Wat is Rheinmetall, de Europese defensiehoop en ster op de beurs van Frankfurt?

Rheinmetall, de fabrikant van wapens, munitie en pantservoertuigen, veranderde van een schaamvlek van de Duitse industrie in de nieuwe hoop voor de Europese defensie. Het aandeel noteert sinds begin dit jaar bijna 60 procent hoger op de beurs van Frankfurt. Wat moet u weten over Rheinmetall en is er nog marge voor meer beurssucces?

Als de dreiging van Rusland nog niet genoeg alarmbellen deed afgaan, dan doet de Amerikaanse president Donald Trump dat wel. Hij dwingt Europa om meer uit te geven aan defensie. Een derde van de NAVO-landen, waaronder België, geeft nog altijd te weinig uit aan defensie, terwijl de Verenigde Staten die uitgaven wil optrekken tot 5 procent van het bruto binnenlands product (bbp).

Europa haalt naar schatting 63 procent van zijn militair materiaal in de VS, en de regering-Trump rekent erop dat de NAVO-landen massaal Amerikaanse wapens en voertuigen kopen. Maar steeds meer Europese leiders, onder wie Europees Commissievoorzitter Ursula von der Leyen, streven naar de uitbouw van een Europese defensie-industrie.

Van het Düsseldorfse Rheinmetall wordt het meeste verwacht. Het zag zijn verkoop in het derde kwartaal van 2024 met 40 procent toenemen. Het heeft voor meer dan 52 miljard dollar aan bestellingen. De winst steeg met meer dan 72 procent op jaarbasis, van 410 miljoen tot 705 miljoen euro.

Analisten voorzien dat de winst van Rheinmetall jaarlijks met 30 procent en de omzet met 22 procent zullen groeien. In 2023 bedroeg de winst per aandeel 13 euro, wat moet groeien tot 20,9 euro in 2024 en 54,6 euro in 2027, blijkt uit prognoses van Bloomberg. Mogelijk zijn de toekomstige winsten nog niet volledig in de koers verrekend.

De groeicijfers zijn hallucinant voor een bedrijf met een bewogen geschiedenis, dat zich regelmatig moest heruitvinden.

Twee wereldoorlogen

Rheinmetall werd in 1889 opgericht in Düsseldorf als munitiefabriek in het Duitse keizerrijk, maar al snel begon het met de ontwikkeling van eigen geweren. Aan het eind van de negentiende eeuw stelde het bedrijf het eerste snelvuurgeweer voor, maar dat werd door het Pruisische leger miskend. Franse soldaten werden als eerste voorzien van de geavanceerdere wapens.

Tijdens de twee wereldoorlogen kende Rheinmetall een sterke groei, gevolgd door een ineenstorting. Tijdens de Eerste Wereldoorlog steeg het aantal werknemers van 8.000 tot 48.000, waarna het terugviel tot enkele duizenden. Eerst werd Rheinmetall aan strenge regels onderworpen en produceerde het allerhande civiele goederen, van treinwagons en locomotieven tot typemachines. Vanaf 1921 overzagen Franse en Belgische troepen nauwgezet de hervatte productie van wapens.

In de Tweede Wereldoorlog werd die geschiedenis grotendeels herhaald. Rheinmetall verbreedde zijn activiteiten tot tanks en artilleriewapens. Het telde 85.000 werkkrachten, onder wie ook duizenden dwangarbeiders. Na de oorlog waren de meeste fabrieken van Rheinmetall platgebombardeerd en werkten er nog slechts enkele duizenden werknemers, opnieuw aan civiele goederen.

Het duurde tot het midden van de jaren vijftig, met de oprichting van de Bundeswehr, voordat de defensieactiviteiten geleidelijk werden heropgestart. Strategische overnames van Europese defensiebedrijven leidden tot de ontwikkeling van de toonaangevende Leopard 2-tank eind de jaren zeventig, waarvan Rheinmetall het kanon maakte.

Het verdere parcours draait om innovatie en tal van strategische samenwerkingen en overnames wereldwijd. De overname van de Duitse motorbouwer Pierburg in 1986 leidde tot de start van de voertuigendivisie. Daaruit vloeide eind de jaren negentig een eerste lichte tank voort, maar vooral de zwaardere Puma-tank maakte begin jaren 2000 indruk. De divisie zou in de volgende jaren nog sterk worden uitgebreid, onder meer dankzij een fusie met MAN.

Europa schrikt wakker

Nadelig voor Rheinmetall was de drastische terugschroeving van de militaire uitgaven in Europa na de Koude Oorlog. Bovendien maakte Duitsland het zijn defensie-industrie extra moeilijk door strenge exportbeperkingen op te leggen. Grote deals in opkomende markten werden daardoor vaak uitgesteld of geblokkeerd. Duitsland heeft een van de strengste wapenexportregimes ter wereld, deels door zijn geschiedenis. Dat verklaart waarom Rheinmetall sterk op de Europese markt gericht is.

Volgens cijfers van Der Spiegel vertegenwoordigden de Duitse uitgaven aan defensie in 1989 nog 2,3 procent van het bbp. In 2014, het jaar waarin Rusland het Oekraïense schiereiland de Krim bezette, waren de Duitse uitgaven gedaald tot 1,1 procent van het bbp, wat onder het Europese gemiddelde lag. In 2024 bedroeg het Europese gemiddelde 2 procent, in lijn met de NAVO-doelstelling, en ook Duitsland heeft die norm gehaald.

In november 2022, enkele maanden na het begin van de oorlog in Oekraïne, presenteerde Rheinmetall nog nieuwe innovaties: zijn zware KF51 Panther-tank en verbeterde artilleriewapens. De noodgedwongen focus op de Europese markt, in combinatie met de toegenomen uitgaven aan defensie en nieuwe innovaties, maakt dat het bedrijf nu wordt gezien als dé hoop voor de Europese defensie-industrie.

De strategie werkt

De voorbije jaren schakelde het Düsseldorfse bedrijf een versnelling hoger door de oprichting van een Oekraïense afdeling, die lokaal zijn lichte Lynx-tanks bouwt. De bestellingen stromen binnen in een hoog tempo. Zo sloot Rheinmetall afgelopen zomer nog een deal met de Italiaanse overheid voor de productie van landvoertuigen voor het Italiaanse leger, samen met het defensiebedrijf Leonardo.

“De grote kracht van de defensie-industrie in de Verenigde Staten is dat het Amerikaanse leger met de Abrams één zware tank heeft. In Europa zijn er veel modellen in omloop”, merkt Herman Matthijs, professor openbare financiën aan de UGent, op. “Dat bemoeilijkt niet alleen de militaire synergie tussen landen, maar het maakt ook dat de productiekosten voor defensiebedrijven hoger zijn, doordat in kleinere aantallen wordt geproduceerd.”

Volgens Matthijs bewijst dat ook dat de strategie van Rheinmetall om via joint ventures samen te werken, de juiste is. Hij vindt het hoog tijd dat Europese landen zonder taboes praten over meer defensiesamenwerking. Niet alleen op het gebied van troepen – een Europees leger – maar ook voor de productie van militair materieel.

Schaamtevlek

Efficiëntie, innovatie en samenwerkingen vormen de hoekstenen van het beleid van de 62-jarige CEO Armin Papperger, afkomstig uit de deelstaat Beieren. Papperger is sinds 2013 de topman van Rheinmetall, maar daarvoor klom hij al sinds de jaren tachtig op in de rangen van het defensiebedrijf. Hij was manager bij alle kerndivisies.

Papperger kwam in 2020 prominent in de media vanwege een vermeende aanslag op hem of bedreiging aan zijn adres. Meerdere Duitse media berichtten over veiligheidsmaatregelen die getroffen zouden zijn om hem te beschermen tegen extremistische groeperingen die wapenfabrikanten en hun leidinggevenden viseren. Het illustreert hoe gevoelig de defensie-industrie ligt, zeker in een land als Duitsland. Oorlog blijft een eeuwige schaamtevlek voor het land.

Dat werd ook duidelijk toen bekend werd dat Rheinmetall in mei 2024 een sponsordeal sloot met de Duitse voetbalclub Borussia Dortmund. Niet lang na de bekendmaking verscheen er al een petitie uit protest. Toch bewijst de deal dat de perceptie rond defensiebedrijven verandert.