Familiebedrijven kampen met “freudiaanse frustraties”: ‘Soms is zelfs psychiater nodig’

Philippe Haspeslagh, de bestuursvoorzitter van de grootste diepvriesgroep van Europa, Ardo, schuwt de harde woorden niet. “Freudiaanse frustraties” leiden tot conflicten in familiebedrijven, stelde hij tijdens Trends Family Academy.

Tijdens dat congres over familiebedrijven ging vrijdag een paneldebat dieper in op de relaties tussen actieve en niet-actieve familiale aandeelhouders. Nikolaas Tahon, managing director van Deloitte Accountancy, leidde het debat.

Hoe houd je beide groepen aandeelhouders tevreden? Philippe Haspeslagh getuigde over Ardo en Dujardin, twee bedrijven in diepvriesgroenten die het voorbije jaar fuseerden. De fusiegroep staat voor 800 miljoen euro omzet, 800.000 ton fruit en groenten, 3800 werknemers en een kwart van de Europese diepvriesmarkt.

“Wij hebben een gemeenschappelijke grootmoeder”, schetste Haspeslagh de situatie. Zeven neven uit twee families, en 21 telgen van de volgende – derde – generatie, sloegen de handen weer in elkaar. “De fusie is onze trots. Het is belangrijk dat je daarbij heel open communiceert met alle aandeelhouders. Je mag geen informatie achterhouden. Je moet ervoor zorgen dat niet één persoon/aandeelhouder te dominant wordt. Anders leiden freudiaanse familiale frustraties tot conflicten in de onderneming.”

Conflicten zijn ook goed

Brigitte Malou, de gedelegeerd bestuurder van de vennootschap Grotten van Han, benadrukte dat conflicten niet noodzakelijk negatief hoeven te zijn. De toeristische trekpleister bij Rochefort is een familiebedrijf. Brigitte Malou behoort tot de zesde generatie van een familie, die de onderneming in 1856 ontstond.

“De oprichter was gek van de mooie natuur in en rond de grotten. Hij maakte wellicht de eerste toeristische onderneming in Europa. Het DNA van ons familiebedrijf, dat nu verspreid is over vijf familiale takken, is dat we nog steeds de schoonheid van onze natuur willen cultiveren en delen met de bezoekers van ons domein.”

Financieel was het de voorbije jaren nochtans niet gemakkelijk voor de vennootschap Grotten van Han. “We konden geen dividenden uitkeren”, zuchtte Brigitte Malou tijdens het paneldebat. “In 2011, toen ik de leiding nam van het bedrijf, was er zelfs een patstelling tussen de familiale aandeelhouders. Maar we zijn er uitgeraakt nadat we allemaal samen 24 uur in een hut hadden zitten brainstormen. Die hut staat in het domein, en wordt verhuurd aan bezoekers. Na die 24 uur werden de conflicten bijgelegd en was de patstelling opgelost. We vonden weer een gezamenlijk doel voor de uitbating van het familiebedrijf.”

De Fransman Frédéric Lucet bekleedde zes jaar een sleutelpositie bij de Franse familie Mulliez. Die telt liefst 1300 telgen en beheert een vermogen “tussen 50 en 100 miljard euro, het exacte cijfer wordt niet publiek gemaakt”. Frédéric Lucet was van 2000 tot 2006 de financiële en fiscale raadgever in de raad van bestuur van het familiale patrimoniale vehikel.

PQ

“Ik was de PQ. La personne qualifiée. Je moet ervoor zorgen dat je alle familiale aandeelhouders mee vooruit krijgt. In een mozaïek van aandeelhouders, zeker met 1300 telgen, heb je altijd wel saboteurs”, zegt de Parijzenaar. “Je moet iedereen dus continu kunnen overtuigen. Dat kan je onder meer door de uitkering van dividenden. Uiteraard is dat belangrijk. Maar de familie Mulliez doet meer. Voor het familiale vehikel werken 80 mensen. Slechts vier van hen houden zich bezig met financiële aspecten. Liefst twaalf werknemers organiseren activiteiten die de familiale samenhorigheid, de affectio societatis, ontwikkelen”.

Philippe Haspeslagh, de voorzitter van de raad van bestuur van de fusiegroep Ardo, kon die zaken enkel beamen. “Je moet voortdurend de familiale betrokkenheid stimuleren. Betrek ook de aangetrouwde familieleden erbij. Dat creëert meer objectiviteit, minder emotie in de familiale relaties. Familie-ondernemingen zijn toch zo complex en fascinerend. Juristen zijn zeker nuttig voor de formele regelgeving. Maar je mag nog zoveel familiale charters opstellen, het zal de familiale frustraties en spanningen niet wegnemen. Een psycholoog is vaak nuttiger. En soms is zelfs een psychiater nodig.”