Europese economische vooruitzichten: harde klap en onzekere heropleving

De Europese Commissie kwam deze week met haar economische lentevooruitzichten. De economische terugval zal groot zijn en de heropleving onzeker.

Volgens de Europese Commissie is dit de zwaarste economische recessie in de geschiedenis van de Europese Unie. De economische activiteit zal vooral in de eerste helft van 2020 terugvallen, met een dieptepunt in het tweede kwartaal. Voor volgend jaar verwacht ze een matige heropleving.

Het grote gevaar van deze crisis is dat lidstaten verder uit elkaar dreigen te groeien, zegt de Commissie. “De diepte van de recessie en de kracht van de heropleving zullen ongelijk verlopen, afhankelijk van de snelheid waarmee de lockdowns worden opgeheven, het belang van diensten zoals toerisme voor bepaalde economieën en van de financiële middelen van elk land”, zei Europees commissaris voor Economie Paolo Gentiloni daarover. “Zulke verschillen zijn een gevaar voor de eengemaakte markt en de eurozone, maar kunnen tegengegaan worden met een vastberaden en gezamenlijke Europese actie.”

Drie grote onzekerheden

Een relatief snelle heropleving is mogelijk, maar daar zijn drie grote voorwaarden aan verbonden. Ten eerste moeten lidstaten hun lockdownmaatregelen beetje bij beetje kunnen opheffen. Een tweede grote onzekerheid is of de pandemie daarna al dan niet terugkomt. En ten slotte is het nog koffiedik kijken naar hoe goed de steunmaatregelen van overheden erin geslaagd zijn de economische schade te beperken.

Met die veronderstellingen, waarvan niemand weet hoe waarschijnlijk ze zijn, verwacht de Commissie dat de Europese economie met 7,5 procent krimpt in 2020. De diepte van die krimp verschilt van land tot land. In Italië en Spanje zal die met bijna 10 procent dieper zijn dan in Luxemburg of Finland, waar de activiteit met 5,5 tot 6,5 procent zal terugvallen. België staat dit jaar een krimp van 7,2 procent te wachten, en een groei van 6,7 procent volgend jaar. De Commissie verwacht dat volgend jaar de Europese economie met 6,1 procent zal opveren.

De economen van de Europese Commissie schuiven hetzelfde plaatje voor de werkloosheid naar voren. Die zal gemiddeld met 9 procent stijgen in de Europese Unie, met uitschieters tot 19 en 20 procent in Spanje en Griekenland. In ons land zal die 7 procent bedragen, tegenover 5,4 procent vorig jaar.

Consumptie en investeringen onzeker

Voorts wijst de Commissie erop dat de terugval in de consumptie een rem zal zetten op de heropleving. Dit kwartaal geven mensen en gezinnen geen geld uit omdat ze niet kunnen. Het wordt afwachten of ze dat in de tweede helft van dit jaar opnieuw zullen doen als voordien. Voor diensten zoals toerisme en vrije tijd zal dat niet mogelijk zijn. Daarnaast lijkt het waarschijnlijk dat de toegenomen werkloosheid, de inkomensonzekerheid en het trauma van deze crisis mensen aanzet hun spaarbuffers dikker aan te leggen dan voordien. Dat kan de consumptie een blijvende knauw geven.

Ook bedrijven zullen minder investeren dan ze voor de crisis hadden gepland. De Commissie schat dat de Europese Unie zo’n 850 miljard euro, oftewel 6 procent van het bruto binnenlands product (bpp), aan investeringen zal mislopen door dat uitstel of afstel. Een collectieve verarming dus. De Europese export zal dit jaar met 13 procent terugvallen, om volgend jaar met maar 10 procent op te veren.

Voorts staan alle barometers rond economische bedrijvigheid in de Europese Unie op onweer. De elektriciteitsvraag ligt in sommige lidstaten 10 tot zelfs 30 procent lager dan vorig jaar. Verder wijzen de indexen van aankoopmanagers erop dat het ondernemersvertrouwen beneden het vriespeil is gezakt in de industrie, de diensten en de bouw.

Risico voor de eurozone

De collectieve Europese overheidsfinanciën krijgen eveneens een ferme deuk met deze crisis. Normaal ging het gemiddelde begrotingstekort 0,6 procent bedragen in 2020. Met de crisis zal dat dit jaar stijgen naar 8,5 procent.

De Commissie plaatst een overkoepelende kanttekening bij haar vooruitzichten, namelijk dat die wegens de vele onzekerheden nog veel slechter kunnen uitdraaien.