Het jaar van de democraten

Met een republikeinse partij in opperste verwarring ruiken de democraten hun kans. Wedden dat er opnieuw een Clinton naar het Witte Huis trekt?

Zoveel is zeker: de Amerikanen zullen op 4 november een president kiezen ter vervanging van George Bush. Het verkiezingsproces zal verlopen in een bizarre mengeling van oud en nieuw: van staan drummen in Iowa tot guerrillagevechten op YouTube. De presidentsverkiezingen zullen de aandacht van de natie en de wereld gaande houden, al zal de wijze waarop de nieuwe president bestuurt voor een groot stuk afhangen van de resultaten van de verkiezingen voor het Huis van Afgevaardigden en de Senaat, die op dezelfde dag plaatsvinden.

Het zwaartepunt van het voorverkiezingsseizoen zal ongewoon vroeg vallen. De burgers van Iowa en New Hampshire zullen vroeger hun voorkeursstem uitbrengen dan ooit tevoren, waarschijnlijk ergens in de eerste helft van januari. Andere staten stonden eveneens te trappelen om hun voorverkiezingen te vervroegen. De campagne zal ook gekenmerkt worden door een nieuwe ‘alles-of-niets’-dag, meer bepaald 5 februari, wanneer een hele resem staten, waaronder reus Californië, voorverkiezingen zullen organiseren. Daarna zullen de primary’s plaatsmaken voor de langste en tevens een van de duurste verkiezingcampagnes in de geschiedenis van het presidentieel regime.

Het is een gulden regel in de Amerikaanse politiek dat elke verkiezingscampagne minstens één grote verrassing met zich brengt. Niettemin lijkt het hoogst waarschijnlijk dat dit het jaar van de democraten wordt. De republikeinse partij verkeert in opperste verwarring: ze is onpopulair bij het kiespubliek, ze wordt geplaagd door schandalen, bezoedeld door onbekwaamheid en ze is helemaal niet zeker in welke richting ze aan het gaan is.

Vijf jaar geleden was de partijgetrouwheid in de Verenigde Staten nog evenredig verdeeld: 43 % voor elke partij. Tegen 2007 waren de cijfers duidelijke geëvolu- eerd in het voordeel van de democraten: 50 % tegenover 35 %. Tegen oktober 2007 hadden de democratische presidentskandidaten al 70 % meer geld ingezameld dan hun republikeinse rivalen. Ohio, Virginia en Colorado hellen alle drie over naar de democraten – en in Ohio, dat in 2004 de balans liet overslaan ten gunste van Bush, is dat zelfs nadrukkelijk het geval. Wie de democratische voorverkiezingen wint, zal daarom hoogstwaarschijnlijk de rit beëindigen in het Witte Huis.

Hillary in poleposition

Er wordt gewed dat die winnaar Hillary Clinton zal zijn. Zij had in de opiniepeilingen van 2007 al voortdurend een voorsprong van 20 of meer punten op haar naaste democratische rivaal, Barack Obama. Ze zette indrukwekkende prestaties neer in de debatten en, in iets mindere mate, op het spreekgestoelte, al beheerste ze te allen tijde alle beleidsdetails. Ze werd ook gesteund door de beste politieke machine in het land.

Dat betekent echter niet dat ze de gedoodverfde winnaar is. Obama en John Edwards kunnen een doorbraak bewerkstelligen in Iowa (waar ze in een nek-aan-nekrace verwikkeld zijn met Clinton) en de republikeinen zouden zich van hun kant kunnen scharen rond een ‘Hillary-slachter’. Maar zowel Obama als Edwards komen te veel over als lichtgewichten. Al Gore, mocht hij zich bedenken en toch de race instappen, is een geboren loser (behalve als het over Nobelprijzen en Oscars gaat). De potentiële Hillaryslachters aan de rechterzijde vertonen allemaal aanzienlijke zwakke punten. Rudy Giuliani, die de republikeinse peilingen aanvoert, heeft een heleboel lijken in de kast zitten, onder meer twee ex-vrouwen en een pak problematische cronies.

De mogelijkheid dat Hillary Clinton terugkeert naar het Witte Huis zal meer dan wat ook het politieke debat kleuren. Als ze wint dan breekt ze meteen allerlei records. Ze zal dan de eerste vrouwelijke president van de VS worden, ze zal de eerste president zijn die gehuwd is met een ex-president (die op zijn beurt de eerste mannelijke ‘first lady’ van de Verenigde Staten wordt) en ze zal de tweede Clinton zijn die de sleutels van het Witte Huis overneemt van een Bush. Als Hillary Clinton de kandidaat is die in november verkozen wordt, dan zullen leden van de families Bush en Clinton 24 jaar na elkaar het presidentschap in handen hebben gehad.

De strijd voor de controle over Capitol Hill zal desnoods nog eenzijdiger zijn dan de veldslag om het Witte Huis. De democraten zullen hun werkzame meerderheid in het Huis van Afgevaardigden comfortabel in handen houden. De peilingen wijzen uit dat het publiek de democratische kandidaten voor het Lagerhuis verkiest met 7 tot 12 procentpunten. De democraten zullen ook hun meerderheid in de Senaat uitbreiden. Daar was de marge flinterdun (en ze werd aangeleverd door twee onafhankelijken die normaal met de democraten meestemden).

Pragmatische hervormingen

De republikeinen zullen 21 zetels in de Senaat verdedigen, de democraten slechts 12. Verscheidene van die zetels zullen bovendien vacant zijn dankzij een golf van pensioneringen (waaronder die van Pete Domenici van New Mexico) en de laattijdige terugtrekking van de door schandalen belaagde Larry Craig van Idaho. De republikeinen zullen over veel minder geld kunnen beschikken dan de democraten en ze moeten een blazoen verdedigen dat bezoedeld is door de ontsporing van de overheidsuitgaven, de presidentiële onbekwaamheid en een resem seks- en geldschandalen.

Niettemin zullen de democraten zich gelukkig mogen prijzen als ze de zestig zetels halen die hen een meerderheid bieden die gevrijwaard is tegen filibusters. Een meerderheid van zes of zeven zetels zullen ze allicht halen (en daarbij zullen ze zetels pikken in vroegere republikeinse staten zoals Virginia en Colorado). Dat zal het voor de democratische president veel gemakkelijker maken om hun agenda in beleid om te zetten.

Hoe ziet die agenda er nu uit? Het kernpunt in het binnenland zal de hervorming van de gezondheidszorg zijn. In het buitenland zal de nadruk liggen op het herstel van de precaire relaties met de rest van de wereld (Hillary Clinton heeft al beloofd dat ze haar man zal benoemen tot rondreizend goodwillambassadeur).

Iedereen die een dramatische ruk naar links verwacht, zal teleurgesteld worden. Tenminste, de democraten zullen niet zo ver naar links stappen als Bush en de republikeinen rechts marcheerden. De hervormingen van de gezondheidszorg die Clinton voorstelt zijn bijvoorbeeld bescheiden en marktconform. En wat het buitenlands beleid betreft, heeft ze voorzichtigheidshalve vermeden om zich vast te leggen op een terugtrekking van de Amerikaanse troepen uit Irak of om Amerika’s handen te binden als het gaat over de kwestie Iran. Hoeveel drama en passie er ook loskomt in de aanloop naar de novemberverkiezingen, ze zullen een periode van pragmatische omzichtigheid inluiden, eerder dan een tijdperk van ideologisch gebral.

DE AUTEUR IS BUREAUCHEF VAN THE ECONOMIST IN WASHINGTON

Door Adrian Wooldridge/Illustratie: Steve Michiels