Waarin moet u beleggen in geopolitiek turbulente tijden?
Waarin moet u beleggen wanneer de Amerikaanse president de wereldorde op de helling zet? Jan Longeval, expert in vermogensbeheer, wijst enkele vluchthavens in geopolitiek onzekere tijden aan, maar komt tot een eerder verrassende conclusie. “Al twintig jaar is drie kwart van mijn aandelenportefeuille belegd in de Verenigde Staten. Dat zal nog minstens twintig jaar zo blijven.”
Het is hard ontwaken voor de Europeanen. Na tachtig jaar is het bondgenootschap met de VS voorbij. De Amerikaanse president Donald Trump ging zover om de militaire hulp aan Oekraïne op te schorten, en koos daarmee de kant van de Russische president Vladimir Poetin. In de VN-Veiligheidsraad gebeurde het ondenkbare: de VS stemden samen met Rusland, Wit-Rusland en Noord-Korea tegen een resolutie die de Russische inval in Oekraïne veroordeelt.
Ook voor de belegger is de wereld veranderd, zegt Jan Longeval, onafhankelijk expert in vermogensbeheer en adjunct-professor aan de Vlerick Business School. “Vroeger focuste een belegger op de economische evolutie, en dan vooral op de beslissingen van de centrale bankiers. Hun rente- en geldbeleid had de economische boventoon gevoerd sinds de financiële crisis van 2008-2009. De Russische inval in Oekraïne in 2022 bracht een nieuwe factor in het spel: de geopolitiek. De Pax Americana is voorbij. Onder Donald Trump willen de VS niet langer de politieagent van de wereld spelen. De Amerikaanse militaire paraplu bezorgde Europa een lange periode van vrede en stabiliteit, wat ruimte gaf aan economische ontwikkeling en welvaartsgroei. Die periode is nu ten einde.”
Europa staat er dus alleen voor. Voor beleggers opent zich een nieuwe, onzekere wereld. Hoe moeten ze daarin navigeren?
1/ Sta als een doelman midden in het doel
Bij grote onvoorspelbaarheid moet een belegger rekening houden met vele scenario’s, aldus Longeval. “Soms mikken beleggers op slechts één scenario, omdat ze daar rotsvast in geloven. Ze sturen dan hun portefeuille die ene richting uit, met de accidenten van dien. Het is als een doelman die denkt dat de bal links in doel zal vliegen en daarom aan die kant postvat. Sta midden in in het doel, dan kun je veel beter inspelen op alle mogelijke scenario’s. In beleggerstermen: diversifieer je portefeuille. Het is een oud inzicht, maar het blijft een zeer probaat middel tegen onvoorspelbaarheid. Weet je niet wat er gaat gebeuren? Diversifieer dan.”
2/ Kies goede vluchthavens
Bij chaos – geopolitieke omwentelingen, oorlog of financiële crisissen – is er altijd één actief dat boven alle andere uittorent: goud. “Geen wonder dat de goudprijs fors gestegen is sinds de Russische inval in Oekraïne, en zeker sinds de blokkering van de Russische staatstegoeden bij het Belgische Euroclear, een afwikkelaar van internationale financiële transacties”, aldus Longeval. “Vandaag schommelt de goudprijs rond 2.900 dollar per troyounce. Dat is niet meer goedkoop (zie grafiek Goud, te duur voor de laatkomers). Je koopt beter een paraplu als het nog niet regent. Goud is alleen nog interessant voor wie zich wil beschermen tegen een scenario zoals het confisqueren van de Russische staatstegoeden. Want dat zou het vertrouwen in de euro en het Europese banksysteem onderuit kunnen halen.”
Als richtsnoer gebruikt Longeval de all-in sustaining costs (AISC) van de goudproductie. “Dat is de kostprijs om een troyounce goud uit de grond te halen. Vandaag is de AISC zowat 1.500 dollar. Dat betekent dat goud vandaag met een premie van ongeveer 100 procent noteert. In 2020 was dat nog 60 procent. Wie nu nog in goud wil beleggen, komt royaal laat. Het is alsof je een brandverzekering koopt terwijl de vlammen al uit je huis slaan: dan is de polis zeer duur.”
Geen nood, er is een goed alternatief: Belgisch residentieel vastgoed. “De onderstroom zit goed”, zegt Longeval. “België is een van de zeer weinige West-Europese landen – naast Zweden en Frankrijk – waar de bevolking de komende vijftig jaar nog zal groeien. Bovendien is België een klein land, met veel ruimtelijke druk. Er is een grote vraag naar energie-efficiënt residentieel vastgoed, terwijl het aanbod niet is gevolgd. De bouwvergunningen voor nieuwe woningen zitten op het laagste niveau van de voorbije 25 jaar. Ondertussen staat de huurmarkt in brand. Koop je vandaag een energiezuinige woning die je verhuurt, dan zit je goed.”
Residentieel vastgoed heeft zelfs enkele troeven die goud moet missen. “De Belgische woningmarkt is zeer stabiel, terwijl de goudprijs extreem volatiel is. De goudprijs is hard gestegen, maar kan ook hard terugvallen. En goud biedt niet zo’n goede indekking tegen inflatie op korte termijn. Dan ben je beter met vastgoed, waarvan de huurprijzen geïndexeerd worden en dus de inflatie volgen.”
Een particulier die in de woningmarkt wil beleggen via een beursgenoteerd vastgoedfonds, denkt het best twee keer na. “Vastgoedfondsen lenen bij de bank tegen een fors duurder tarief dan een particulier die een hypothecaire lening aflsuit”, zegt Longeval. “Kijk maar naar de aandelenkoers van Home Invest, een fonds gespecialiseerd in residentieel vastgoed: de koers loopt achter op de woningprijzen” (zie grafiek Koop een woning, geen vastgoedfonds).
‘Diversifieer je portefeuille. Het is een oud inzicht, maar het blijft een zeer probaat middel tegen onvoorspelbaarheid’
Blijft nog een vluchtheuvel waarover weinig gesproken wordt: overheidsobligaties die bescherming bieden tegen inflatie. “Een voorbeeld zijn de Amerikaanse TIPS (treasury inflation protected securities), die coupons en het geleende geld terugbetalen plus een bedrag dat de Amerikaanse inflatie compenseert”, zegt Longeval. “Het Verenigd Koninkrijk biedt index-linked gilts aan, waarvan de terugbetaalde som en de coupon aangepast zijn aan de Britse inflatie. Beide effecten zijn dus niet afgestemd op de Europese inflatie, en bieden bovendien een wisselkoersrisico. Om in de euro te blijven, koop je het best een Franse OATi of obligation assimilable du Trésor indexée, waarvan de coupon de Franse inflatie volgt. Een variant daarvan, de OAT€i, biedt bescherming tegen de inflatie in de eurozone. Bij de Belgische overheid kun je helaas niet terecht voor inflatiebestendige obligaties.”
3/ Zoek de kalmere oorden op…
“Zwitserland is een van mijn favorieten”, zegt Jan Longeval. “Het is een neutraal land en blijft dus grotendeels buiten de huidige geopolitieke spanningen. Een goed gestructureerde portefeuille moet voor een deel in Zwitserland belegd zijn.”
En waarom niet Japan, toch een economisch en tot nader order vredevol zwaargewicht op wereldvlak? “Ik beleg niet graag in een land dat zijn munt in de vernieling probeert te rijden door een extreem lage rente”, zegt Longeval. “De koersevolutie van de yen was de voorbije jaren een drama voor beleggers uit de eurozone. Met haar muntbeleid wil de Japanse centrale bank de deflatie bestrijden en de export stimuleren. Maar als belegger heb ik meer vertrouwen in de sterke Zwitserse frank. Ook de Zwitserse centrale bank heeft ooit al strijd moeten leveren tegen een te grote muntappreciatie, maar zal nooit zo ver gaan als haar Japanse collega. Bovendien heeft Zwitserland – in tegenstelling tot Japan – geen overheidsschuld van ruim 250 procent van het bbp.”
Zijn Japanse aandelen dan totaal uit den boze? “Natuurlijk niet”, aldus Longeval. “Ook Warren Buffett heeft belegd in Japanse aandelen. Maar beleg niet in Japan voor de munt alleen. Japanse overheidsobligaties hebben een rendement van 1 procent. In de wetenschap dat Japan zijn munt in de prak probeert te rijden, lijkt me dat geen al te beste belegging.”
‘Er is een goed alternatief voor goud als vluchthaven: Belgisch residentieel vastgoed’
4/ … maar blijf toch vooral in de Verenigde Staten
“Al twintig jaar is drie kwart van mijn aandelenportefeuille belegd in de VS. Dat zal nog minstens twintig jaar zo blijven, of grotendeels toch”, zegt Longeval. “Als je het lijstje afgaat van de landen waar de aandeelhouder het best bediend wordt, kom je altijd bij de VS uit. Het land heeft een ongelooflijke creatieve drive en is de meest dynamische en meest innovatieve economie, die ook in staat is die innovatie op te schalen. De voorbije vijftig jaar heeft Europa minder dan twintig nieuwe bedrijven gelanceerd die vandaag een beurswaarde hebben van meer dan 10 miljard euro. In de VS zijn er dat honderden. Nog een belangrijke Amerikaanse troef is de governance, het deugdelijk bestuur van bedrijven: mijn belangen als aandeelhouder worden het best verdedigd in de VS, en minder in andere landen.”
Longeval is niet onder de indruk van de waarschuwingen dat het Amerikaanse model onder druk staat door het toenemende autocratische karakter van het landsbestuur, de oligarchisering van de economie en het afbrokkelende vertrouwen in de instellingen. “Het verhaal dat wetenschappers en welmenende ondernemers in dichte drommen naar Europa aan het emigreren zijn, daar geloof ik niets van. Zoals Warren Buffett het zegt: ‘there is never a good time to bet against the US economy.’”
Wat niet betekent dat de belegger zich geen tijdelijk uitstapje kan veroorloven naar andere continenten. “Europese aandelen zijn momenteel goedkoop. Er is een inhaalbeweging waarop je nog kunt inspelen. Maar op lange termijn heeft Europa slechte demografische vooruitzichten en wordt zijn industrie onderuitgehaald door overdreven regulering. Aan dat laatste wordt nu wel gewerkt. Maar Europa blijft worstelen met een gebrek aan vermogen om innovatie op te schalen. Beleggen in Europa is beleggen in de oude economie. Wil je beleggen in de toekomst, beleg dan in de VS.”
‘Een goed gestructureerde portefeuille moet voor een deel in Zwitserland belegd zijn’
En China? “Vier jaar geleden schreef ik: desinvesteer uit China. Het land kent een demografische instorting. Deze eeuw zal China zijn werkende bevolking zien afnemen van 900 tot minder dan 300 miljoen mensen. Dat weegt almaar meer op de economische groei. Het land kent ook een bar slechte governance. Beleggers weten nooit waar ze aan toe zijn. Denk ook aan het geopolitieke risico. Als de Chinese leiders het in hun hoofd halen Taiwan te annexeren, dan vervalt China compleet als belegging, net als Rusland vandaag.”
Niettemin is China momenteel een beleggersuitstapje waard. “De Chinese beurs is te zwaar afgestraft. In april vorig jaar heb ik Chinese aandelen gekocht, omdat ze toen tegen slechts 8,5 keer de winst noteerden. Sindsdien is de waarde van mijn Chinese aandelen met 40 procent gestegen. Ook vandaag nog is de Chinese beurs bijzonder goedkoop. Puur tactisch is China vandaag een belegging waard. Maar blijf er niet te lang.”
5/ En neen, geen crypto
“Ik heb het opgegeven mensen die overtuigd zijn van cryptomunten op andere gedachten te brengen”, zegt Jan Longeval. “Op zich zijn de blockchain en de bitcoin geniale uitvindingen. Ontstaan in 2008 uit wantrouwen tegenover het bancaire systeem, moest de bitcoin een digitaal alternatief bieden voor goud. Dat is die echter niet. Er zullen nooit meer dan 21 miljoen bitcoins bestaan. Daarvan is al 90 procent tot stand gekomen. Dat percentage is ongeveer gelijk aan het aandeel van het ontgonnen goud in de gekende goudreserves onder de grond. Bitcoins en goud zijn even schaars, luidt het dan, en dus even waardevol. Die redenering negeert één ding: schaarste staat niet noodzakelijk gelijk met waarde. Mijn neushaar is schaars, maar daarom niet waardevol. Niet toevallig wordt de bitcoin altijd afgebeeld als een gouden munt met een ‘b’ erop. Let ook op het woordgebruik: bitcoins worden ‘gemijnd’, alsof het edelmetaal is. Als je de bitcoin uitkleedt van het valse narratief van de gouden munt in digitale vorm, kom je tot wat die in werkelijkheid is: een unieke maar waardeloze lijn computercode. Maar voorlopig kan de werkelijkheid niet optornen tegen de framing.”
“Crypto is een leugen. Van de belofte om een alternatief monetair systeem te vormen is niets in huis gekomen. Na zeventien jaar is bitcoin een fiasco als betaalmiddel. Het is een religie. Zolang de prediker genoeg mensen weet te overtuigen, zal het geloof de koers van de bitcoin stuwen. Aan mijn studenten mag ik over cryptomunten vertellen wat ik wil, ik krijg steeds diezelfde holle blik terug. ‘Een van mijn vrienden heeft zijn huis gekocht dankzij een belegging in crypto’, krijg je dan te horen. Dan ben je uitverteld natuurlijk. Er zullen altijd weer nieuwe legers van believers klaarstaan. En dan zwijg ik nog over de enorme manipulatie. Kijk hoe zelfs Donald Trump als Amerikaanse president verdient aan crypto-initiatieven en meme-coins. Het slimme geld probeert volop het domme geld aan boord te halen en slaagt daar wonderwel in. Maar vroeg of laat zal de cryptoleugen ontmaskerd worden.”
‘Als je de bitcoin uitkleedt van het valse narratief van de gouden munt in digitale vorm, kom je tot wat de cryptomunt in werkelijkheid is: een unieke maar waardeloze lijn computercode’
Een kwart van de Europese goudreserves ligt in de VS. Is dat nog veilig?
Goud is niet alleen voor beleggers een veilige haven in geopolitiek onzekere tijden, ook voor landen zijn hun goudreserves een rots in de branding, zij het minder dan vroeger. “Je kunt goud fysiek opbergen, het dient als waardeopslag en het is niet onderhevig aan wisselkoersen, centrale banken en politieke inmenging”, zegt Anna Rosenberg, geopolitiek expert bij de vermogensbeheerder Amundi. “Landen die hun afhankelijkheid van de dollar willen verminderen, kopen meer goud. Dat doet China momenteel.”
In de rangschikking van landen met de grootste goudreserves staan de VS bovenaan, gevolgd door Duitsland, Italië en Frankrijk. Maar alle Europese lidstaten tezamen hebben wel een grotere goudreserve dan de Verenigde Staten.
De VS hebben afgerond 8.100 ton aan goudreserves, nu goed voor een marktwaarde van 795 miljard dollar. Alle landen van de eurozone en de ECB tezamen hebben een goudpot van afgerond 10.800 ton, oftewel 1.056 miljard dollar.
Maar minstens zo’n 23 procent, goed voor 237 miljard dollar, van die Europese goudvoorraden ligt opgeslagen in de VS, voornamelijk in kluizen van de Fed, de Amerikaanse centrale bank, in New York. De vraag is of dat nog wel veilig is met de huidige geopolitieke spanningen en een wispelturige Amerikaanse president.
Aanfluiting
Het is gebruikelijk voor landen om hun goudreserves over andere landen te spreiden, om het geopolitieke risico te verdelen. “Dat wordt steeds belangrijker voor landen om over na te denken. Net zoals bedrijven moeten nadenken over hoe ze hun risico’s kunnen spreiden door hun toeleveringsketens over landen te spreiden, moeten landen dat doen voor hun goud- en buitenlandse reserves”, zegt Hans Diels, geopolitiek expert bij Etion.
Want wanneer de relaties met een van die landen verzuren, kan dat de reserves bevriezen of zelfs aanslaan, zoals veel landen deden met Russische buitenlandse geld- en goudreserves na de inval in Oekraïne. De vraag is of zo’n scenario denkbaar is met de Europese goudreserves in de VS. “Als het zover zou komen, dan zullen er veel belangrijkere zaken zijn waar we ons zorgen over moeten maken”, zegt Ivo Maes, een econoom verbonden aan de Brusselse denktank Bruegel.
“We leven in een nieuwe wereld waarin oude zekerheden zijn verdwenen. Als Trump het in zijn hoofd zou halen om die goudreserves te blokkeren, zou dat een aanfluiting zijn van internationale overeenkomsten”, zegt ook Erik Buyst, hoogleraar economie aan de KU Leuven.
Niet doemdenken
Al relativeert hij de eventuele schade. Om die Europese goudberg in perspectief te plaatsen: het bbp van de eurozone is goed 15.780 miljard dollar. “In vergelijking daarmee is de waarde van dat goud klein”, zegt hij. “Maar als er met die Europese reserves in de VS iets zou gebeuren, zou dat een stevige schok zijn voor het wereldwijde monetaire systeem en tot een enorme vertrouwenscrisis leiden.”
Koen Schoors, hoogleraar economie aan de Universiteit Gent, waarschuwt ook voor doemscenario’s. “We leven niet in staat van oorlog met de VS, waar eigendomsrechten nog steeds van belang zijn”, zegt hij.
“De VS hebben ook heel veel activa in Europa die als vergelding aangeslagen zouden kunnen worden. En Europa financiert in belangrijke mate de Amerikaanse economie. Als die financiering wegvalt, zou dat Amerikaanse markten zuur opbreken”, besluit Paul Jackson, hoofd assetallocatie bij de vermogensbeheerder Invesco.
J.P.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier