Een economische jakobijn

De Fransen zijn razend over het coververhaal van The Economist van vorige week. Het magazine noemt Frankrijk een economische tijdbom in het hart van Europa. De minister van Herindustrialisering, Arnaud Montebourg, staat symbool voor dat beleid à la Française.

De Franse industrie verkeert al jaren in zwaar weer. Maar sinds PSA Peugeot-Citroën in juli 8000 man ontsloeg in Frankrijk, gaat er geen week voorbij of ergens sluit een grote fabriek de poorten. Te midden van deze slachting probeert de minister van Herindustrialisering, Arnaud Montebourg, de moed erin te houden. “Zeventien Europese landen verkeren in recessie”, relativeert hij. “We mogen niet met lege handen staan op het moment dat de conjunctuur weer aantrekt. Daarom is het van groot belang onze industrie overeind te houden – iedere fabriek telt.”

De afgelopen maanden tekende zich een methode-Montebourg af. Zodra er een ontslagronde of sluiting wordt aangekondigd, spoedt de minister zich naar de fabriek en roept voor de camera’s dat dit onacceptabel is. Dan beginnen onderhandelingen. In sommige gevallen levert dat iets op, bijvoorbeeld toen de farmagigant Sanofi aankondigde 3000 werknemers op straat te zetten. Uiteindelijk werden het er 900 op basis van vrijwillig vertrek.

Montebourg houdt de mogelijkheid van staatssteun steeds nadrukkelijk open. Zo stelt de Franse overheid zich tot 7 miljard euro garant voor het noodlijdende PSA. Het kwam Montebourg op uitbranders van zowel de Wereldhandelsorganisatie als de Europese Commissie te staan. “Montebourg is tegen de globalisering en pleit voor protectionisme”, reageerde eurocommisaris voor Handel, Karel De Gucht. “Dat is een keuze, maar zijn redenering houdt geen stand. Frankrijk kan niet op zijn eentje de kaarten van de wereldhandel herverdelen.”

Terwijl Frankrijk ook onder vuur ligt van het economische magazine The Economist staat Montebourg op de cover van Le Parisien. Hij poseert in een Bretoense schipperstrui, een blender van Moulinex op de arm, een horloge van Herbelin om de pols. Een ode aan het Made in France en een oproep om Franse waren te kopen.

Het is dankzij dit soort acties dat Montebourg in enkele maanden tijd is uitgegroeid tot een gezichtsbepalende minister van de regering die in het voorjaar aantrad na de verkiezingsoverwinning van de socialist François Hollande. Fans prijzen zijn wilskracht en onverschrokkenheid, critici hekelen zijn hang naar provocatie en gruwen van de ongemeen felle manier waarop hij deze zomer de familie Peugeot aanviel.

Vanwege zijn uiterlijk als jeune premier en zijn veelbesproken verhouding met de journaliste Audrey Pulvar is hij ook voor de boulevardpers een dankbaar onderwerp. Pulvar stuurde zondag wel een sms’je naar het Franse persbureau AFP om het einde van haar relatie aan te kondigen. Uit zijn huwelijk met gravin Hortense de Labriffe heeft de socialist twee kinderen.

Démondialisation

Montebourg benadrukt dat het artikel in Le Parisien meer is dan een oproep tot economisch patriottisme. “Het is ook bedoeld om vraagtekens te zetten bij de globalisering. Die is nuttig, maar zij mag niet deloyaal zijn. Ik wil niet dat ze gebaseerd is op de uitbuiting van mens en milieu. De Europese Unie is de grootste economie ter wereld. Waarom zouden we de globalisering ondergaan en haar niet opleggen wat wij in Europa belangrijk vinden, de notie van solidariteit bijvoorbeeld?”

Montebourgs carrière leest als een gevecht met steeds formidabeler tegenstanders. Als jonge advocaat dwong hij de rechtse premier Alain Juppé te verhuizen nadat was gebleken dat hij voor een vriendenprijs een kolossaal appartement bewoonde dat toebehoorde aan de stad Parijs. Als afgevaardigde uit de Bourgogne begon hij een kruistocht tegen president Jacques Chirac, genoemd in een reeks corruptieschandalen. Daarna waren het ‘ultraliberale’ Brussel en de globalisering aan de beurt.

Binnen de Parti Socialiste wierp Montebourg zich op als woordvoerder van wat in Frankrijk démondialisation genoemd wordt. Deze beweging stelt dat de globalisering te ver doorsloeg en ze streeft ernaar productie en consumptie dichter bij elkaar te brengen. In dat licht moet ook Montebourgs recente voorstel worden gezien om computergigant Apple te dwingen tenminste 20 procent van zijn smartphones in Europa te produceren.

Een culturele revolutie is nodig in Europa, meent Montebourg. “In zijn rol als consument eist de burger producten tegen een zo laag mogelijke prijs. Tegelijk eist hij in zijn rol als werknemer dat zijn baan en arbeidsvoorwaarden behouden blijven. Ik wil de consument laten nadenken over de consequenties van zijn aankopen. Namelijk dat die banen vernietigen omdat ze producenten dwingen uit te wijken naar lagelonenlanden.”

Toch pleitte Montebourg onlangs nog voor een lastenverlichting voor het Franse bedrijfsleven mits er met het geld geïnvesteerd wordt. Tot dusver ging hij daarmee verder dan wie ook in de regering. Het thema ligt gevoelig. Hollande vreest dat lastenverlichting door het linkse electoraat zal worden uitgelegd als een ‘cadeautje aan de bazen’. Riskant, zeker in een van antikapitalistische sentimenten doordesemd land als Frankrijk.

MARIJN KRUK, ILLUSTRATIE DAAN ROSSEELS

“Waarom zouden we de globalisering ondergaan? We kunnen haar ook opleggen wat wij in Europa belangrijk vinden, de notie van solidariteit bijvoorbeeld”