Uw geld in handen van een robot: geautomatiseerd vermogensadvies maakt opgang

Gerobotiseerd vermogensadvies zit er nog niet meteen aan te komen. Private banken zetten wel in op een hybride model dat persoonlijk en geautomatiseerd advies combineert.

De algemene maatschappelijke angst dat robots jobs zullen overnemen, leeft ook in de financiële sector. Opstormende fintechs zorgen voor de automatisering van heel wat financiële dienstverlening.

Bij de particuliere spaarders en beleggers maken sinds enkele jaren de robotadviseurs opgang. In België is er Easyvest en Birdee, Frankrijk heeft Yomoni en in Duitsland is Scalable Capital de grootste. Vorig jaar telde de Duitste techwebsite Techfluence in Europa 98 robotadviesdiensten voor particuliere en institutionele investeerders. Volgens een rapport van Deutsche Bank hadden de geautomatiseerde adviesdiensten vorig jaar in Europa 14 miljard euro onder beheer. Bij de Amerikaanse robotadviseurs was dat meer dan 150 miljard dollar en in de Europese fondsensector als geheel meer dan 15.000 miljard euro. Het zal dus nog even duren vooraleer de Europese beleggingsrobots alles hebben overgenomen.

Dat neemt niet weg dat er heel wat beweegt. Gerobotiseerd beleggingsadvies is in eerste instantie bedoeld voor particulieren. De Europese vereniging van spaarders en beleggers Better Finance noemt de term ‘robotadvies’ misleidend. ‘Robotinvesteren’ dekt de lading beter, aangezien het grotendeels geautomatiseerde investeringsdiensten zijn. Het stopt niet bij advies. Nadat klanten een vragenlijst hebben ingevuld, bepaalt de robotadviseur het beleggingsprofiel met de bijbehorende beleggingsportefeuille. Daar kunnen klanten meteen hun centen in stoppen. Bijna alle robotadviseurs stellen de portefeuilles samen met lagekostentrackers en indexfondsen.

Efficiëntie, tijdwinst en comfort

In die vorm is robotadvies geen product of dienst voor vermogende klanten. Al biedt de technologie wel kansen aan private bankiers om hun processen en dienstverlening te verbeteren. Bank Nagelmackers is gestart met PIA, Personal Investment Assistant, een proefproject dat geautomatiseerd en persoonlijk advies combineert. “Wij spreken niet van robotadvies maar van bionic advice, half mens half robot”, legt Yves Van Laecke, de verantwoordelijke voor private banking en vermogensbeheer bij Bank Nagelmackers, uit. “Wij willen de snelheid en de nauwkeurigheid van de robots gebruiken om de dienstverlening van onze persoonlijke adviseurs te verbeteren.”

De eerste stappen bij PIA verlopen zoals bij klassieke robotadviseurs. “Een klant die wil beleggen, vult een vragenlijst in, krijgt een PIA-profiel dat loopt van defensief tot dynamisch en krijgt een geautomatiseerd voorstel met een aantal fondsen uit ons aanbod”, schetst Van Laecke. “Daarna kan de klant in samenspraak met een adviseur binnen dat voorstel à la carte fondsen toevoegen en verwijderen.” Dat is voor klanten in personal banking. Voor meer vermogende klanten in private banking is PIA een hulpmiddel om het beleggingsprofiel te bepalen. Het beheer blijft volledig in handen van de vermogensbeheerder of de klant via een discretionair of adviserend mandaat.

Efficiëntie, tijdswinst en comfort zijn de grootste troeven van dat hybride model van beleggingsadvies. “Daarmee duurt een beleggingsgesprek nog maar half zo lang als vroeger, en de flexibiliteit voor klanten blijft behouden”, stelt Van Laecke.

Kosten en maatwerk

Alle robotadviesdiensten voor retailbeleggers profileren zich met lage kosten. “Dat is niet onze bedoeling”, zegt de private bankier stellig. “Wij blijven weg van die lagekostenoorlog. We blijven advies geven op maat van de klant. Alleen ondersteunt een robottool onze adviseurs in hun klantengesprekken.”

De kosten voor dat advies en beheer laten privatebankingklanten evenwel niet onverschillig. “Wij hebben bijna twee derden van ons fondsenaanbod in onze privatebankingportefeuilles al omgezet naar indextrackers met lage kosten. Steeds meer klanten, tot de meest vermogende toe, staan stil bij de beheerskosten. Daarom hebben we die ommezwaai gemaakt”, aldus Yves Van Laecke.

Het is een voorbeeld van hoe de privatebankingsector volop experimenteert met robotadvies of andere technologie. Zoals bij de reguliere banken staan hun winstmarges onder druk en kijkt men naar digitale oplossingen om de margedruk te verlichten.

Drie trends knagen aan de winstmarges van private banken, stellen de consultant Deloitte en de fintechspeler Avaloq in een rapport over de digitalisering in de sector. Een eerste is de verhoogde bewustwording van klanten voor de kosten van vermogensadvies. Voorts remt nieuwe financiële regelgeving de groei en de winst. Ten slotte zorgt de toenemende concurrentie voor lagere winstmarges. Samen met de veranderende klantenbehoeftes zijn dat de grootste uitdagingen voor de sector.

Zakelijke keuze

“De meeste private banken hebben de technologische capaciteiten voor een robotadviesdienst”, zegt Julien Schaffner van Deloitte, medeauteur van het rapport. “Het is niet zo’n revolutionaire technologie zoals de robotinvesteringshype doet denken.” De uitdaging voor private banken is die technologie nuttig in te zetten. Schaffner ziet twee doeleinden. “Ten eerste moeten veel private banken nog werk maken van een gebruiksvriendelijke app voor de smartphone. Daarnaast moeten ze de technologie nog sterker inzetten om hun administratie te automatiseren en te digitaliseren”, aldus de consultant.

Medeauteur Jürg Hunziker van Avaloq ziet de digitalisering van private banking niet als een technologische, maar als een zakelijke keuze. “De vraag is welk zakelijk doel achter de inzet van de technologie zit”, stelt hij. “Het zakenmodel van private banken zal blijven, maar het zal zich aanpassen. Naast frequent persoonlijk contact zal er een digitale vorm van contact bij komen.”

De technologische ontwikkelingen kunnen de adviesrol van private bankiers in drie richtingen duwen, aldus de auteurs van het rapport. Aan de ene kant een volledig geautomatiseerde robotadviseur met lage kosten. Daar zijn vooral retailklanten bij gebaat. Aan het andere uiteinde staat de door technologie ondersteunde persoonlijke adviseur voor zeer vermogende mensen. Zij zullen vooral een modernisering van de relatie met hun private bankier ervaren. Daartussen ligt het hybride model dat mikt op gemiddeld vermogende klanten. Sommige private banken hebben diverse formules waarin het geautomatiseerde deel tegenover persoonlijk beheer varieert. Een ander voorbeeld is dat klanten thuis uitgebreidere simulaties en analyses van hun portefeuille kunnen maken zonder daar een afspraak voor te moeten maken. “Wanneer een klant zondagochtend bij de koffie een uitgebreid en realtime-overzicht wil van zijn portefeuille, diversificatie en risicoprofiel, dan moet hij daar digitaal toegang tot hebben”, illustreert Hunziker. De klanten zullen een betere ervaring hebben, denkt Julien Schaffner. “Klanten willen het gevoel van controle hebben”, zegt hij. “Die geavanceerde analyses en de op maat gemaakte investeringsvoorstellen die daaruit komen, zijn zeker een meerwaarde voor de klant.”

Een andere toepassing die vaak wordt geautomatiseerd is de herbalancering van de beleggingsportefeuille om in lijn te blijven met het risicoprofiel en de doelstellingen van de klant. “Wij krijgen een bericht wanneer de portefeuille van een klant buiten de doelmarkt of het risicoprofiel valt”, illustreert Van Laecke van Nagelmackers. Aan een automatische herbalancering hoeft geen lang gesprek met de klant vooraf te gaan.

Klantenbinding

De robottechnologie kan private banken ook helpen nieuwe klanten aan te trekken, denkt Hunziker. “Wanneer halen vermogensbeheerders het best klanten binnen?”, stelt hij. “Als ze al rijk zijn, is het te laat.” Door geavanceerd geautomatiseerd vermogensbeheer open te stellen voor potentieel vermogende klanten, kunnen private banken die vroeger aan zich binden. “Een beheerder kan zijn investeringsstrategie digitaal openstellen tegen een minimaal instapbedrag, zonder er persoonlijk advies aan te verbinden. Dan blijven de kosten laag, maar krijgt de klant wel toegang tot een goede vermogensstrategie”, legt Hunziker uit.

De auteurs van het rapport hameren er echter op dat niet de technologie op zich de digitalisering van private banken moet leiden. Zo’n digitale ommezwaai moet gedreven worden door de strategie van hoe ze zich als vermogensbeheerder in de markt willen positioneren. “Als ze daar de juiste technologie voor kiezen, zal die strategie werken. Vertrekken van de technologie zonder een zakelijke strategie zal niet werken”, zegt Hunziker.

Private banken moeten niet meehollen met gemediatiseerde trends, maar met de veranderende klantenbehoeftes. “Die verandering doet zich nu voor. De vermogensbeheerders moeten mee”, zegt Hunziker. “Het is zoals navigatiesystemen in auto’s, vroeger was het een optie voor klanten, nu een must.” De moeilijkheid is het evenwicht te vinden tussen technologie die de algemene klantenervaringen verbetert en die voldoende wendbaar is voor verschillende vormen van maatwerk. Persoonlijk contact blijft de basis in dat hybride model, maar de kwaliteit daarvan kan omhoog door deels geautomatiseerde administratie. De Belgische retailbeleggers maken volop de stap naar goedkoop passief beleggen, maar de stap om grote vermogens volledig geautomatiseerd te laten beheren is er een te ver. “Een grote meerderheid geeft bij geldbeslissingen nog altijd de voorkeur aan menselijk advies, zeker bij grote bedragen”, stelt Van Laecke vast. “In Angelsaksische landen is dat vertrouwen in robotadvies groter. In meer voorzichtige landen, zoals Duitsland en België, zal het nog wel enkele jaren duren vooraleer spaarders en beleggers hun vermogen aan een robot toevertrouwen.”