Andy Langenkamp
‘Donkere wolken vormen zich boven de financiële markten’
Het mag buiten dan warm zijn, boven de financiële markten pakken zich grijze wolken samen. De macht van Amerika brokkelt af, Europa is verdeeld en de Chinese groei zwakt af. Beleggers en investeerders zien door de bomen het geopolitieke risicobos niet meer. Dat zegt Andy Langenkamp, senior politiek analist bij ICC Consultants en ECR Research.
Supermacht Amerika staat minder stevig in zijn schoenen en is niet langer de – weliswaar geregeld hypocriete en opportunistische – leider en voorvechter van de liberale wereldorde. De Verenigde Staten doen de westerse wereldorde schudden op haar grondvesten door de Iran-deal en het internationaal klimaatakkoord op te zeggen, twijfel te zaaien over veiligheidsgaranties aan bondgenoten, de vrijhandel te ondergraven, democraten te dissen en met dictators te dwepen. Concurrent voor de hegemoniale troon China en revisionist Rusland wrijven zich in de handen bij dat zelfdestructieve gedrag.
Ook Europa kan geen vuist maken. Duitsland is verreweg de belangrijkste speler, maar bondskanselier Angela Merkel zit minder stevig in het zadel en Duitsland blijft huiverig voor de politieke en militaire rol die past bij zijn economische gewicht. Bovendien roept de Duitse overmacht gezien het verleden wantrouwen op bij de buurlanden.
Ook zien we een toenemende tweedeling in Europa tussen ruwweg de nationalistisch-populistische vierhoek Rome-Wenen-Warschau-Boedapest en de landen waar de oude mainstreampartijen de scepter zwaaien. Tot slot verkeren potentie regionale leiders als Brazilië, Zuid-Afrika en Nigeria in politiek en economisch zwaar weer.
Bij dit alles zijn de belangrijkste vragen terug te vinden in de woorden van Princeton-professor Stephen Kotkin: “The real questions, therefore, are whether China will run roughshod over other countries, because it can – and whether the United States will share global leadership, because it must.
China heeft enorm geprofiteerd van de globalisering. Westerse landen ook, maar westerse elites focusten vooral op het oogsten van de voordelen van de globalisering zonder zich veel te bekommeren om de minimalisering van de kosten ervan. Dat wreekt zich nu.
Donkere wolken vormen zich boven de financiële markten
Het Westen staat onder druk en de enorme opmars van China heeft twijfel gezaaid over het adagium dat landen uiteindelijk moeten kiezen tussen autoritair blijven en stagneren of democratiseren en verder opstomen.
Tegelijk zal China bang zijn dat de uitwisseling van handelsbelemmeringen uitgroeit tot een vernietigende handelsoorlog. Met name omdat de groei afzwakt en het Chinese kredietgebouw op zwakke fundamenten rust. De voormalige vicevoorzitter van de Chinese centrale bank Wu Xiaoling: “We don’t have much time left to revel in the carnival of bubbles.”
Amerika is nu eerder de verstoorder van de internationale orde dan de politieagent van de wereld, Europa is niet bij machte om te leiden en China wil misschien wel leiden, maar zijn intenties worden gewantrouwd en het kampt met een afkoelende economie. Tegelijk valt de monetaire impuls weg die de wereldeconomie jaren heeft ondersteund en stelt menig econoom dat het hoogtepunt van de economische cyclus al is bereikt.
Financiële markten gedragen zich alsof de wereldeconomie de politieke risico’s wel aankan. Al dat geld weet niet waar het anders naartoe moet. Mondiaal zit 170.000 miljard dollar in aandelen en obligaties. Er zijn maar weinig alternatieven. Als bijvoorbeeld een handelsoorlog in alle hevigheid losbarst, zijn heftige bewegingen gegarandeerd: iedereen wil dan door een uiterst klein deurtje naar buiten.
Of die onzekerheid voldoet om op korte termijn een berenmarkt (een periode waarin aandelenkoersen langdurig dalen en er wijdverbreid pessimisme heerst, nvdr) te ontketenen is de vraag. Maar geopolitieke en politiek-economische grijze wolken pakken zich samen boven de financiële markten.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier