse autobouwer heel open.

Collega Ford Genk sloeg op dat vlak behoorlijk de bal mis, door gemaakte afspraken zonder duidelijke verwittiging op te zeggen. Het verklaart mee waarom de bonden ook na nieuwe akkoorden de voorraad Transits gaan gijzelen. Al blijft het dansen op een slappe koord, want een sociaal onvriendelijk klimaat kan de Amerikaanse autobouwer doen uitzien naar alternatieven voor de modellen waar Limburg nu niet alleen de preferred maar ook bijna de enige realistische mogelijkheid is.

Spelen de sociale verkiezingen, gepland voor mei 2004, een rol in de huidige strijdlust van de syndicaten? Wellicht wel in Genk, zeker niet bij het spoor. Met zoiets futiels als werknemersdemocratie hoeven Damilot & co. zich niet bezig te houden. De NMBS beperkt zich immers tot een eenvoudige telling van het aantal leden. Terwijl het zeker in crisistijden geen kwaad zou kunnen om te peilen naar wat het brede personeel – niet alleen de achterban van de eigen afgevaardigden – vindt en verwacht van de mensen die hen uiteindelijk vertegenwoordigen.

Heeft Vinck de vakbonden die hij verdient? Hij erft ze van een serie voorgangers, die op een nobele uitzondering als Honoré Paelinck na moesten plooien voor het primaat van de politiek. Bij een overheidsdinosaurus als het spoor is het makkelijk om je kop in het zand te steken voor het communautaire verschil in productiviteit. Het siert de ploeg van Vinck dat hij dat thema op z’n minst bespreekbaar maakt.

Het is een stommiteit van de vakbonden om daarover het gesprek te weigeren. Want zij riskeren op middellange termijn de directie te krijgen die zij ‘verdienen’. Een die noodgedwongen, wanneer de liberalisering echt in praktijk wordt omgezet, het licht moet uitdoen.

Luc Huysmans