Het jaar van bitcoin, FAANG en de euro

In dit zeer degelijke financiële jaar doken drie kanaries in de kolenmijn op, die een turbulenter 2018 aankondigen.

We zijn zo stilaan aan het einde gekomen van een meer dan degelijk financieel jaar, waarin de rente (nog) niet echt is beginnen te stijgen, ondanks de duidelijke economische lente voor de wereldeconomie in het algemeen en de Europese economieën in het bijzonder. De centrale banken blijven het herstel van de economie alle kansen bieden.

En dus zijn de aandelenmarkten blijven stijgen en hebben we fraaie returns gezien op de Amerikaanse, de Japanse, de opkomende en de Europese aandelenmarkten. Van een noemenswaardige terugval op de beurzen is dit jaar geen sprake geweest. Het jaar 2017 is het jaar waarin beleggers hebben afgeleerd zich zorgen te maken. Zo is de Standard&Poor’s 500-index in de eerste elf maanden van dit jaar _ op een te verwaarlozen daling in maart (-0,04%) na _ elke maand gestegen. Precies daarin schuilt het gevaar voor 2018. We focussen op drie markante, zeer uitgesproken en verrassende fenomenen van het jaar, die toch fungeren als kanaries in de kolenmijn en een ongetwijfeld woeliger 2018 aankondigen.

De explosie van bitcoin & co

Een eerste fenomeen dat erop wijst dat de financiële markten aan het oververhitten zijn, is de hallucinante klim van de bitcoin en andere cryptomunten. Eind vorig jaar hadden nog maar weinig investeerders ervan gehoord, nu duikt het fenomeen overal in de media op. Wie in 2010 1000 dollar investeerde in de bekendste virtuele munt, heeft nu circa 160 miljoen dollar in handen en morgen mogelijk al 170 miljoen dollar. Want de grafiek van bitcoin in dollar over dit jaar vertoont steeds meer een parabolische vorm. Ondanks drie correcties van 30 procent en meer in de loop van het jaar _ wat op zich fenomenaal is _ is de waarde van de bitcoin in de voorbije twee maanden opnieuw verdubbeld en sinds begin van het jaar meer dan vertienvoudigd! In februari bleef de virtuele munt nog onder 1000 dollar en tegenwoordig heb je al meer dan 10.000 dollar per munt. Toen een adviseur aan het begin van het jaar het stratosferische niveau van 20.000 à 25.000 dollar vooropstelde, werd hij nog weggelachen. Door ons ook trouwens…

Bitcoin is dit jaar vrij snel weggekomen uit de kleine technowereld. Het is zelfs voor institutionele investeerders niet langer een taboe te beleggen in cryptomunten zoals de bitcoin. Een cruciale factor in de fabelachtige klim is echter altijd schaarste. Het gaat nog steeds over een gelimiteerd marktsegment, waar schaarste mee wordt gevoed door de beperkte vrijgave van nieuwe munten. Als de vraag veel sterker toeneemt dan het aanbod en de hebzucht het overneemt van het gezond verstand, dan is elke omvang van prijsstijging mogelijk. Het blijft gaan om een markt van circa 300 miljard dollar, wat fenomenaal veel meer is dan in het begin van het jaar, maar dat blijft minder dan de beurskapitalisatie van Applealleen, waar het zo dadelijk gaan over hebben.

Het fenomeen bitcoin en zowat duizend andere cryptomunten toont fascinerende gelijkenissen met de tulpenbollenmanie in Nederland in de 17ste eeuw (de zeepbel spatte in 1637 uiteen). Ook toen was er geen enkel verband meer tussen de reële waarde en de marktwaarde. De klap zal dan ook enorm zijn. Dit fenomeen is een eerste bewijs dat de inflatie in financiële activa meer en meer oploopt. Ook u negeert het (alarm)signaal van bitcoin best niet, ook al hebt u er zelf niet in belegd. Het is een manifeste kanarie in de kolenmijn.

Het lievelingsacroniem FAANG

Enkele jaren geleden pakte de (Amerikaanse) financiële pers uit met het acroniem FANG. Die afkorting stond voor Facebook, Amazon, Netflix en Google en verwees naar de snelgroeiende bedrijven uit de internetsector. De afkorting blijft in gebruik, ook na de naamsverandering van Google in Alphabet Holding (het overkoepelende bedrijf). We maken er FAANG van, want ook Apple, dat met bijna 900 miljard dollar de grootste beurskapitalisatie ter wereld heeft, mag niet ontbreken. De fantastische koersprestaties van die techreus doen onvermijdelijk terugdenken aan de zeepbel van rond de eeuwwisseling. Het aandeel van de technologiebedrijven in de beurskapitalisatie van de S&P500 is opnieuw opgelopen tot 24 procent, versus een piek van 25 procent in 2000.

De FAANG-aandelen presteren al jaren sterk, maar pas dit jaar is het verschil echt hoog beginnen op te lopen. Alleen al in 2017 is de beurswaarde van die vijf bedrijven met meer dan 800 miljard dollar opgelopen. De gecombineerde beurswaarde van de vijf aandelen is gestegen naar het duizelingwekkende bedrag van meer dan 2800 miljard of 2,8 biljoen dollar.

Er zit wel degelijk een logica achter de uitblinkersrol van de vermelde aandelen. De technologiesector draait al enkele jaren op twee snelheden. Enerzijds zijn er de snelgroeiende bedrijven, zoals FAANG en gelijkaardige ondernemingen. Anderzijds is er de klassieke technologie-industrie vertegenwoordigd door bedrijven als IBM, Cisco enOracle. Klassieke technologiebedrijven werden enkele jaren geleden geconfronteerd met de niet-geringe uitdaging hun bedrijfsmodel om te gooien. Daar was de komst van cloudcomputing voor verantwoordelijk. Het verkoopmodel werd een verhuurmodel. De klassieke technologiebedrijven hebben tijd nodig om zich om te vormen tot een toonaangevende speler in cloudcomputing.

FAANG worstelen niet met een ‘vervelende’ erfenis uit het verleden. Facebook en Google zijn in essentie reclamebedrijven die hun technologie aanwenden om advertenties te verkopen. Het streamingbedrijf Netflix levert films en tv-series op aanvraag en gaat zo de concurrentie aan met klassieke tv-zenders.

Amazon verkocht aanvankelijk enkel boeken via het internet en daar kwamen later andere producten bij. Amazon sprong enkele jaren terug op de kar van cloudcomputing en is via zijn dochter Amazon Web Services (AWS) uitgegroeid tot een van de grootste leveranciers van clouddiensten ter wereld.

Zolang de muziek speelt, blijven de marktdeelnemers dansen. Maar de waardering van de FAANG-bedrijven is zo hoog opgelopen dat geen plaats is voor een tegenvallend kwartaal. Ze moeten telkens weer over de lat. Een extreme adoratie van de sterren, die alleen de stijging van de brede markt dragen (General Electric is dit jaar met ruim 30% gezakt), wijst ook op een erg matuur karakter van de algemene klim. Ziedaar de tweede kanarie in de kolenmijn.

De verrijzenis van de euro

U mag zowat alle valutavoorspellingen voor dit jaar er nog eens op naslaan. Eén ding stond in het begin van het jaar als een paal boven water: de dollar zou stijgen ten opzichte van de euro. Richting pariteit of zelfs verder. Het was een kwestie van weken of hooguit enkele maanden. De toen net verkozen Amerikaanse president Donald Trump heeft de (toren)hoge verwachtingen echter nog niet inlossen. In de loop van het jaar zijn de verwachtingen voor de Amerikaanse economie dan ook teruggeschroefd.

In Europa is de verwachte populistische golf uitgebleven. Na de Nederlandse en de Franse verkiezingen gingen geen stemmen op voor een nexit of een frexit. De economie van de Europese Unie stevent dit jaar volgens de recentste prognoses van de Europese Commissie af op een groei van 2,2 procent, het hoogste cijfer in een decennium. Daardoor is de euro in 2017 niet vele procenten verzwakt ten aanzien van de dollar. Integendeel, hij zette de sterkste klim van het decennium zelfs neer (+12%).

Voorlopig is dat nog niet te beschouwen als een kanarie in de kolenmijn. Maar scherpe en verrassende valutabewegingen lagen al vaker aan de oorsprong van zenuwachtigheid en een ommekeer op de financiële markten. Niemand houdt voorlopig rekening met een verder doorschietende euro of met een vertrouwenscrisis rond Trump en de dollar in 2018. Dat zou bijvoorbeeld de oorzaak van een trendbreuk op de aandelen- en obligatiemarkten kunnen zijn.