Regering-De Croo probeert met 5G-compromis Jambon te paaien

De nieuwe federale regering wil snel een compromis met de regio’s om de communautaire impasse rond 5G te doorbreken. Maar dat zou wel eens de onafhankelijkheid van de federale telecomregulator BIPT in het gedrang kunnen brengen.

In zijn septemberverklaring hield Vlaamse minister-president Jan Jambon (N-VA) een pleidooi voor de snelle uitrol van 5G. Het supersnelle mobiele netwerk is voor de Vlaamse economie een belangrijk dossier. De voordelen zitten vooral in nieuwe bedrijfstoepassingen, en in de modernisering van de fabrieken en de infrastructuur. Via een systeem van tijdelijke licenties heeft de telecomregulator BIPT, een federale instelling, ervoor gezorgd dat bedrijven nieuwe toepassingen kunnen opzetten samen met de telecomoperatoren. Dat was nodig, want 5G blijft maar verzanden in een politiek moeras.

In Brussel en Wallonië staan de regionale regeringen op de rem, uit angst om bij de volgende verkiezingen afgestraft te worden door boze burgers, die vaak geradicaliseerd zijn door allerlei complottheorieën over 5G. Vlaanderen blokkeert al meer dan twee jaar de noodzakelijke veiling van de frequentiebanden. Dat heeft voor een stuk te maken met de regeringscoalities. De N-VA is dominant in de Vlaamse regering, maar staat federaal aan de zijlijn. Voor Vlaanderen draait het om een beperkt bedrag van tientallen miljoenen, en misschien zelfs over 100 miljoen euro. Dat is niet problematisch voor de eigen begroting. Ondanks de prominente plaats in de speeches van Vlaams minister-president Jambon lijkt 5G vooral een goed dossier te zijn om het federale niveau stokken in de wielen te steken.

Zo snel als mogelijk

De vorige Vlaamse regering eiste van de veiling al extra geld uit die eenmalige inkomsten. De Vlaamse regering-Jambon deed daar nog een forse schep bovenop en blokkeerde het dossier. Nu geeft het federale niveau een beetje toe. In de formatienota staat: “De federale regering organiseert de 5G-veiling zo snel als mogelijk en engageert zich om een akkoord te vinden met de deelstaten over de verdeling van de opbrengsten met een groter aandeel voor de gemeenschappen in de verdeling van de éénmalige én jaarlijkse opbrengsten van de veiling van het spectrum voor mobiele breedband.”

De formatienota impliceert dat de federale regering een nieuwe verdeelsleutel wil voorstellen op basis van het aandeel van de mediaconsumptie (zie kader Waarom krijgen de gemeenschappen geld van 5G?). Er zal nog fors worden gebakkeleid, want op basis van een studie van het BIPT leken de gemeenschappen al goed bedeeld te zijn met de huidige verdeelsleutel. Maar het gaat om meer dan de centen, het gaat ook over de rol van het BIPT zelf.

Cruciale schakel

In zijn meerjarenbegroting schreef de Vlaamse regering voor de komende jaren alvast jaarlijks 19,5 miljoen euro in uit inkomsten uit spectrum. Daarmee lijkt het erop dat Vlaanderen beslag wil leggen op overtollige inkomsten die het BIPT jaarlijks doorstort naar de federale overheid. Dat bedrag varieert tussen 10 à 20 miljoen euro.

Het BIPT krijgt onder meer een vergoeding van de telecomoperatoren, afhankelijk van hoeveel frequenties ze gebruiken. Die vergoeding dient om de werking van het BIPT te financieren. De instelling ziet er onder meer op toe dat de telecomnetwerken stabiel en kwalitatief blijven. Het overschot stort het dus door naar de federale overheid, maar door die eigen inkomstenbron staat het BIPT sterk tegenover politici en de operatoren.

Door die jaarlijkse inkomsten af te romen dreigt Vlaanderen het BIPT te verzwakken. Het BIPT is een cruciale schakel in het federale telecombeleid. De voorbije federale regeringen zitten al jaren op dezelfde lijn. De kwaliteit van de netwerken is goed, maar er is extra concurrentie nodig voor een beter aanbod en lagere prijzen. Zeker de prijzen in België behoren tot de duurdere in Europa, ook als de betere netwerkkwaliteit in rekening wordt genomen. Het BIPT is het belangrijkste wapen van de federale overheid om de operatoren in de pas te doen lopen.

Voor de operatoren was de vertraging in het 5G-dossier geen goede zaak. Op lange termijn speelt de verzwakking van het BIPT wel in hun kaart. Zeker omdat door de politieke soap rond 5G het momentum is vervlogen voor de intrede van een vierde telecomspeler met een eigen netwerk. Een grote sterke uitdager voor Proximus, Telenet en ook Orange is dus niet voor morgen en daar wordt ook niet meer over gerept in de formatienota. Die vierde operator was een stokpaardje van toekomstig premier Alexander De Croo.