Europese centrale bank heeft spelletje slim gespeeld

De ECB heeft een directe vorm van monetaire financiering (aan overheden van de afzonderlijke landen) weten te omzeilen door aan de individuele banken ondersteuning te geven. Doordat banken meer obligaties van de zwakkere landen kochten, daalden daar de renteniveaus. Bovendien wonnen nieuwe regeringen in Italië,

België en Spanje in eerste instantie het vertrouwen van beleggers enigszins terug. Voor Italiaanse 10-jaarsleningen daalde de rente van boven de 7% naar rond de 5%. Door de acties van de ECB zijn volgens Theodoor Gilissen Bankiers de liquiditeitsproblemen voor de financiële sector verminderd en is ook de druk op de financiering van de overheden lager.

Omdat de banken staatsleningen opkopen blijven banken en overheden echter te veel gekoppeld en kunnen de risico’s voor banken die staatsleningen van de zwakkere landen opkopen weer toenemen.

Nieuwe ronde van kwantitatieve verruiming in Japan en Verenigd Koninkrijk

De centrale banken van Japan en het Verenigd Koninkrijk zijn inmiddels begonnen aan een nieuwe ronde van kwantitatieve verruiming. Dit houdt in dat de centrale banken obligaties, of in het geval van Japan ook onroerend goed en aandelen, opkopen.

In de Verenigde Staten wordt een derde ronde van monetaire verruiming ook niet uitgesloten. In ieder geval kondigde de Amerikaanse centrale bank, de Fed, aan dat de beleidsrente waarschijnlijk tot laat in 2014 laag zal blijven.

Er is geen sprake van het puur aanzetten van de geldpers, waarbij de schuldposities van overheden zouden worden verminderd met het bedrag dat in de markt gepompt wordt. De schulden blijven namelijk volledig op de balansen van de centrale banken staan, de overheden moeten terugbetalen en er wordt niet met de toegenomen geldhoeveelheid gesaldeerd.

De centrale banken nemen wel een risico door de verstoorde functie van banken en financiële markten over te nemen. De ECB herverdeelt nu de middelen door het geld dat sterkere banken wegzetten bij de centrale bank, uit te lenen aan banken uit de zwakkere landen.

Normaal gesproken vervullen commerciële banken onderling deze taak, maar zij zijn minder bereid om risicovol aan elkaar uit te lenen. Verder is het onderpand dat de ECB in handen heeft, als gevolg van de versoepeling van de eisen aan onderpand, van een lagere kwaliteit en koopt de ECB leningen op die beleggers te risicovol vonden.

Het blijft de vraag óf en wanneer de interbancaire markt weer zelfstandig kan werken. Een groot deel van de middelen wordt gebruikt voor de herfinanciering van de schulden van de banken zelf en niet voor nieuwe kredietverlening.