Niets zal Iran zo verzwakken als het verlies van Syrië”, verklaarde de Saoedische koning Abdullah een jaar geleden. Dat zegt veel, zo niet alles over de burgeroorlog die nu al meer dan twee jaar in het Arabische land woedt. De machtsstrijd in Syrië heeft zich geënt op de Arabische Lente, een beweging die aanvankelijk geïnspireerd was door een behoefte aan rechtvaardigheid en vrijheid, maar uiteindelijk gekaapt werd door de regionale grootmachten en moslimfundamentalisten. Dat is de analyse die voormalig VRT-journalist Jef Lambrecht maakt in De Arabische cocktail.
Het gaat allang niet meer om een intern conflict tussen dictator Bashar Al-Assad en rebellengroepen die geïnspireerd zijn door de zogenaamde Arabische Lente. Op het grondgebied van Syrië wordt een internationale oorlog uitgevochten tussen verschillende moslimlanden, met als inzet de controle over het Midden-Oosten.
Aan de ene kant heb je het regime in Syrië, geleid door een alawitische president die tot de sjiitische strekking in de islam behoort. Hij wordt gesteund door Iran, het grootste sjiitische land, en mag ook rekenen op de sympathie van Rusland. Aan de andere kant staan de rebellen die al lang gefinancierd worden door Saoedi-Arabië en de rijke golfstaat Qatar, beide soennitische landen. De soennieten zijn een meerderheidsstrekking in de islam.
Ook Turkije staat aan de kant van de rebellen. Het hoopt uit het conflict te komen als nieuwe regionale grootmacht. De rebellen konden rekenen op de sympathie van het Westen, maar nu blijkt dat het vooral gaat om radicale groepjes met een connectie naar het Al Qaeda-netwerk, is dat enthousiasme in de VS en de EU fel verminderd. In Syrië woedt de grote moslimoorlog.
Jef Lambrecht was als VRT-radiojournalist gespecialiseerd in het Midden-Oosten. Hij levert een kroniek af van de gebeurtenissen tussen Marokko en Iran, en doet dat op een zeer grondige manier. De goed 400 bladzijden feiten en analyses leren meer dan het zogenaamde ‘embedded journalism‘ van een Rudi Vranckx of het betoog van een professor Rik Coolsaet die in tv-studio’s de impact van het conflict minimaliseert door te stellen dat de terreurgroep Al Qaeda niet meer bestaat. Lambrecht toont aan dat Al Qaeda springlevend is. Het is betrokken partij in Syrië, speelt een cruciale rol in het conflict in Mali en is eigenlijk in heel Noord-Afrika een destabiliserende factor.
De Arabische cocktail leert dat de Arabische Lente waar Europa vol bewondering voor was, een fata morgana is geworden. Behalve aan Syrië besteedt het boek ook veel aandacht aan Egypte. Lambrecht legt haarfijn uit hoe de radicaal islamitische moslimbroeders de boot van de Arabische Lente aanvankelijk misten, maar hem nu toch wisten te kapen.
Lambrecht, die al vroeger over de regio publiceerde, plaatst een aantal zaken op een zeer heldere manier in perspectief. In de moslimwereld heeft het Arabische na-tionalisme (vroeger Nasser in Egypte, Saddam Hoessein in Irak, nu nog Assad in Syrië) plaatsgemaakt voor de verschillende takken van de islam als bron van gemeenschapsvorming. Met de extremisten meer en meer op het voorplan.
Jef Lambrecht, De Arabische cocktail, Van Halewyck, 2013, 428 blz, 25 euro
ALAIN MOUTON
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier