Etienne Davignon: ‘Brussels Airlines heeft een reëel toekomstplan’

De federale regering en het moederbedrijf Lufthansa hebben eindelijk een akkoord bereikt over Brussels Airlines. De slechtst presterende Lufthansa-dochter is daarmee de laatste in de rij, na Swiss, Lufthansa en Austrian Airlines. Nochtans had bestuurder en voormalig voorzitter Etienne Davignon al half april de krijtlijnen van het akkoord uitgestippeld. “Het kan altijd beter”, zegt een tevreden Davignon. “Maar ik ben koppig. Ik ben altijd blijven geloven in een akkoord. Dit is niet zomaar een redding. Met dit plan heeft Brussels Airlines een reëel toekomstplan. Dat is dé grote verandering.”

Op dinsdag 21 juli, de nationale feestdag, kwam eindelijk witte rook uit de schouw van Brussels Airlines. De federale regering pompt 290 miljoen euro in het door de coronacrisis geplaagde bedrijf, via een lening. Het moederbedrijf Lufthansa verhoogt op zijn beurt het eigen vermogen van SN Airholding, de holding boven Brussels Airlines, met 170 miljoen euro.

België bereikt daarmee als laatste een akkoord. De Zwitsers waren eerst, begin mei. Swiss, de rendabelste dochter van het Lufthansa-concern, sleepte de beste voorwaarden uit de brand (zie kader Welk land doet wat?). Daarop volgden de Duitsers eind mei, de Oostenrijkers begin juni. Lufthansa hield de groep wel in spanning, want de aandeelhouders moesten nog hun zegen geven over het akkoord op donderdag 25 juni. Ondanks initieel gemor van de grootste individuele aandeelhouder, de Duitse miljardair Heinz-Hermann Thiele, stemde 98 procent van de aandeelhouders voor de staatssteun.

Akkoord bij kwakkeldochter

Pas nu is er een akkoord in België. De werknemers van Brussels Airlines gaven het goede voorbeeld. Net voor de algemene vergadering van de aandeelhouders van Lufthansa aanvaardden zij een beenharde herstructurering. De Belgische vloot krimpt met 30 procent, en het aantal werknemers met een kwart (eind maart waren er 3770 medewerkers).

Dat had Etienne Davignon, de bestuurder en voormalige voorzitter van SN Airholding, al half april aan Trends gemeld. Brussels Airlines zou door de coronacrisis met minimaal een kwart krimpen. Maar Lufthansa was bereid tot een kapitaalverhoging bij de dochter Brussels Airlines, en de financiering van de herstructurering. Tegelijk wou Lufthansa dat ook de Belgische overheid haar duit in het zakje zou doen, via een lening met staatswaarborg.

De federale regering, en dan vooral de minister van Financiën Alexander De Croo (Open Vld), talmde lang. Hij vond het eisen van allerlei garanties de meest normale gang van zaken, en dat voor een structureel onrendabel bedrijf. Nog te vaak wordt de mythe verspreid dat Brussels Airlines een parel is die voor een prikje door de Duitsers werd ingelijfd. De cijfers (zie tabel) geven een ander beeld. Ook in 2020 zal Brussels Airlines naar alle waarschijnlijkheid verlies lijden. Brussels Airlines is de slechtst presterende dochter van de Lufthansa Groep. “Het belangrijkste is dat nu een akkoord werd bereikt”, haalt Etienne Davignon opgelucht adem. “Het was een complexe situatie met drie partijen: Brussels Airlines, de federale regering en Lufthansa. Door misverstanden en een gebrek aan vertrouwen heeft het allemaal wat langer geduurd. De federale regering wou zekerheid over wat er met haar centen zou gebeuren. Maar ik ben koppig. Ik ben altijd blijven geloven in een akkoord. Dit is niet zomaar een redding. Brussels Airlines heeft nu een degelijk toekomstplan, met een reëel perspectief. Dat is dé grote verandering.”

Brussels Airlines blijft

Het akkoord tussen de federale regering en Lufthansa is grotendeels gestoeld op de vroeger gesloten akkoorden met Swiss, Lufthansa en Austrian Airlines. Lufthansa geeft een financiële injectie van 170 miljoen euro aan Brussels Airlines, op voorwaarde dat die dochter de volgende jaren winstgevend zal groeien. Dat toekomstplan werd ook al aan de werknemers voorgesteld op 12 mei. Het hoofdkantoor van Brussels Airlines blijft in Zaventem en de luchthaven behoudt zijn knooppuntfunctie. Daarbij zal vooral worden gemikt op Sub-Sahara-Afrika – Lufthansa heeft in Zaventem een uitmuntendheidscentrum voor de regio rond de evenaar – en groei in Noord-Amerika. Ook de merknaam Brussels Airlines blijft.

De federale staat geeft op zijn beurt een lening van 290 miljoen euro, voor een duurtijd van zes jaar. De rentevoet daarvan is nog niet zeker, want het akkoord moet nog worden goedgekeurd door de Europese Commissie. Voordien moet overigens nog het Duitse coronareddingfonds Wirtschaftsstabilisierungsfonds (WSF) van de Duitse federale regering zijn fiat geven over het Belgische steunpakket. Volgens een woordvoerder van WSF moet dat van de Europese Commissie, omdat die finaal het totale steunpakket onder de loep houdt.

De Belgische staat leent de 290 miljoen euro in de markt, en stuurt die som vervolgens naar de Federale Participatie- en Investeringsmaatschappij (FPIM), die de overheidsbelangen beheert. De FPIM heeft al een lening gegeven aan SN Airholding, van 50 miljoen euro. Die blijft gewoon doorlopen. Indien Brussels Airlines de lening van 290 miljoen euro niet kan terugbetalen, kan de Belgische staat in theorie de volledige eigenaar worden van de luchtvaartmaatschappij. Want die geeft haar aandelen in pand voor de lening. Dat deden ook de andere luchtvaartdochters van Lufthansa Groep. Slechts één regering wordt aandeelhouder: de Duitse. Die neemt, via het WSF, een belang van 20 procent in Lufthansa Groep voor 306 miljoen euro.

De Zwitserse regering liet al vroeg en nadrukkelijk weten dat ze geen aandeelhouder van Swiss wilde worden. De Oostenrijkse regering eiste dat wekenlang wel, maar keerde uiteindelijk haar kar. Ook minister Alexander De Croo schermde heel lang met de idee van aandeelhouderschap bij Brussels Airlines. Dat spoor verdween in het huidige akkoord. Davignon noemt dat louter financieel een goede zaak voor Brussels Airlines. “Indien de Belgische overheid geen lening zou geven, maar het eigen vermogen zou verhogen, zou dat de luchtvaartmaatschappij 10 tot 15 miljoen euro meer kosten. De Europese Commissie moet het akkoord immers goedkeuren. En de Europese Commissie eist dat de rentevoeten bij de verhoging van het eigen vermogen hoger moeten zijn dan de rentelasten via een lening met staatswaarborg.”

Sancties voor Lufthansa

De federale staat krijgt ook nog twee zitjes in de raad van bestuur van SN Airholding. Lufthansa blijft weliswaar de meerderheid van de bestuurders leveren. Vandaag zijn er vijf bestuurders, met Jan Smets, de voormalige gouverneur van de Nationale Bank, als covoorzitter. Etienne Davignon stopt in september als bestuurder.

Een sanctiemechanisme waakt over de naleving van de akkoorden. Indien Lufthansa dan in het ongelijk gesteld wordt, moet de overheidslening van 290 miljoen euro onmiddellijk worden terugbetaald. Als dat niet lukt, kan de federale staat beslag leggen op de in pand gegeven aandelen van Brussels Airlines.

Al die elementen tonen dat het akkoord bij Brussels Airlines grotendeels de akkoorden bij de andere dochters van Lufthansa volgt. De Oostenrijkse regering is iets toegeeflijker op één punt: ze geeft 150 miljoen euro liquide middelen aan Austrian Airlines.

Uiteindelijk is enkel winstgevendheid van tel. Want Lufthansa maakt duidelijk dat de akkoorden enkel overeind blijven indien de luchtvaartmaatschappijen de volgende jaren weer aanknopen met rendabele groei.