Beleggersvalkuilen in oorlogstijden en hoe die te vermijden

De oorlog in Oekraïne laat de financiële markten niet onberoerd. Vooral de Europese beurzen krijgen rake klappen. Met deze stelregels kunnen beleggers het hoofd koel houden.

De oorlog in Oekraïne stelt ook de zenuwen van beleggers op de proef. Koersen schommelden de jongste weken kwiek op en neer. De volatiliteit op de beurzen is hoog. De VIX is de index die de schommelingen op de aandelenbeurzen volgt. Die staat momenteel op 30, een eind boven zijn historisch gemiddelde van 19. Hetzelfde geldt voor de MOVE-index. Die peilt naar de volatiliteit op de obligatiemarkten. Die staat op zijn hoogste peil sinds de covid-crash in maart 2020. De boodschap van de VIX en de MOVE is dat beleggers het momenteel gewoon niet weten.

Doe niets

De beursgeschiedenis wijst uit dat het beste wat beleggers in zulke tijden kunnen doen, niets is. Blijven zitten, niet te veel aan je portefeuille morrelen en wachten tot het overwaait. “This time is different” is de meest herhaalde misvatting op de financiële markten. Telkens je die hoort, moet je ze vervangen met “This too shall pass“.

Om dat punt kracht bij te zetten heeft de vermogensbeheerder Schroders het verschil in rendement berekend voor beleggers die tijdens volatiele periodes zouden hebben verkochten en beleggers die zouden blijven zitten zijn. Als je in 1990 100 dollar zou beleggen en telkens wanneer de VIX boven 33 stond zou hebben verkocht om later weer in te stappen wanneer die was gedaald, dan zou je nu 1.157 dollar hebben. Niet slecht, toch? Dat komt op een jaarrendement van 7,6 procent. Daar tekent menig belegger voor. Maar beleggers die niet zouden verkocht hebben in hoogvolatiele tijden, zouden nu al op 2.332 dollar zitten, wat neerkomt op een jaarrendement van 9,9 procent. Niets doen is boodschap nummer één.

Dat betekent dus zeker niet verkopen na een milde tot zware daling. Als je dat doet, duurt het doorgaans veel langer voordat je weer op het niveau van je startkapitaal zit, dan wanneer je gewoon belegd blijft. Beleggers die tijdens de dotcomcrisis na de eerste daling van 25 procent al hun aandelen in cash hebben omgezet, zitten nu nog niet aan het niveau van hun startkapitaal. Beleggers die zijn blijven zitten, zaten daar na vier jaar weer aan.

Het recente verleden is niet de beste gids

Een andere valkuil tijdens markttumult als deze is te denken dat het recente verleden een voorbode is voor de nabije toekomst. Mensen hebben de neiging vooral te sturen op recente gebeurtenissen en herinneringen. Je zou kunnen denken: er is veel onzekerheid op de markten en die hebben wat terrein prijs gegeven. De komende periode zullen de schommelingen dus aanhouden en zal de markt verder zakken.

Het zou fout zijn dat te denken. Hoe uitzonderlijk de huidige periode ook aanvoelt, in historisch perspectief is ze allesbehalve bijzonder. De voornaamste aandelenmarkten staan ongeveer 10 procent lager dan aan het begin van het jaar. Gemiddeld genomen gebeurt dat elk anderhalf jaar. De omstandigheden en oorzaken voor zo’n terugval zijn altijd anders, waardoor het lijkt alsof ze op zichzelf bijzonder zijn, maar dat zijn ze verre van.

De huidige terugval is nog niets in vergelijking met andere correcties of crashes uit het verleden. Dat blijkt eveneens uit een analyse van Schroders. Op dit moment staan de voornaamste aandelenindexen 5 tot 10 procent lager dan aan het begin van het jaar. Er zijn momenten waarop de markten zoveel teruggeven op één dag. Tijdens de covid-crash zakte de S&P 500 op een dag, 9 maart, met 7,6 procent. Bovendien zijn de rendementen bovengemiddeld in de periodes na zulke felle terugvallen.

Vermijd het nieuws

Het is cynisch, maar oorlog verkoopt, althans wat nieuws betreft. Op zo’n momenten willen mensen op de hoogte blijven en wordt er nieuws geconsumeerd als nooit tevoren. Nieuwsmedia weten dat en zullen dus ook hun stinkende best doen om zo veel mogelijk actueel en heet-van-de-naald-oorlogsnieuws voor te schotelen. Het gevaar bestaat dan dat je die stroom van slecht nieuws projecteert op de beurzen. De oorlog in Oekraïne heeft uiteraard gevolgen voor de wereldeconomie en voor bepaalde sectoren, maar het zou fout zijn om in de beurzen een lukrake weerspiegeling te zien van de scènes op het slagveld.

Veel van dat nieuws is ruis, terwijl je als belegger enkel oog moet hebben voor duidelijke signalen. Beperk daarom je nieuwsgaring tot achtergrond, duiding en analyse. En verlies vooral de economische fundamenten niet uit het oog. Houd de renteniveaus op de obligatiemarkten in de gaten. Volg de evolutie van de aankoopmanagersindexen (PMI) op. Dat alles ligt dichter bij de economische realiteit dan de nieuwsstroom vanuit het oorlogsgebied.

Maar vooral, kijk naar de financiële en operationele resultaten van de bedrijven die je in portefeuille hebt. Die moeten aan de basis blijven liggen van je beleggingsbeslissingen.

Blijf bij je plan

Stressmomenten of crisissen benadrukken als geen ander hoe belangrijk het is om een plan, een systeem of stelregels te hebben. Dat geldt zeker voor beleggers. Elke belegger moet voor zichzelf een plan of een systeem opmaken dat als gids dient voor haar of zijn beleggingsbeslissingen, samen met een aantal stelregels of stappen om dat plan uit te voeren. Het is aan ieder voor zich om dat naar eigen aanvoelen vorm te geven. Voor de ene is het voldoende om periodiek bij te storten in een indexfonds zonder er verder naar te kijken. De andere zal zich beter voelen met actief beleggen volgens een bepaalde stijl. Zolang je maar een een plan uitstippelt en regels opzet om het uit te voeren.

Volatiele tijden en onverwachte veranderingen stellen zulke voornemens danig op de proef. Hoezeer je momenteel ook de neiging hebt om er toch van af te wijken, doe het niet. Als je een buy-and-holdbelegger bent, probeer dan nu niet te profiteren van bepaalde beurstrends die door de oorlog zijn aangestoken maar even snel weer kunnen uitdoven. Ben je jong en heb je gekozen voor een portefeuille met 100 procent aandelen, laat je dan niet verleiden om een deel daarvan in obligaties of cash om te zetten. Blijf bij je plan.