Haal het onderste uit de kan

Goede wijn wint aan geloofwaardigheid als een waardevaste belegging. Maar met beleggen in wijn gaat het zoals met het drinken ervan: vooral de kenners hebben er genot van.

Is uw belegging fruitig, droog of rijp in de neus? Heeft ze een mooie kleur, het juiste tanninegehalte en is ze van een goed jaar? Dan houdt u niet de aandelenkoersen of de obligatierendementen in de gaten, maar vertoeft u af en toe in uw wijnkelder. Wijn als beleggingsalternatief wint aan belangstelling. Met wijnbeleggingen kan u een mooie zaak doen, maar de kans op een strop blijft altijd aanwezig, zeker nu de wijnprijzen de jongste jaren al flink gestegen zijn. Nogal wat wijnliefhebbers vinden het trouwens zonde om wijn te kopen met een winstoogmerk en niet met de bedoeling de wijn te consumeren.

Een belegging in wijn is minstens even risicovol als een belegging in aandelen. De waarde van een aandeel kan vergankelijk zijn, de waarde van de inhoud van een fles wijn is dat zeker. Is de wijn niet meer drinkbaar, dan wordt uw belegging waardeloos. Kennis van zaken is dus een eerste vereiste als u in wijn wil beleggen.

Een groot verschil tussen een aandelen- en een wijnbelegging is dat bijvoorbeeld met groeiaandelen op termijn grote meerwaarden kunnen worden behaald. De inhoud van een fles wijn daarentegen groeit niet aan. De meerwaarde die u kan behalen is daarom vaak te danken aan een flinke dosis geluk.

Alleen Bordeaux (en dan nog)

Wereldwijd zijn er meer verschillende wijnen dan aandelen te koop. Net als met een belegging in aandelen, staat of valt een belegging in wijn met de juiste keuze van de wijn. Hoe groot het wijnaanbod ook mag zijn, de keuze voor een geschikte wijn als beleggingsobject is uiterst beperkt. Hans Walraven, auteur van de Grand Cru Gids 2001 licht toe: “De keuze blijft wat Frankrijk betreft beperkt tot het wijngebied Bordeaux. Slechts 5% van de totale wijnproductie van Bordeaux leent zich tot een dergelijke belegging. Bij de keuze uit de 5% bordeauxwijnen moet je de volgende criteria in acht nemen: de naambekendheid van het château, de reputatie van de jaargang, de kwaliteit, en de houdbaarheid van de wijn. Bij de keuze van het château, het belangrijkste criterium, kies je het veiligst voor een van de vijf premier cru‘s: Château Lafite-Rothschild, Château Latour, Château Margaux, Château Mouton-Rothschild en Château Haut-Brion.”

Er zijn in totaal 61 uitverkoren rode wijnen die tot de Crus Classés du Médoc behoren. In 1855 werd deze classificatie in het leven geroepen. Het idee kwam van Napoleon III naar aanleiding van de Wereldtentoonstelling van Parijs. De basis voor de classificatie waren de prijzen die de wijnen op de markt noteerden. De redenering was dat de beste wijnen wel tegen de hoogste prijzen zouden noteren.

In de decennia die volgden, was de classificatie veelvuldig onderwerp van discussie, maar de classificatie bleef een onwrikbaar instituut. Slechts één château wist de oorspronkelijke indeling te doorbreken. In 1973 promoveerde Château Mouton-Rothschild van deuxième cru classé naar de hoogste categorie van premier cru classé.

Het is een vuistregel om enkel in de gerenommeerde etiketten te beleggen. Andere wijnen stijgen immers nooit boven een bepaald prijsplafond uit. Kwaliteit rendeert bij ervaringsgoederen zoals wijn. De net iets betere wijnen zijn vaak een veelvoud waard van de net iets minder kwalitatieve wijnen. Wie trouwens nog een hoge prijs wil op een wijn die twintig jaar oud is, moet absoluut kwaliteit in huis hebben.

Amerikaanse barbaren

Zoals op alle markten, bepaalt het spel van vraag en aanbod ook op de wijnmarkt de prijzen. Het aanbod van kwaliteitswijnen is beperkt, terwijl de vraag gestaag toeneemt. De prijzen van de grand cru‘s zijn de jongste jaren dan ook al sterk gestegen. De prijzen van de bordeauxwijnen hebben vanaf de oogst van 1994 een stijgende lijn ingezet. Vanaf 1996 spraken sommigen al van een oververhitte markt. Van een afkoeling was echter ook dit jaar nog geen sprake, integendeel. Vooral de interesse van Amerikaanse en Aziatische kopers joeg de prijzen verder omhoog. Die wijn wordt bovendien meestal opgedronken en vloeit dus zelden naar de markt terug. Deze kopers doen vaak aan pure etiketkoperij zonder enig besef van de kwaliteit. Het was treffend dat tijdens de Aziatische crisis in 1997 en 1998 de wijnprijs in bordeaux naar beneden dook.

Intussen voedt de gestegen welvaart op wereldvlak de vraag naar kwaliteitswijnen. Het aanbod kan zeker op korte termijn deze vraag niet bijbenen. De prijs van wijn beweegt door deze stroefheid van het aanbod in langdurige cycli. De stijgende vraag resulteert nu in sterk stijgende prijzen. Klapt de vraag in elkaar, dan kelderen de wijnprijzen ook voor langere periodes.

Prijsstijgingen over langere termijn trekken beleggers en speculanten aan. Het kuddegedrag op de wijnmarkt is niet anders dan dat op de beurs. Beleggers hollen vaak massaal achter dezelfde activa aan, in dit geval de grand-cruwijnen. Beleggen in wijn is daarom mogelijk een beleggingshype als een andere. De gelouterde belegger weet dat een hype die de prijzen omhoog jaagt een vergankelijk karakter heeft. Zo stegen in het begin van de jaren zeventig de prijzen in die mate dat er nogal wat speculanten in de ban van wijn raakten. Wijn werd als een veilige waardevaste belegging beschouwd. De oliecrisis van 1972 bracht echter verandering in dat beeld. Tegelijk met de aandelenmarkten kelderden ook de wijnmarkten. Grote partijen wijn werden overal ter wereld op veilingen gedumpt. De traditionele markt in bordeaux bijvoorbeeld kwam daardoor volledig buitenspel te staan. Pas eind 1975 kwam een eind aan de bordeauxcrisis, waarin de beroemdste wijnen ver beneden de kostprijs van de hand gingen.

Geen aanrader

Zullen de prijzen van de grand cru’s anno 2001 nog verder stijgen of hebben ze hun top bereikt? De meningen lopen uiteen. Sommigen noemen de huidige prijsontwikkelingen ongezond, om verschillende redenen. Hans Walraven: “Het heeft er ten eerste alle schijn van dat er speculatieve aankopen op grote schaal plaatsvinden. Ten tweede is er geen duidelijk relatie meer tussen de gevraagde prijzen en de kwaliteit van sommige jaargangen. Een belegging in grand cru’s met het oog op winst is op dit moment af te raden.”

De parallellen met de aandelenmarkt zijn vlug getrokken. Tijdens de technologiehype van het voorjaar van 2000 op de beursen kochten beleggers om het even welke technologieaandelen tegen om het even welke prijs. Wie zijn huiswerk niet maakte, kreeg de rekening gepresenteerd.

Nog een aantal factoren verkleint de kans op een meerwaarde voor de wijnbelegger. Een aantal châteaux beperkt kunstmatig de hoeveelheid eerste wijnen om een hoge prijs te bedingen, omdat hoge prijzen (al dan niet terecht) met hoge kwaliteit worden geassocieerd.

De wijnproducenten zijn ook van strategie veranderd. Vroeger gaven de producenten de wijnliefhebbers een aanzienlijke korting op de Première Tranche van de jonge wijnen. Door hun riante financiële positie hebben de producenten de voorverkopen als financieringsbron van de jongste oogst niet meer nodig. De Première Tranche wordt nu verkocht tegen veel hogere prijzen in vergelijking met het verleden. Daardoor nemen uiteraard de winstkansen voor de speculanten af.

Maar niet alleen de sterk stijgende prijzen bij uitgifte van vooral de premier cru’s van bordeaux maken de winstkansen voor beleggers in de jongste oogsten kleiner. Ook de kleine toewijzing van de châteaux per land maken een belegging in wijn steeds moeilijker. Hans Walraven: “De wijn opnieuw verkopen op de markt van bordeaux zal alleen lukken met een korting van 25% op de geldende notering. De winstkansen verkleinen dan snel.”

De lager geklasseerde wijnen lijken op dit moment betere beleggingsperspectieven te bieden. Zij hebben een minder ongunstige prijs-kwaliteitverhouding, maar liggen zoals gezegd minder in de smaak van de gefortuneerde wijnkoper die de hoge prijzen wil betalen. Omdat de wereldeconomie het goed doet, is de kans groot dat de vraag naar en dus de prijs van kwaliteitswijnen zal blijven stijgen.

“Iedereen drinkt wijn, de investering kan bijna niet meer stuk. Praten over de kostprijs van een luxegoed is trouwens irrelevant, zeker in tijden van hoogconjunctuur,” zeggen de bulls van de wijnmarkten.

Speculeren…

Wie wil speculeren op een dalende of stijgende bordeauxwijnprijs kan ook terecht op de Euronext-fusiebeurs. Vanaf dit jaar kan u er handelen in termijncontracten met bordeauxwijn als onderliggende waarde. Elk futurescontract heeft betrekking op twaalf flessen wijn van 75 centiliter. Futures of termijncontracten geven het recht om een bepaalde onderliggende waarde – in dit geval wijn – te kopen of te verkopen voor een prijs die tevoren is bepaald. Wie denkt dat de wijnprijs zal stijgen, koopt futures. Deze belegger zal dan op een afgesproken tijdstip de wijn kunnen kopen tegen een prijs die onder de dan geldende marktprijs ligt. Wie denkt dat de prijs zal dalen, verkoopt datzelfde futurescontract. Futures in bordeauxwijnen zijn nuttig voor producenten en speculanten omdat de prijs van kwaliteitswijnen sterk afhankelijk is van de marktomstandigheden. De wijnproducent kan zich indekken tegen deze prijsrisico’s, de speculant kan via futures aanzienlijke winsten (of verliezen) puren uit de prijsschommelingen. Meer nog dan het beleggen in enkele bordeauxflessen zelf, is beleggen in wijnfutures alleen weggelegd voor de echte kenners.

…of beleggen

Als u wil vermijden dat wijnbeleggingen u letterlijk zuur opbreken, dan kan u in plaats van in wijn ook beleggen in beursgenoteerde wijn- en wijngerelateerde ondernemingen. De Nederlandse zakenbank Kempen & Co lanceert een eerste heus wijnfonds ( Orange Wine Fund) dat belegt in producenten, verdelers en toeleveranciers aan de wijnindustrie zoals producenten van eikenhouten vaten en kurk. Het fonds bevat 75 wereldwijd beursgenoteerde wijnbedrijven. Het gaat om small- en midcaps zoals Robert Mondavi Corp. (wijnproducent uit de VS), BRL Hardy Limited (wijnproducent uit Australië), Viña Concha y Toro (wijnproducent uit Chili) of Corticiera Amorim (kurkproducent uit Portugal). Kempen & Co verwacht vooral een krachtige volumegroei in het segment van de kwaliteitswijnen. De winstmarges van de wijnproducenten moet beter kunnen dankzij een verschuiving van bulkwijnen naar kwaliteitswijnen. Ook de verschuiving van de wijnconsumptie van traditionele naar nieuwe wijnproducerende landen biedt volgens Kempen & Co beleggingsmogelijkheden. Bovendien, zegt een beleggingsadviseur van Kempen, is de wijnsector nog sterk gefragmenteerd. Er zijn nog veel oudere, kleinere wijnproducenten. Er zal in de sector een golf van fusies en overnames komen. De belegger heeft in dat geval uitzicht op overnamepremies.

LECTUUR

‘Grand Cru 2001’, Hans Walraven & Karel Koolhoven, uitgeverij J.H. Gottmer/H.J.W. Becht BV, ISBN 90-230-1064-7

DAAN KILLEMAES,dkillemaes@trends.be