Ça Commence Aujourd’hui

Een aangrijpende film maken over een doodgewone leraar in een mistroostig Noord-Frans dorpje? Bertrand Tavernier bewijst met ‘Ça Commence Aujourd’hui’ dat het mogelijk is.

Het gebeurt niet zo vaak dat we een Franse productie kunnen aanbevelen. Deze week is dit wél het geval: Bertrand Tavernier, maker van onder meer Coup de Torchon en Autour de Minuit, realiseerde een aangrijpende sociaal-kritische film: Ça Commence Aujourd’hui.

Het verhaal speelt zich af in het Noord-Franse Hernaing, een stadje waar ooit een bloeiende mijnindustrie was gevestigd, maar waar nu schrijnende armoede en werkloosheid heerst. We maken kennis met de leraar/directeur van de plaatselijke lagere school, een zekere Daniel. Daniel (op een verbluffende wijze gespeeld door Philippe Torreton) is een begeesterd man, die zich heeft voorgenomen om – ondanks de crisis – de bevolking van het stadje samen te houden. Een aartsmoeilijke opdracht, want hierdoor komt hij meer dan eens in botsing met zijn hiërarchische oversten, de plaatselijke politici en met de sociale diensten, die hij een verregaande laksheid verwijt.

De cast bestaat uit een mengeling van professionele en niet professionele acteurs. Maar allemaal hebben ze één kenmerk gemeen: ze geven steevast een indruk van echtheid aan hun personage. Je merkt zelfs nauwelijks het verschil tussen de acteurs die een rol vertolken en de amateurs die zichzelf spelen. De verdienste hiervoor ligt zeker bij Tavernier, die erin is geslaagd het onderscheid tussen fictie enrealiteit te doen vervagen. De sfeer van de film doet hierdoor zelfs een beetje denken aan een documentaire, iets wat nog in de hand wordt gewerkt door de losse cameravoering.

Tavernier vergat ook niet om het persoonlijke, intieme leven van de personages te plaatsen in het professionele kader. Daardoor kan de toeschouwer zich nog makkelijker met hen identificeren. Je ziet hoe Daniel vecht op school, maar ook hoe hij zich af en toe privé amuseert, hoe zijn relatie is met zijn ouders en hoe hij zijn gedachten omzet in poëtische ontboezemingen. Die lyrische bedenkingen worden in de film met een off-voice gebracht op beelden van grauwe, maar ook prachtige Noord-Franse landschappen.

In Frankrijk is Ça Commence Aujourd’hui intussen een succes, wat bewijst dat je ook met onderwerpen die op het eerste gezicht niet geschikt lijken voor een breed publiek, de massa kan beroeren. De enige voorwaarde is dat je als filmmaker oprecht handelt, zodat de toeschouwer zich kan identificeren met wat er op het scherm gebeurt.

Roel Van Bambost