We verwachten veel van onze leiders. En onze verwachtingen verschuiven. Heel vaak hangen die verschuivingen samen met de economische conjunctuur. Als de economie snel groeit, dan hopen we dat onze leiders expansief zijn, stevig ondernemen en het risico niet schuwen. Op dat moment durven we ons lot zelfs in de handen van narcisten te leggen. Want narcisten worden vaak als charismatisch aangezien, ze zijn de helden van het grote plaatje, de leiders die wél visie hebben. Met hun oppervlakkige charme kunnen ze die visie dan ook uitdragen. Marketers scoren dan goed. De wereld ligt aan hun voeten. Het laag- en hooghangende fruit — de opportuniteiten — wacht om geplukt te worden. Waarbij we natuurlijk niet beweren dat marketers narcisten zijn.
Als harde tijden aanbreken, de economie een puinhoop is, dan willen we puinruimers. Mensen die met beide voeten op de grond heel systematisch de problemen aanpakken. Dan willen we ingenieurs. Dan willen we geen fantasten, maar pragmatici.
En waar rekenen we in deze tijden op? De economie baadt nog in een sfeer van crisis. Alleen de beurs beseft dat nog niet. En dus verkiezen we puinruimers. Herminia Ibarra noemt dat type leiders ‘Salieri’s’. Iedereen die de film Amadeus heeft gezien, kent deze gedegen vakman, die ten onder ging omdat hij zich wou meten met het genie Mozart. Maar die laatste was een groot kind, een speelbal van zijn impulsen en emoties. Mozarts loodsen ons niet door harde tijden. Salieri’s wel.
De zakenpers heeft het einde van een Mozart breed uitgesmeerd. Twee jaar geleden verscheen in het tijdschrift Forbes een artikel dat duidelijk maakte dat de sterbelegger van Pimco, Bill Gross, te weinig verdiende. De man inde zo’n 200 miljoen dollar per jaar, en oogstte voor zijn fonds het veelvoud. Het fonds, gespecialiseerd in obligaties, is zo’n 2000 miljard dollar waard. Forbes had berekend dat als Bill Gross en Mohamed El-Erian, de twee grote sterren van het fonds, gratis zouden werken, dat voor de aandeelhouders een winst van slechts 0,15 procent zou opleveren. Een peulschil in vergelijking met wat beide heren voor het fonds opbrachten. Gross verdiende dus deze sommen, letterlijk en figuurlijk, omdat hij zo’n sterbelegger was en als uithangbord van Pimco gewoonweg oneve-naarbaar. En bovendien een echte narcist.
De beide sterren hebben nu het fonds verlaten en de betere zakenpers, waartoe Forbes dus duidelijk niet behoort, heeft dat netjes uit de doeken gedaan. Het was opnieuw het klassieke verhaal van ‘de wereld wil bedrogen worden’. En ik zou er dan aan toevoegen: als je dan toch de wereld wilt bedriegen, doe het dan bij klaarlichte dag en vraag tijdschriften zoals Forbes om je leugens van de nodige legitimiteit te voorzien.
Aan het einde van het presidentschap van Bill Clinton was er een overschot op de Amerikaanse begroting. George Bush junior heeft dat snel weggewerkt. Mochten de Amerikanen dus aan Bill Clinton enkele tientallen miljoenen dollar bonus geven? Wat men hem ook gegeven zou hebben, het zou slechts 0,0015 procent geweest zijn van het Amerikaanse bbp.
En ‘verdiende’ Gross elke dollar die hem werd toegeschoven? Als een belegger fabelachtige returns haalt, heeft hij waarschijnlijk veel geluk gehad. Of hij heeft zwaar gespeculeerd op een sector die het gedurende een korte periode uitstekend deed. Of hij heeft een niche gevonden, die hoe dan ook moet verdwijnen zodra zijn succes zichtbaar wordt. Want als iedereen naar dezelfde niche lonkt, blijft het niet lang een niche.
Dat inzicht begint te groeien. En Pimco heeft een knappe campagne gevoerd om duidelijk te maken dat vanaf heden een team centraal staat, niet meer een Mozart.
Van de top honderd van meest succesvolle bedrijven in de Verenigde Staten is op dit ogenblik een kwart geleid door iemand met een ingenieursdiploma. Je hebt blijkbaar toch maar beter verstand van de dingen die je leidt. Alleen in de politiek hoeft dat niet. Daar verkiest men nog vaak Mozarts. Daarbij is de stem erg belangrijk, niet die van de zanger, maar die van de kiezer. En dat is helaas een groot verschil.
De auteur is professor-emeritus aan de Vlerick Business School.
MARC BUELENS
Van de meest succesvolle bedrijven in de VS wordt een kwart geleid door iemand met een ingenieursdiploma. Je hebt maar beter verstand van de dingen die je leidt. Alleen in de politiek hoeft dat niet.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier