Een afgelegen regio in het noorden van Zweden maakt de traditionele staalproducenten nerveus. Milieuvriendelijk staal produceren blijkt mogelijk, als je maar voldoende waterkracht hebt.
Norrland is het grootste van de drie ‘landen’ van Zweden. Het is de meest noordelijke regio en dunbevolkt. Industrie is er nauwelijks. Maar Norrland heeft een belangrijke troef: een overvloed aan waterkracht. Die levert goedkope en groene energie. In combinatie met de spotgoedkope gronden en de aanwezigheid van ijzererts brengt dat een onwaarschijnlijke industriële revolutie op gang, gebaseerd op waterstof, milieuvriendelijk staal en batterijen.
De staalproducent SSAB is klaar om zijn eerste ‘eco-staal’ af te leveren vanuit een proeffabriek op waterstof in Lulea, een stad in het noorden. Volvo zal het staal gebruiken om vrachtwagens te bouwen. In een vrachtwagen zit al snel 5 ton staal, en voor elke ton staal die met fossiele brandstoffen wordt geproduceerd, wordt ongeveer 2 ton CO2 de lucht in geblazen.
Om staal te maken moet ijzererts bij hoge temperaturen worden gesmolten. Daarvoor worden doorgaans fossiele brandstoffen verbrand. Door waterstof te gebruiken wordt meer dan 98 procent minder CO2 uitgestoten. De waterstof in Norrland wordt gemaakt met door waterkracht opgewekte elektriciteit.
Scania, een andere Zweedse vrachtwagenbouwer, kijkt ook naar de goedkope waterkracht van Norrland. Het wil 15.000 elektrische vrachtwagens per jaar bouwen tegen 2025, ongeveer 15 procent van zijn totaal. Scania heeft een participatie genomen in Northvolt, een bedrijf dat batterijen produceert met waterkracht uit Norrland. De hoofdvestiging van Northvolt bevindt zich in Skelleftea, 130 kilometer ten zuidwesten van Lulea. Daar wordt ook een fabriek gebouwd voor de recyclage van batterijen. Tegen eind dit jaar hoopt het bedrijf voor 16 gigawattuur batterijen te produceren. Op termijn moet dat 150 gigawattuur per jaar worden. De Europese Unie verwacht in 2030 zo’n 450 gigawattuur batterijcapaciteit voor elektrische voertuigen nodig te hebben. Maar de topman van Northvolt, Carl-Erik Lagercrantz, denkt al verder. Hij richtte H2 Green Steel op, dat in Boden ook staal zal produceren op basis van waterstof. Tegen 2030 zal de fabriek 5 miljoen ton plat staal per jaar produceren, een klein maar betekenisvol percentage van de 90 miljoen ton die de Europese Unie jaarlijks verbruikt.
Domino-effect
Dat alles maakt de traditionele producenten nerveus. Europa produceert 16 procent van al het staal in de wereld. De grote producenten in Duitsland en Polen gebruiken vooral steenkool als brandstof. Zelfs Noorwegen, ook rijk aan hernieuwbare energiebronnen, kijkt ongerust naar zijn buurland.
De groene investeringen creëren een domino-effect in het noorden van Zweden. Claes Nordmark, de burgemeester van Boden, zegt dat de huizenprijzen stijgen en dat aannemers in de rij staan om appartementen te bouwen. Er worden ook scholen en sportfaciliteiten opgetrokken. Bedrijven wedijveren om aan H2 Green Steel te leveren of van zijn producten gebruik te maken. “De mensen in het zuiden denken dat er hier niets is”, vertelt Nordmark. “Maar wij scheppen hier de groene banen waar iedereen van droomt, gekoppeld aan een geweldige levensstijl.”
