Investeren in een kunstwerk? Dit moet u weten

Overweegt u te investeren in een kunstwerk? Twee experts zetten u op weg.

De kunstmarkt wordt steeds vaker gezien als een alternatief voor klassieke beleggingen. Volgens het platform Artprice groeide de markt vorig jaar wereldwijd met 60 procent. Overweegt u in kunst te investeren, dan maakt u maar beter vooraf uw huiswerk. Trends ging te rade bij twee experts: Christine Mostert, kunstadviseur bij Puilaetco, en Eugénie Dumont, art collections manager bij Degroof Petercam.

Welke criteria beïnvloeden de waarde van een kunstwerk?

EUGÉNIE DUMONT. “De authenticiteit, de herkomst, de staat van het werk en de regelgeving voor de internationale verplaatsing van het werk. Dat zijn rationele criteria. Maar ook de naam en de carrière van de kunstenaar, het onderwerp, het formaat, de breekbaarheid en de zeldzaamheid spelen mee. Daarnaast beïnvloeden de invloedcycli, die subjectief zijn en door trendsetters worden gedicteerd, de waarde van een werk.”

CHRISTINE MOSTERT. “Ook de geschiedenis en de herkomst staan garant voor een waarde. Investeer bij voorkeur in een kunstwerk met een datum en een handtekening van de artiest.”

Met welke kosten moet je rekening houden?

DUMONT. “Een kunstcollectie vergt aanzienlijke kosten, meer dan voor een beleggingsportefeuille. Hou rekening met commissies van veilinghuizen, galerijen en handelaars bij de aan- en verkoop. Daarnaast zijn er de invoerrechten en de kosten voor het vervoer, de opslag en de verzekeringen. Op de lange termijn kunnen extra kosten ontstaan voor het behoud of de restauratie. Ook de tussenkomst van experts voor het bijhouden van een actuele inventaris en taxatie is niet gratis.”

Hoe transparant is de kunstmarkt?

MOSTERT. “Dankzij platformen zoals Artnet en Artprice, die informatie verstrekken over veilingprijzen, wordt de markt almaar transparanter. Bovendien is die vandaag onderworpen aan strikte regels over due diligence.”

DUMONT. “Recente regelgevingen voor het vermijden van witwaspraktijken en fraude zorgen voor meer transparantie. Weet wel dat de gegevens die de veilinghuizen publiceren slechts het topje van de ijsberg vormen. Een groot deel van de transacties verloopt via particuliere kanalen, met talrijke tussenpersonen.”

Evolueert de kunstmarkt anders dan de financiële markten?

MOSTERT. “Ook de kunstmarkt is afhankelijk van het spel van vraag en aanbod. Bepaalde periodes, kunstenaars en categorieën zijn meer in trek dan andere. Als het aanbod laag is, stijgen de prijzen.”

DUMONT. “De kunstmarkt wordt wel beïnvloed door andere, meer subjectieve criteria dan de financiële markten. Door een kunstcollectie aan te leggen, kan je je vermogen dus diversifiëren. Want kunst werkt als afdekking tegen inflatie in tijden van economische groei en als waarde-opslag in tijden van recessie. Tendenscycli kunnen de marktwaarden evenwel sterk doen variëren.”

Is de Amerikaanse markt volatieler dan de Europese?

MOSTERT. “In de Verenigde Staten en zeker in New York worden de belangrijkste werken verhandeld. Die plekken vormen de barometer van de moderne en hedendaagse kunstmarkt. Maar ik vind niet dat de Amerikaanse kunstmarkt zodanig volatiel is, dat bijvoorbeeld bepaalde werken door modegrillen of hypes van de ene op de andere dag waardeloos kunnen worden.”

DUMONT. “Veel grote kunstenaars van de naoorlogse en hedendaagse strekking zijn afkomstig uit of wonen in Amerika. Hedendaagse kunst is meer dan ooit onderhevig aan mode, mede door haar expansie naar opkomende markten, de digitalisering van de markt en de overgang naar een nieuwe generatie verzamelaars. Ook de populariteit van enkele rijzende sterren maakt dat de markt speculatieve trends begint te vertonen.”

Vergt investeren in kunst een langetermijnvisie?

DUMONT. “Kunst kopen met als enige doel winst te maken is nooit een goed idee vanwege de volatiliteit, de liquiditeit en de eigendomskosten. Je investeert in de eerste plaats in een kunstwerk vanuit een persoonlijke en emotionele band. Maar een coup de coeur kopen houdt ook grote risico’s in, vanwege de criteria die de waarde bepalen.”

MOSTERT. “De aankoop van een kunstwerk is een financiële investering. Vanaf een bepaald bedrag neem je dus een risico dat verder gaat dan het plezier dat het werk je verschaft. Het is dan ook verstandig te weten waarin je investeert en een langetermijnvisie te hebben. Let wel: als een hedendaagse kunstenaar zich niet tijdens zijn leven weet te vestigen, dan is de kans klein dat zijn werk daarna nog in waarde zal stijgen.”

In welke mate speelt het liquiditeitsrisico mee?

MOSTERT. “Dat risico is er zeker. Als je plots geld nodig hebt, is het geen goed idee om een kunstwerk overhaast te verkopen.”

DUMONT. “Aangezien zo’n werk in principe uniek is, laat het zich niet even vlot verkopen als aandelen op de beurs. Door een veilinghuis in te schakelen, kan je het proces wel verkorten, maar dat betekent extra kosten. De fysieke eigenschappen maken de transactie nog moeilijker en duurder vanwege de transportkosten, verzekeringen en belastingen. Raakt je werk bovendien niet verkocht, dan wordt ook de ‘frisheid’ ervan aangetast en zal je moeten wachten om het opnieuw aan te bieden.”

Hoe belangrijk is een goede begeleiding?

MOSTERT. “Het is verstandig het advies in te winnen van een professional die enerzijds je smaak en gevoeligheden respecteert, maar je anderzijds kan behoeden voor valkuilen zoals mode-effecten.”

DUMONT. “De trendcycli voor hedendaagse kunst versnellen voortdurend, en de veelheid van kunstenaars gekoppeld aan de inzet van digitale communicatie maakt de keuze moeilijk. Het objectieve advies van een onafhankelijke expert is dus geen overbodige luxe om onaangename verrassingen op de lange termijn te vermijden. Bovendien kan die de toegang tot bepaalde collecties vergemakkelijken.”