Daniëlle Vanwesenbeeck: ‘Een crisis zou een kans moeten zijn voor de politiek, maar helaas’

‘Soms moet een samenleving eens goed worden dooreengeschud om zich te resetten’, zegt Daniëlle Vanwesenbeeck. En dat geldt des te meer voor de politiek, meent de kmo-ondernemer.

Zoals zovele ondernemers moest Daniëlle Vanwesenbeeck, de oprichter en CEO van het Leuvense directmailingbedrijf Mastermail, haar personeel in tijdelijke werkloosheid duwen. De crisis verplichtte haar na te denken over de toekomst van haar bedrijf, dat gepersonaliseerde massamailings coördineert en verwerkt. Mastermail won gelukkig wel het order van de stad Leuven voor de verzending van mondmaskers en filters. Een technische uitdaging voor het bedrijf met elf werknemers, maar de klus werd geklaard. Vanwesenbeeck maakte ook werk van online-initiatieven, zoals een eerste stap in b2c met gepersonaliseerde doosjes en kaartjes. “Je hebt klagers, die liever schuilen tot de crisis voorbij is, en je hebt degenen die zeggen: ik pak dit aan”, zegt Vanwesenbeeck.

Intussen houdt de winnares van de Womed Award 2012 als vanouds de vinger aan de pols van de politiek. Haar vaak frustrerende ervaringen met overheden en administraties, en de impact ervan op haar kmo, schrijft ze van zich af in columns voor Trends, en zetten haar aan om in de politiek te stappen. Ze zat van 2017 tot 2019 voor Open Vld in het Vlaams Parlement. Dat haar politieke avontuur tot nader order is afgelopen, weerhoudt haar er allerminst van haar mening te blijven geven over haar ervaringen en uitdagingen als ondernemer.

Hoe kwam corona bij u binnen?

DANIËLLE VANWESENBEECK. “Het was alsof er een bom was gevallen. Eerst dacht ik nog, heel naïef, dat mijn bedrijf niet geraakt zou worden. Tot de annuleringen kwamen. Na drie dagen hield ik amper 10 procent van onze bestellingen over. En toen kwam het nieuws dat we onze mensen technisch werkloos konden maken. Ik kreeg veel telefoons van collega-ondernemers met de vraag hoe ik de situatie aanpakte, ook omdat mensen weten dat ik een link heb met de politiek. Voor arbeiders kenden we het systeem, voor bedienden nog niet. Het was zoeken, want er komt veel administratie aan te pas. Opvallend was dat bijna elke ondernemer heel valabele argumenten had om niet te moeten sluiten. Ik vrees dat we er te veel met de grove borstel zijn doorgegaan en dat meer schade aan het bedrijfsleven is toegebracht dan nodig.

“En dan is de leeuwin in mij wakker geworden. Ik dacht: dit zal niet gebeuren. Ik heb gelukkig financiële reserves kunnen opbouwen. Elk bedrijf moet een oorlogskas hebben. Alleen moet je die niet net hebben leeggemaakt. Sommigen hadden kort voor de crisis een nieuw gebouw of een nieuwe machine gekocht. Voor hen is het moeilijk.”

Overleeft u de crisis?

VANWESENBEECK. “Ja, omdat we nieuwe dingen doen. Onze klassieke business ligt grotendeels lam, maar we hebben onze machines gebruikt om mondmaskers en filters te versturen. Al dacht ik eerst dat het niet zou lukken, omdat die mondmaskers een onregelmatige vorm hebben, wat lastig is voor de sensoren in onze machines. Ik lanceerde ook een website waar ondernemingen doosjes met kleine attenties en een gepersonaliseerd kaartje kunnen bestellen en door ons kunnen laten opsturen. Al kwam ik al snel tot het onthutsende inzicht dat het heel moeilijk is een webshop rendabel te maken. De marketingkosten om een consument als klant te werven liggen veel hoger dan wanneer je een bedrijf als klant werft, en in b2c is de omzet per klant veel kleiner. Als pakweg 100 mensen voor 20 euro bestellen, heb je nog maar 2000 euro omzet. Zowat 80 procent van de webshops haalt minder dan 100.000 euro omzet per jaar. Maar ik probeer het. Lukt het niet, dan is het geen ramp. Veel bedrijven reageerden op dat initiatief. Dus werk ik aan een aanbod voor b2b, voor de gewone consument. Daarvan ben ik wel zeker dat het zal werken.”

Is wie zich niet kan aanpassen een vogel voor de kat?

VANWESENBEECK. “Dat denk ik wel. Je moet als bedrijf snel kunnen schakelen. Wij hebben dat gedaan, maar kmo’s zijn dan ook de speedbootjes van de economie. Maar je moet altijd dicht bij je business blijven. Ik zie nu drukkerijen die pakketten mondmaskers versturen.

“Maar ik verwacht een ongelofelijke shift. Zo heb ik vernomen dat een van de grootbanken overweegt twee verdiepingen van haar hoofdkantoor niet meer te gebruiken door het vele telewerk. Dat zal een enorme invloed hebben op het bedrijfsvastgoed. Er zal heel veel vrijkomen. Daardoor zullen die vastgoedprijzen allicht dalen, zal er minder moeten worden gebouwd. Niemand weet hoe de wereld er over enkele jaren zal uitzien.”

Welllicht wordt het een wereld met veel meer schulden. De regering geeft bakken geld uit, terwijl er voor de crisis al een put van 11,5 miljard euro was. Kmo’s zullen mee het gelag betalen.

VANWESENBEECK. “Ondernemen is vaak een hachelijk avontuur. Zolang het draait, begrijpt niemand hoe risicovol het is. Tot er iets gebeurt. In het ondernemerschap kun je pech hebben. Zo ging in mijn dorp een week voor de uitbraak van de coronacrisis een gloednieuw ijssalon open. Het moest meteen weer sluiten. Dat was een drama voor die mensen. Nu van nul starten en grote investeringen doen? Il faut le faire.

“Ik vrees dat de bedrijven die dit overleven, mee het gelag zullen betalen. Daar heb ik een dubbel gevoel bij. Ik had eindelijk het gevoel gekregen dat de overheid het ondernemerschap stimuleerde, en dat mensen stilaan trots begonnen te zijn zelfstandig te kunnen worden en een bedrijf te starten. De mentaliteit was eindelijk aan het wijzigen. Maar nu…

“Ons bedrijf kan niet gebruikmaken van de steunmaatregelen van de overheid, zoals de compensatiepremie. Omdat we zo hard aan het werk zijn, beperken we de schade, maar we krijgen geen vergoeding. Dat is een vicieuze cirkel. Ik heb ook gereageerd toen Vlaams minister van Energie Zuhal Demir (N-VA) besliste een energiepremie van 200 euro uit te delen aan wie tijdelijk werkloos is, ook aan mensen met een hoog loon of zonnepanelen. Het is niet omdat je iets snel moet doen, dat je het niet goed moet doen. Net in dat weekend was ik aan het werken aan mijn webshop, om toch maar een beetje extra inkomsten te genereren. Dan heb ik het toch even moeilijk met dat soort beslissingen. Enerzijds zijn er goede initiatieven, anderzijds wordt ook geld buitengegooid. Ik mis nuance in al die maatregelen. Voor sommige bedrijven en zelfstandigen bij wie het water aan de lippen staat, maakt die compensatiepremie van 3000 euro een groot verschil, maar de grote retailketens lachen daar eens mee. De overheid moet het ondernemerschap blijven aanmoedigen, maar niet op deze manier.”

De belastingen kunnen hoger om de coronafactuur te betalen.

VANWESENBEECK. “Ik heb een liberale achtergrond, maar ik meen het uit de grond van mijn hart als ik zeg dat dat niet mag gebeuren. Ik heb het er moeilijk mee dat je eerst keihard zit te werken, om nadien meer te worden belast om de put te vullen. Nog altijd wordt vergeten dat privébedrijven het geld genereren voor al die enveloppes voor pakweg cultuur. Het is gemakkelijk te zeggen: geef het aan de anderen en de rest moet maar harder werken en meer afgeven. Zo werkt het niet. Als de wei van de koe kaal is gegraasd en ze geen eten meer heeft, verzwakt ze en kan ze geen melk meer geven. Bedrijven moeten zuurstof hebben. Als je ze fiscaal de keel dichtknijpt, als ze te weinig overhouden en je ze demotiveert, zullen ze ook minder investeren.”

Schiet de overheid tekort?

VANWESENBEECK. “Nu kunnen wel snel beslissingen vallen over dingen waarover al jaren gepalaverd wordt, zoals het corona-ouderschapsverlof. Plots zijn er financiële mogelijkheden, terwijl daarvoor alleen maar werd gecommuniceerd over het gat van 11 miljard in de begroting. Ik vind dat heel dubbel. Voor sommige ondernemers is deze crisis een kans. Dat zou het voor de politiek ook moeten zijn, maar helaas.”

Het debat ging vele jaren over banencreatie. Nu gaat het plots over banen redden.

VANWESENBEECK. “Ongelofelijk. Ik vroeg in het parlement constant aan toenmalig minister van Werk Philippe Muyters (N-VA) hoe hij ervoor zou zorgen dat al die banen ingevuld zouden raken, want bijna iedereen was aan het werk, terwijl er een massa openstaande vacatures was. Dat is echt niet lang geleden.”

Hebt u mensen moeten ontslaan?

VANWESENBEECK. “Nee, maar ik sluit het niet uit. Je voelt dat niet iedereen meekan in een bedrijf in transformatie. Niet iedereen is flexibel. Ik hoor overal rondom mij dat er ontslagen zullen vallen. Sommige sectoren zijn hard getroffen, zoals de horeca. Ik hoor echter al lang dat er te veel horecazaken zijn, dat dit de grote filtering wordt. Toen ik mijn zaak opstartte, zei mijn bankier: ‘Je gaat toch geen horecazaak beginnen zeker? Want dan wordt het moeilijk om die te financieren.’ Dat is zeventien jaar geleden. Als je wilt ondernemen, moet je dat met gezond verstand doen en de juiste sector, activiteiten, producten en diensten uitkiezen.”

U bent nochtans een zelfverklaarde eeuwige optimist.

VANWESENBEECK. “Dat ben ik nog, ondanks alles. Ik kan blij zijn met heel weinig. Ik geloof in de maakbaarheid van optimisme. Je hebt je leven zelf in handen, en je moet er met z’n allen het beste van maken. Je hebt ook mensen die in de put gaan zitten wenen en niks doen. Kijk, als het echt gedaan is met mailings verzenden, of als bpost ermee stopt, heeft Mastermail een groot probleem. Maar mijn machines kunnen bijvoorbeeld ook behangpapier maken en drukken. Dan zal het wel zoiets worden. Ik ben heel blij dat ik mijn creativiteit weer kwijt kan in mijn bedrijf. De echte ondernemer in mij is nu weer wakker. Die was de afgelopen jaren ingedommeld.”

Vorig jaar zei u in Trends dat u geen tien jaar meer met Mastermail zou doorgaan.

VANWESENBEECK. “Dat durf ik nu niet meer te zeggen. Toen was het geen uitdaging meer. Het bedrijf draaide al lang op routine, en ik hou niet van routine.”

Worden ondernemers meer op zichzelf teruggeworpen?

VANWESENBEECK. “Ik hoor van velen dat ze weer meer in de zaak werken, om er bij wijze van spreken de temperatuur te nemen. Ze worden gedwongen na te denken over efficiëntie. Dat kan ook een verklaring zijn voor de ontslagen die we beginnen te zien. Ondernemers zien wat niet efficiënt is, of welke mensen minder goed functioneren. Ik kijk door de crisis ook anders naar mijn bedrijf. Zo heeft de webshop me geleerd anders te factureren. Klanten merkten op dat we het product al verstuurden, terwijl ze pas 30 dagen later moesten betalen. Ik dacht: als de markt het normaal vindt onmiddellijk te betalen, gaan we dat ook zo voorzien.”

Een crisis heeft dus ook voordelen?

VANWESENBEECK. “De laatste resolutie die ik in 2019 schreef als parlementslid, ging over telewerken. Daar heeft geen kat op gereageerd, want iedereen zat al met zijn hoofd bij de verkiezingen. Ik somde de positieve punten van telewerk op op basis van een studie die stelde dat het fileprobleem opgelost zou zijn als 10 procent minder mensen op de baan zou zijn. Dat zou ook het probleem van het fijn stof aanpakken. Een jaar later is telewerk de norm. Soms moet een samenleving eens goed worden dooreengeschud, om zich te resetten. Om dingen te veranderen, moet er soms een urgentie zijn. Alleen moet in de politiek misschien nog wat harder worden geschud voor de zaken daar ten goede veranderen.

“Hoe dan ook zal er aan het einde van de rit niet veel positiefs zijn geweest aan deze crisis. Maar voor mij persoonlijk is die wel een eyeopener geweest. Ik zie beter in hoe ik mijn bedrijf moet organiseren. Ik zie nu mogelijkheden om mijn markt te vergroten, met nieuwe producten en meer digitalisering. Zonder corona had ik dat inzicht niet gehad.”