Problemen financiële wereld komen langs drie kanalen

De financiële crisis is deze zomer twee jaar oud. Wat is begonnen met een leeglopende huizenmarktbubbel in de Verenigde Staten, is verworden tot een mondiale financiële crisis die zijn gelijke in de geschiedenis niet kende. Eén van de kenmerken van de huidige crisis is een terugval in de kredietverlening.

Inmiddels zijn de desastreuze gevolgen voor de reële economie in volle hevigheid zichtbaar, zo merkt Rabobank op. Een belangrijke vraag hierbij is waarom juist de huidige crisis de wereldeconomie zo hard raakte.

Misschien nog belangrijker: wat staat ons nog meer te wachten? Langs drie kanalen kwamen de problemen uit de financiële wereld terecht in de economie: via beperking en duurdere kredietverlening, vermogenseffecten en vertrouwenseffecten.

Gezien de toegenomen afhankelijkheid van de private sector van de bancaire kredietverlening is dit een van de belangrijkste kanalen waarlangs de huidige crisis doorwerkt in de reële economie.

Sinds de zomer van 2007 geven banken in het eurogebied aan dat ze door grote verliezen op hun kredietportefeuilles en de beperkte toegang tot de marktfinanciering hun kredietvoorwaarden aanscherpen.

De terugloop van de kredietverlening in de tweede helft van 2008 leek volgens Rabobank echter vooral samen te hangen met de afzwakkende conjunctuur en weerspiegelde nauwelijks balansrestricties van banken.

Vanwege de snel verslechterende economische vooruitzichten daalde de groei van investeringen snel, waardoor de behoefte aan bankkrediet afnam.

Zolang de economische vooruitzichten zwak blijven en het proces van deleveraging in de financiële sector aanhoudt, zal de groei van de kredietverlening blijven dalen.

Naast de verminderde beschikbaarheid van het bancaire krediet hebben ook forse vermogensverliezen nadelige gevolgen voor de reële economie.

Door vermogensverliezen op onroerend goed en aandelen zullen gezinnen hun bestedingen verminderen en meer sparen om niet alleen hun verliezen te compenseren, maar ook door de toegenomen onzekerheid.

Hetzelfde geldt ook voor het bedrijfsleven. Vermogensverliezen werken ook door via pensioenfondsen die eveneens forse verliezen lijden op hun vastgoed- en aandelenbeleggingen met dalende dekkingsgraden tot gevolg.

Ook de oplopende staatsschuld als gevolg van ingrepen in de financiële sector en de economische tegenwind zal op termijn moeten worden terugbetaald, wat volgens Rabobank geruime tijd op de economische groei kan wegen.