ECHO UIT HET VERLEDEN

Voor het eerst in de geschiedenis mag een camera binnen in een van de zwaarst beveiligde kluizen van ons land.

Het Belgische Fort Knox

Als er geen koper voor wordt gevonden, zal de sloophamer de gebouwen van Euroclear Belgium, het Belgische Fort Knox, wellicht herleiden tot een hoop bakstenen. Het zou een symbolisch einde zijn voor de plek waar miljoenen aandelen en obligaties in een uit de kluiten gewassen papierversnipperaar aan hun einde kwamen. De lotsbestemming van het gebouw ligt niet in handen van Euroclear. Het huurt het gebouw sinds 1995 van de Brusselse beursuitbater Euronext. Dat is een gevolg van een kronkel in de geschiedenis van de Belgische bewaarbank. De Caisse Interprofessionnelle de Dépôts et de Virements de Titre (CIK) kwam bij de fusie van de beurzen van Brussel, Amsterdam en Parijs in handen van Euronext. Euroclear kocht de bewaaractiviteiten in 2006 over. Het beveiligde zenuwcentrum van de bewaarbank bleef in handen van Euronext.

Het einde van papieren effecten

“We weten sinds 2005 dat deze kluis nutteloos zou worden voor Euroclear. De Belgische regering nam toen de beslissing alle papieren effecten aan toonder te digitaliseren”, zegt Rudi De Pauw van Euroclear. Hij is verantwoordelijk voor de dematerialisatie van de effecten aan toonder in België.

“Het is een geleidelijk proces geweest. Zo’n vijftien jaar geleden werkten hier tachtig mensen. In het couponnetjesseizoen versterkten we dat team met tijdelijke werkkrachten”, zegt Valérie Urbain, de CEO van Euroclear Belgium. Ze benadrukt dat bijna alle personeelsleden op natuurlijke wijze zijn afgevloeid of elders in de groep werk hebben gevonden. Euroclear is behalve voor de bewaring van effecten ook verantwoordelijk voor de veilige afwikkeling van transacties. Begin dit jaar lagen er nog 3,2 miljoen waardepapieren in de kluis in Evere, nu schieten er nog 250.000 papieren effecten over. “Waar die nu liggen? Dat kan ik u niet zeggen”, antwoordt De Pauw geamuseerd.

Vloeibaar platina

Johnson Matthey, de grote concurrent van het Belgische Umicore, liet de gebouwen in Evere optrekken. Het sloeg er vloeibaar platina op in grote vaten. De massieve stalen deuren van de kluis dateren van toen. De houten legplanken voor de stapels papier kwamen er toen Euroclear er in 1995 zijn intrek nam.

Couponnetjes knippen

Het gebeurt geregeld dat mensen verloren gewaande waardepapieren terugvinden, bijvoorbeeld als ze een huis opruimen na het overlijden van een familielid. Die oude papieren effecten kunnen ze nog altijd inruilen bij de Deposito- en Consignatiekas. Vanaf 2016 is er wel een straftarief van 10 procent verschuldigd. De daaropvolgende jaren komt daar elk jaar 10 procent bij. In 2025 worden alle papieren effecten waardeloos. Het is het sluitstuk van de dematerialisatie in België.

Zo is het voorgoed gedaan met de beleggers die in Luxemburg couponnetjes gingen innen en aandelen doorgaven aan hun kinderen zonder successierechten te betalen.

ILSE DE WITTE, FOTOGRAFIE MICHEL WIEGANDT