Kan Europese schuldencrisis leiden tot een scenario van revolutie en oorlog?

Dat is volgens Steen Jacobsen van Saxo Bank het minst waarschijnlijke scenario, maar binnen een zodanig ‘cyclisch cataclysme’, zoals men die nu beleeft, moet het spijtig genoeg in acht worden genomen.

Indien dit scenario zich tegen elke verwachting in zou voordoen, dan zou dit kunnen lijken op een remake van de crisis van de jaren 1920/1930.

De bevolking had toen het volledige vertrouwen verloren, niet alleen in de banken maar ook in de regeringen. Dit heeft zich ofwel vertaald door hyperinflatie (Duitsland van de Weimarrepubliek) ofwel door deflatie (wat meer voorkomt maar geloof het of niet, Duitsland heeft het ergste meegemaakt en ‘het lesje geleerd’ van hyperinflatie).

Het tekort aan vertrouwen in de munt (of tekort aan toegang tot de munt!) heeft geleid tot een economie sterk gelijkend op ruilhandel in talrijke gevallen.

Zo’n situatie leidt tot sociale onrusten wanneer elke familie zich niet meer toewijdt aan het behouden van haar levensstandaard maar aan haar overleving.

Spoken uit het verleden steken weer de kop op

De schok op de middenklasse leidt tot de radicalisatie van dit sleutelelement van de bevolking, werkelijke katalysator van de revolutionaire hartstocht en de drang naar verandering.

Dit verhoogt het risico van economische confrontatie naarmate de landen zich op zichzelf keren, sancties uitvaardigen, of zelfs oorlogen verklaren (gelukkig zijn er teveel nucleaire grootmachten in Europa om de militaire optie geloofwaardig te maken, zelfs in dit scenario).

Sociale onrusten en politieke gewelddadigheid steken de kop op, als spoken uit het verleden. Dit scenario kan dan wel onzinnig lijken, en misschien is het ook wel zo, maar het komt op een cyclische manier terug, zodat men het in overweging moet nemen.

Historisch is er in elke grote crisis een dramatische fase waar het establishment in vraag wordt gesteld en waar een nieuw schema opduikt.

Dit gaat steeds gepaard met veranderingen van uitzonderlijke orde, vaak vergezeld door gewelddaden. De recente opkomst van extreem rechts in Griekenland gaat in die richting en maakt een onderwerp van bezorgdheid uit, maar laten we hopen dat zo’n fenomenen marginaal blijven.

Hoe investeren in het geval van dergelijk scenario?

In zo’n omgeving bestaat geen reële strategie – fysiek goud kopen, zilver en andere tastbare grondstoffen is de enige weg. Zelfs als de markten blijven functioneren zijn stevige bedrijven die over een belangrijke business beschikken in hun oorspronkelijk land (de inbeslagneming van mijnontginningsbedrijven in handen van buitenlandse kapitalen is reeds een probleem) maar weinig waard in zo’n periode, als men al veronderstelt dat zij er ongedeerd uit komen.

Over landbouwgronden beschikken en toegang hebben tot voedsel worden kritieke vragen. Fiduciair geld dat in deze situatie enkel steunt op het vertrouwen in een regering, haar solvabiliteit en niet fysieke activa, kan mogelijk helemaal verdwijnen.

Een munt die niet verbonden is aan activa als goud of zilver houdt op een waarde te hebben en er bestaat het risico de economie te zien wegzakken in een vorm van ruilhandel. Toegang tot grondstoffen is hier het belangrijkste punt.