Econoom Jan Van Hove over handelsakkoord tussen China en VS: ‘Dit is geen akkoord, dit is windowdressing’

Na een tarievenoorlog van bijna twee jaar, hebben de VS en China een handelsakkoord ondertekend. “Inhoudelijk stelt het weinig voor”, oordeelt Jan Van Hove, hoofdeconoom van KBC. Maar het verbetert wel zichtbaar het sentiment in de wereldeconomie. “Voor een nietszeggend akkoord is dat al een mooie realisatie.”

Wordt het een langdurig bestand in de handelsoorlog tussen de VS en China? Of zullen de gevechten na de Amerikaanse presidentsverkiezingen opnieuw losbarsten? Er blijven veel vragen bij de ondertekening van het handelsakkoord tussen beide rivalen in het Witte Huis vandaag. De VS schroeven een aantal importtarieven op Chinese producten terug, en stellen andere strafmaatregelen uit. In ruil zal China voor 200 miljard dollar extra Amerikaanse goederen kopen, en meer respect opbrengen voor de intellectuele-eigendomsrechten van Amerikaanse bedrijven. Het akkoord omvat ook dat China de koers van zijn munt niet zal manipuleren tegenover de dollar.

Jan Van Hove, de hoofdeconoom van KBC, is niet onder de indruk. “Dit kan je geen handelsakkoord noemen. Dit is een soort politieke verklaring, met afspraken waarvan ik niet weet of ze realistisch zijn. Zullen de Amerikanen en de Chinezen woord houden? Inhoudelijk stelt het weinig voor. Dit is geen akkoord, dit is windowdressing. De VS en China willen aangeven dat ze weer vrienden willen worden, veel meer is het niet.

Anders gezegd, het is een handelsakkoord dat weinig met handel te maken heeft.

JAN VAN HOVE. “Een handelsakkoord gaat over liberalisering. In zo’n akkoord beloven beide partijen de onderlinge handel vrij te maken, door het opheffen van importtarieven en andere handelsbelemmeringen. Maar daarover gaat het amper in dit akkoord. De VS verlagen wel een aantal importtarieven, maar het grootste deel van de tarieven blijft gewoon bestaan. Een veel belangrijker deel van het akkoord zijn de Chinese aankopen van Amerikaanse producten. De Chinezen moeten gedurende twee jaar voor 200 miljard dollar meer Amerikaanse producten kopen. Dat is geen akkoord, dat is iets wat de Amerikanen manu militari opleggen. En bovendien gaan die aankopen tegen de marktwerking in. De Chinezen zullen producten moeten kopen waar ze misschien geen behoefte aan hebben. Dat is een communistische manier van denken, en dat voor Amerikanen. Die aankopen zijn weliswaar een compensatie voor de planmatig gereduceerde Chinese import uit de VS. Maar het neemt niet weg dat het akkoord een gedrocht blijft.”

Zal het dan wel overeind blijven?

VAN HOVE. “Het akkoord voorziet in straffen voor het geval de Chinezen de afspraken niet nakomen. Dus het akkoord zal overeind blijven. Ook de geest van het akkoord zal blijven bestaan. De VS en China engageren zich ertoe in de toekomst een nieuw handelsakkoord te sluiten.”

De Amerikanen spreken over een ‘fase 2-handelsakkoord’, dat er moet komen na het huidige akkoord. Ziet u de onderhandelingen daarover snel beginnen?

VAN HOVE. “Dan kom je in het wespennest van de Amerikaanse presidentsverkiezingen terecht. Het huidige akkoord kan Donald Trump uitspelen als een triomf. “Ik ben een dealmaker”, zal hij zeggen. De cijfers steunen hem. Het handelstekort met China is teruggelopen. Niet veel, maar genoeg om er politieke winst uit te halen. Trump zal dus kunnen verkondigen dat de Chinezen hebben toegegeven en het handelstekort wordt aangepakt. Dus, als herverkiezingsstrategie is dit akkoord een slimme zet. Trump zal het risico niet nemen nu onderhandelingen te starten over het fase 2-handelsakkoord. Als die onderhandelingen stranden, kan hij zich tijdens de presidentsverkiezingen niet meer profileren als de grote dealmaker. Sommigen hadden gehoopt dat er nu een soort stappenplan zou komen naar het tweede handelsakkoord. Maar die hoop heeft de Amerikaanse minister van Financiën, Steven Mnuchin, van tafel geveegd. Hij zei dat het fase 2-handelsakkoord in het beste geval iets wordt voor eind dit jaar, dus na de presidentsverkiezingen.”

De grootste kritiek is dat dit akkoord de Chinese scheeftrekkingen van de handel niet aanpakt. Denk maar aan de subsidies die China uitdeelt aan zijn bedrijven.

VAN HOVE. “Het akkoord gaat dat probleem uit de weg. Terwijl een handelsakkoord precies dat soort belangrijke kwesties zou moeten oplossen. Maar dat hete hangijzer wordt verschoven naar het fase 2-akkoord, en misschien wel het fase 3- of zelfs fase 4-akkoord. Daardoor blijft twee derde van de Chinese export naar de VS gebukt gaan onder strafmaatregelen, met name extra importtarieven. Het is een fundamentele verstoring van de Amerikaans-Chinese handel.”

Naast de handelsoorlog, is er ook de Amerikaanse boycot van Chinese technologie, waarbij de telecomapparatuurproducent Huawei het meest in het vizier loopt. Krijgen we een opdeling van de wereldwijde productieketens in een Amerikaans en een Chinees deel?

VAN HOVE. “Je kunt dat de ‘deglobalisering’ noemen, het ontrafelen van de productieketens. Het is een fundamentele breuk. Maar de opsplitsing zal verder gaan dan alleen een Amerikaans en een Chinees deel. We gaan naar meerdere polen in de wereld. De VS en China zullen domineren, maar ook Europa zal een belangrijke pool blijven, toch op het gebied van handel, weliswaar met het minste geopolitieke gewicht.”

Zal het akkoord iets kunnen betekenen voor de wereldconjunctuur?

VAN HOVE. “Dat is het positieve eraan: het sentiment verbetert in de wereldeconomie. De handelsoorlog was vorig jaar de belangrijkste verklaring voor het afkoelende sentiment, vooral in de industrie. Dit akkoord creëert de perceptie dat we er weer bovenop kunnen geraken. Dat helpt, je ziet het in de cijfers over het sentiment in de industrie. De vraag is natuurlijk of het blijft duren. Dat weten we pas over een paar maanden. Maar het geeft de bedrijven hoop. Voor een nietszeggend akkoord is dat al een mooie realisatie.”