Hoe overleeft uw supply chain de coronacrisis?

Met de verspreiding van het coronavirus blijkt hoe belangrijk transparantie is in de supply chain. De digitalisering van de hele toeleveringsketen is noodzakelijk om de risico’s juist in te schatten en snel en adequaat te reageren. “Maar op kritische momenten maken de mensen het verschil”, zegt Vlerick-professor Ann Vereecke.

De uitbraak en de snelle verspreiding van het nieuwe coronavirus zorgt voor hoogspanning bij de supply chain managers. Terwijl fabrieken in Europa stilvallen, starten ze in China weer op. De toeleveringsproblemen hebben een negatieve impact op de hele keten. Cruciale onderdelen geraken niet op tijd in de fabrieken en producten kunnen niet tijdig worden afgewerkt. Belangrijke schakels in de wereldwijde supply chain vallen als dominostenen omver. “Risicomanagement is een belangrijk onderwerp in supply chain management”, zegt Ann Vereecke, professor operations & supply chain management aan de Vlerick Business School. “Die rol is niet veranderd. Alleen lijkt het zo dat de disrupties frequenter worden. Het coronavirus is nu actueel, maar de klimaatverandering heeft ook zeer veel impact op de wereldwijde supply chains.”

Professor Vereecke verwijst naar allerhande natuurrampen, denk aan overstromingen, tsunami’s, bosbranden, enzovoort, die ervoor zorgen dat er overal ter wereld wel eens een goederenstroom onderbroken wordt. We herinneren ons nog de problemen na de tsunami in Japan in 2011 toen sommige autoconstructeurs geen auto’s meer konden leveren omdat een specifiek verfpigment net in het getroffen gebied in Japan werd geproduceerd. “Die stromen goed kennen, weten waar de risico’s zitten en nadenken over hoe je daarop kan anticiperen is essentieel in supply chain management. In onze opleidingen besteden we 90 procent van de tijd aan hoe we een supply chain runnen als het goed loopt. Je moet ook nadenken over wat als het fout loopt”, adviseert Ann Vereecke.

Meer betalen voor minder risico

Transparantie en visibiliteit in de supply chain zijn daarbij cruciaal. “Hoe beter bedrijven hun supply chain in kaart hebben gebracht, hoe sneller ze weten wat er aan de hand is, waar de risico’s zitten en hoe efficiënter ze kunnen ingrijpen als zich iets voordoet”, stelt Ann Vereecke. “Onverwachte risico’s zoals het coronavirus zijn niet zo gemakkelijk in te perken en vereisen protocollen en procedures op lange termijn”, schrijven de Vlerick-professors Robert Boute en David Veredas in een opiniestuk over de economische impact van het coronavirus. De experts wijzen op het belang van alternatieve bevoorradingsbronnen. Bedrijven moeten zo veel mogelijk vermijden dat ze kwetsbaar zijn. Ook de beginnende belegger weet dat risico’s spreiden beter is dan al je eieren in één mand te leggen. “Dan hebben we het over ‘single sourcing‘. Als bedrijven hun kritieke grondstoffen van één plaats in de wereld halen en daar loopt iets mis, dan ben je heel kwetsbaar”, weet Vereecke.

Ze pleit voor meer transparantie in de supply chain. Dat betekent ook weten wie de leverancier is van je leverancier. “Bedrijven moeten die oefening doen. Ze moeten een strategische visie hebben op de supply chain, de kwetsbare punten inventariseren en op zoek gaan naar strategieën om zich daartegen te wapenen. Dan heb je tenminste de keuze. Ofwel neem je het risico ofwel ga je naar ‘dual sourcing‘ bijvoorbeeld.” Bij dual sourcing wordt het leveringsrisico ontdubbeld. “Dat zal kosten hebben, want als je de bestellingen spreidt over verschillende leveranciers heb je niet de schaaleffecten en het kostenvoordeel van voor één partij te kiezen. Dat is de afweging: ben je bereid meer te betalen voor minder risico? Meer voorraad aanhouden is ook een optie, dat kost ook. Maar als de supply chain onderbroken wordt, kan je langer verder. Die afwegingen maken is de kern van supply chain management”, legt professor Ann Vereecke uit.

Klimaatimpact verkleinen

De roep naar meer transparantie in de toeleveringsketen zal moeten worden beantwoord met nog meer digitalisering, terwijl het vandaag al dé trend is in de supply chain. Maakbedrijven en logistieke dienstverleners zetten grote stappen in tracking en tracing van goederenstromen. Wat zit waar? Dat kan alleen realtime worden opgevolgd met digitale systemen. Klassieke voorbeelden zijn het optimaliseren van transportplanningen om vrachtwagens, goederentreinen of schepen beter te beladen. “Bedrijven digitaliseren doorgaans om hun efficiëntie te verhogen, om kosten te besparen. Wat we nu in een tweede golf zien, is dat bedrijven hun supply chain digitaliseren om hun klimaatimpact te verkleinen, al is dat meestal niet de eerste drijfveer”, stelt Ann Vereecke. “Het is vaak digitaliseren om efficiënter te worden. En efficiënter kan in de supply chain ook duurzamer betekenen. Je verbruikt minder energie en stoot dus minder CO2 uit. De transport- en logistieke sector is wakker geschoten. Ook de havens zetten keihard in op digitalisering.” Professor Vereecke ziet de praktijk ook in de supply chain-sector veranderen. “In de supply chain is de ecologische voetafdruk heel groot. Er moet iets gebeuren. In de bedrijfswereld groeit het besef dat er geen dilemma is tussen economie en ecologie. De milieu-impact verminderen gaat niet noodzakelijk samen met de kosten verhogen. Het gaat om slimme keuzes, goederenstromen bundelen, materialen hergebruiken, enzovoort.”

Met de voortschrijdende digitalisering van de supply chain neemt ook het belang van data in de hele keten toe. “Dat is meteen ook een struikelblok”, duidt Ann Vereecke. “Er is al heel veel data in de supply chain, maar hoe ga je al die informatie analyseren? Hebben bedrijven de analisten in huis die daarmee aan de slag kunnen? Hoe zorg je ervoor dat bedrijven bereid zijn die data te delen met andere bedrijven in de keten? Dat klinkt allemaal zeer mooi, maar die openheid moet er wel zijn en dan is er nog de databeveiliging.” Volgens professor Vereecke is het digitaliseren van de supply chain een no-brainer, maar je botst op de menselijke aspecten. “Je hebt de juiste competenties en de juiste vaardigheden nodig. Maar de krapte op de arbeidsmarkt is enorm. Aanwerven lukt niet, want die profielen zijn zeer schaars. Bedrijven gaan hun eigen mensen moeten begeleiden in het veranderingstraject en opleiding spelt daarin een belangrijke rol.” Ook het internationale rekruteringskantoor Robert Walters ziet de vraag naar supply chain-specialisten dit jaar verder toenemen.

Het blijft mensenwerk

Supply chain-professionals moeten met meer en meer technologieën aan de slag kunnen. Artificiële intelligentie doet zijn intrede in planningssystemen en wordt gebruikt om voorspellingen te maken. “Er komen almaar competenties bij, zoals het kunnen omgaan met technologie, met data. Maar supply chain management blijft mensenwerk. Voor bedrijven is het nog altijd belangrijk de juiste mensen aan boord te hebben”, zegt professor Ann Vereecke. Ze gelooft niet in de futuristische scenario’s waar de supply chain zichzelf zal regelen en de supply chain manager niet meer nodig is. “Je hebt altijd mensen nodig om in uitzonderlijke situaties in te grijpen. De managers hebben een belangrijke rol in het ontwerp van die gesofisticeerde systemen, ze moeten ermee kunnen werken en moeten kunnen bijsturen indien nodig.” Op kritische momenten maken mensen het verschil. De supply chain manager van de toekomst krijgt een zitje in een controletoren met digitale toegang tot heel veel data en intelligente systemen die bepaalde prognoses naar voren schuiven en beslissingen voorbereiden. “De supply chain manager van de toekomst zal minder dan vroeger diegene zijn die de plannen maakt en de problemen oplost. Het wordt meer en meer de persoon die eerder de businessimpact van de supply chain kan vatten. En de persoon die linken met de collega’s van finance, sales en operations kan leggen”, besluit Ann Vereecke.