‘All-in gaan of geen economie meer’

De economie is frontaal op een coronamuur geknald. De eerste ramingen van de schade zijn schrikwekkend.

Hele sectoren dreigen over de kop te gaan. Talloze bedrijven vechten om te overleven. Tot een miljoen werknemers vallen terug op tijdelijke werkloosheid. Het bruto binnenlands product zal in het tweede kwartaal nog sneller in elkaar klappen dan tijdens de financiële crisis van 2008. “Als we dit niet heel snel en heel drastisch aanpakken, slaan we een gat in onze economische ruggengraat waarvan we decennia zullen moeten bekomen”, zegt Koen Dejonckheere, CEO van de investeringsmaatschappij Gimv in Trends.

De overheden en de centrale banken moeten dus all-in gaan, alles inzetten, om de economie te redden. Was de financiële crisis een treinbotsing in slow motion, dan is de coronacrisis een vliegtuigcrash in fast forward. Een krachtig herstel behoort nog altijd tot de mogelijkheden zodra de pandemie bezworen is, maar de cruciale voorwaarde is dat de veerkracht van de economie niet gebroken wordt. Het economische bungeejumpen loopt alleen goed af als de elastiek het houdt. De centrale banken hebben dat als eerste begrepen. De Europese Centrale Bank stormde vorige week vechtlustig naar buiten. “Uitzonderlijke tijden vergen uitzonderlijke actie. Er zijn geen limieten aan onze verbondenheid met de euro”, zei voorzitter Christine Lagarde via twitter. Geen limieten. De twee woorden vatten perfect het beleid samen dat nu nodig is. De ECB schrijft eigenlijk een blanco cheque uit aan de overheden, zodat ook die kunnen doen wat nodig is. De Amerikaanse centrale bank liet maandag alle schroom varen. De Fed zal onbeperkt waardepapier opkopen om de Amerikaanse economie een kans op herstel te geven.

Nu is het aan de overheden om alles uit de kast te halen. Een uitzonderlijk expansief budgettair beleid kan gedeeltelijk het gigantische gat in de vraag opvullen. Europa schrapte de budgettaire discipline uit zijn woordenboek. Duitsland gooide het begrotingsevenwicht in de prullenmand – kan je nagaan hoe erg de crisis is. De VS werken aan reusachtige fiscale stimuli. Het virus smeedt een krachtig reflatiebeleid waar de wereldeconomie al langer aan toe was.

In België slaan de automatische stabilisatoren aan, met de tijdelijke werkloosheid als een van de belangrijkste ankers. De overheid neemt tijdelijk een groot deel van de uitbetaling van de lonen over van het bedrijfsleven. Van minstens even groot belang is het garantieprogramma van 50 miljard euro dat de overheid samen met de banken op poten heeft gezet. Nieuwe kredieten voor levensvatbare bedrijven, met een looptijd van maximaal een jaar, krijgen een waarborg van de overheid. De banken dragen de eerste 3 procent verliezen op deze kredieten, de verliezen tussen 3 en 5 procent worden gedeeld, en de verliezen boven 5 procent zijn voor 80 procent voor rekening van de overheid. Er is stevig gebikkeld over de verdeling van de risico’s, maar we kunnen ermee naar de oorlog. Het heeft ook geen zin de gezondheid van de banken op het spel te zetten, want de kredietverliezen zullen sowieso hoog oplopen en we hebben al problemen genoeg. Aan het einde van de dag is de overheid toch de laatste verdedigingslijn, als bijvoorbeeld de banken vers kapitaal nodig zouden hebben.

De vraag is ook of de waarborgregeling ver genoeg gaat. Het is logisch om alleen levensvatbare bedrijven een reddingslijn toe te werpen. Maar veel bedrijven die twee weken geleden nog gezond waren, zijn dat nu niet meer. En als veel zwakkere bedrijven tegelijk over de kop gaan, dan dreigt dat een kettingreactie in de hele economie te ontketenen. Ook hier moet je de curve zo plat mogelijk houden, kwestie van een kritische drempel van faillissementen niet te overschrijden. De regering zal vinger aan de pols moeten houden om snel te kunnen bijsturen indien nodig.

Als de pandemie overwonnen wordt, en als de economische basis gered kan worden, dan wacht een lange en pijnlijke revalidatie, om de overheidsfinanciën op te kuisen, de economie weerbaarder te maken, en de algemene schuldgraad, een oud en pijnlijk zeer dat de wereldeconomie al lang met zich meesleept, af te bouwen. Dat wordt een inspanning van jaren, die veel stress zal zetten op het politieke bestel, want dan moet worden beslist hoe de factuur verdeeld wordt. Dat zijn zorgen voor morgen. Eerst moet de patiënt gestabiliseerd worden.