Peter Devlies (CEO Argenta) is streng voor de politiek: ‘De overheid verdient meer aan Argenta dan de aandeelhouder’

Argenta haalde 6 miljard euro op met zijn alternatief voor de staatsbon. “Dat kost de bank geld”, geeft CEO Peter Devlies toe. “Maar de staatsbon kost de andere banken ook geld. Het verschil is dat onze klanten tevreden zijn.”

Begin dit jaar volgde Peter Devlies Marc Lauwers op aan het hoofd van Argenta, de op één na grootste bank voor particuliere klanten in Vlaanderen. De voorbije weken presenteerde hij zijn nieuw strategische plan aan zijn medewerkers en agenten. Dat focust sterk op de klant en culmineert in een nieuwe interne organisatie, die op 1 oktober in werking is getreden. Maar een gesprek met een bankier kan vandaag niet starten zonder in te gaan op de discussie over de spaarrente, de staatsbon en een mogelijke overwinstbelasting.

Argenta bood de staatsbon niet aan zijn klanten aan. Waarom niet?

PETER DEVLIES. “Wij wilden onze klanten een alternatief bieden: een termijnrekening op één jaar met hetzelfde rendement als de staatsbon. Op die manier konden we het geld in de bank en in de Belgische economie houden. Spaardeposito’s worden gebruikt voor lokale kredietverlening. Wie de staatsbon kocht, leest nu dat de overheid dat geld op de internationale financiële markten zal beleggen. Je kunt daar vragen bij stellen. In elk geval was onze propositie succesvol. Er is voor meer dan 6 miljard euro op de termijnrekening ingeschreven, ook door nieuwe klanten.”

Om hetzelfde nettorendement te kunnen bieden moest Argenta meer dan 4 procent bruto geven. Dat kost de bank toch een hoop geld?

DEVLIES. “Omdat wij niet profiteren van de verlaagde roerende voorheffing en omdat we de depositotaks moeten betalen, kostte die termijnrekening Argenta bruto 4,3 procent. Maar de staatsbon kost de andere banken ook geld. De liquiditeiten die ze hebben zien wegvloeien, moeten ze bijtanken op de financiële markten. Daar lenen ze, afhankelijk van hun rating, ook snel tegen 4 à 4,5 procent. Je spreekt dus van een vergelijkbare kostprijs. Het verschil is dat onze klanten tevreden zijn. Zij hebben ons initiatief sterk geapprecieerd. We boden ook een termijnrekening op drie jaar aan. Daar is bijna 1 miljard naartoe gevloeid.”

De staatsbon heeft ons gedwongen een rentevoet aan te bieden die wat economisch verantwoord is ver te boven gaat

Wat vindt u van dat overheidsoptreden, dat bedoeld was om de banken te verplichten de spaarrente op te trekken?

DEVLIES. “Voor elke 100 euro rente die wij onze klanten netto uitbetalen, dragen wij 50 euro aan de overheid af in de vorm van roerende voorheffing en banktaksen. Hoe geloofwaardig is het om bij zo’n hoge fiscale druk hard te gaan roepen dat de rente van de klant omhoog moet? De demarche van de overheid heeft ons gedwongen een rentevoet aan te bieden die wat economisch verantwoord is ver te boven gaat.”

Kan een bank als Argenta dat aan?

DEVLIES. “Argenta is een voorzichtige bank met grote buffers. Mochten wij dit niet aankunnen, dan hadden we het niet gedaan. De vraag is of het een goed idee is als banksector je buffers aan te spreken om een hoge rentevergoeding uit te keren. Buffers dienen in mijn ogen vooral om onverwachte schokken op te vangen.”

Waarom kunnen de banken niet gewoon de spaarrente optrekken?

DEVLIES. “Het stoort me dat het debat tot hiertoe fout en onvolledig gevoerd is. In de eerste plaats spreekt iedereen over ‘de gestegen rente’ waarvan de banken zouden profiteren, maar dat is manifest onjuist. Op de reserves die wij verplicht bij de Europese Centrale Bank (ECB) aanhouden, is de rente deze zomer zelfs gedaald naar 0 procent. Bovendien is de langetermijnrente dit jaar nauwelijks gestegen. Ze is tot vorige week vrij vlak gebleven rond 3 procent.”

Bepaalde economen en kranten vinden dat de banken slapend rijk worden dankzij het geld dat ze parkeren bij de ECB en de rente die ze erop incasseren.

DEVLIES. “Men heeft het altijd over die 250 miljard die de Belgische banken hebben uitstaan bij de ECB. Maar daarvan komt meer dan 100 miljard euro van in ons land bevroren Russische tegoeden. Dat geld maakt niet eens deel uit van het bancaire systeem. Nog eens 100 miljard heeft niets met bankieren voor particulieren te maken, maar met internationaal bedrijfsbankieren. Slechts 50 miljard euro of iets meer heeft te maken met retailbankieren.

“Bij een bank als Argenta zit 90 procent van het spaargeld in hypothecaire leningen, slechts 10 procent staat uit bij de ECB. Dat betekent dat we op een tiende van onze balans een rente van 4 procent ontvangen. Als we die volledig zouden uitkeren aan de spaarder, spreek je over een renteverhoging met 0,4 procentpunt. Wel, de spaarrente is substantieel meer gestegen, want ze is in zes maanden van 0,11 naar 0,8 à 0,9 procent gegaan. Er vloeit dus meer geld van de banken naar de spaarder dan vanuit de ECB naar de banken.”

Kunt u daar getallen op plakken?

DEVLIES. “Ja, er is ongeveer 2 miljard meer gevloeid naar retailbanken zoals Argenta vanuit de centrale bank, en er zal in totaal 2,5 miljard meer naar de spaarder gaan via een hogere rentevergoeding. Als je dus vraagt: is er voldoende geld naar de spaarder gevloeid of hebben de banken de winsten bijgehouden, dan is het antwoord: het eerste.”

Kortom, er is geen behoefte aan een tweede staatsbon?

DEVLIES. “Vanuit een bedrijfseconomisch standpunt niet, maar dat spoort niet altijd met de politieke logica. Nu wordt het debat heel sloganesk gevoerd. Er wordt enkel over spaargeld gesproken en er is geen aandacht voor de kredietzijde. Wij hebben in België een uniek systeem van vaste rentetarieven gedurende de hele looptijd van een lening. Daardoor kent elk gezin perfect de impact van een lening op zijn budget. In het Verenigd Koninkrijk is dat niet geval. Daar zie je momenteel dat tienduizenden gezinnen uit hun huis worden gezet omdat de rente op hun krediet fors omhooggaat. En natuurlijk kunnen de banken in het Verenigd Koninkrijk daardoor hogere rentes op spaardeposito’s uitbetalen. Het is een lacune in het debat dat men daar geen rekening mee houdt als de situatie in België vergeleken wordt met andere landen in Europa.

“Ik vraag me ook af wat de overheid met een tweede staatsbon denkt te bereiken. De ECB wil de kredietverlening afremmen door kredieten duurder te maken. In België heeft dat ertoe geleid dat de kredietvraag bij particulieren dit jaar gemiddeld met 40 procent gedaald is. En nu gaat men die trend naar duurdere kredieten nog eens versterken door deposito’s snel duurder te maken. Dat kan er enkel toe leiden dat mensen, en vooral jongeren, het moeilijker krijgen om een eigen woning te verwerven, en dat de stabiliteit van de huizenmarkt een knauw krijgt. Het spijt me, dat is de realiteit. There is no magic in banking, een balans blijft een balans. Financiële wiskunde laat zich niet leiden door politieke ideologie.”

Er vloeit meer geld van de banken naar de spaarder dan vanuit de Europese Centrale Bank naar de banken

Wat u niet kunt ontkennen, is dat de banken hoge winsten maken. En net die winsten liggen aan de basis van de hele discussie over de spaarrente.

DEVLIES. “Ja, maar die winsten zijn eigenlijk een gevolg van de inverse rentecurve. Banken ruilen de langetermijnrente op kredieten via renteswaps tegen een opbrengst op korte termijn. Normaal is dat een kostenpost voor de bank, omdat de kortetermijnrente in principe lager is dan de rente op lange termijn. Maar vandaag is de korte hoger, waardoor de swaps de banken opbrengsten opleveren. Dat verklaart grotendeels de winstopstoot die we de voorbije maanden hebben gezien in de banksector. Maar als we terug naar een normale rentecurve evolueren, is het gedaan met die winsten. Het zou dus best kunnen dat de hoge rente-inkomsten van de banken slechts heel tijdelijk zijn.”

Een overwinstbelasting is dus een heel slecht idee?

DEVLIES. “Eerst en vooral zal men moeten uitleggen wat ‘overwinsten’ zijn. De Belgische banken halen gemiddeld een rendement op eigen vermogen van 10 procent. Ik vermoed dat een doorsnee Bel-20-bedrijf beter doet. Bovendien pleit de ECB voor een hoger rendement om de weerbaarheid van de sector te verzekeren. In een recente studie van de EBA staat de Belgische banksector inzake rendabiliteit op de 25ste plaats op 27 landen. Net omdat de opbrengsten uit onze kredietportefeuilles, door het systeem van de vaste rente, zo laag zijn in vergelijking met andere landen. We komen uit een periode van tien jaar extreem lage en zelfs negatieve rente. In tegenstelling tot andere landen moesten wij een minimale spaarrente van 0,11 procent uitkeren, waardoor over al die jaren ruwweg 10 miljard euro naar de spaarder is gevloeid. Bovendien zijn in al die jaren de banktaksen onafgebroken blijven stijgen. De sector betaalt jaarlijks bijna 1 miljard euro aan sectorspecifieke bankheffingen die linea recta in de begroting verdwijnen. Het geld dat moet dienen om de deposito’s te verzekeren, wordt niet eens opzijgezet in een fonds. Als ik cynisch ben, zou ik zeggen: met het geld dat we al die jaren gestort hebben, zal de overheid wel héél veel banken kunnen redden.”

Financiële wiskunde laat zich niet leiden door politieke ideologie

Vindt u dat de overheid nu al te veel geld uit de banksector haalt?

DEVLIES. “Ik heb de berekening laten maken: als je alle bijdragen van Argenta over de voorbije jaren optelt, van taksen tot vennootschapsbelasting, is er voor elke euro nettowinst ook één euro naar de staat gegaan. Exact euro op euro. En dan houd ik niet eens rekening met het deel van de nettowinst dat we als dividend aan de aandeelhouders uitkeren en waarop we roerende voorheffing betalen. Je kunt met absolute zekerheid stellen dat de overheid de voorbije vijf jaar meer verdiend heeft aan Argenta dan de aandeelhouder.”

Argenta was vroeger een uitdager van de grootbanken, een prijsbreker. Waarvoor staat de bank vandaag?

DEVLIES. “Onze positionering bouwt voort op de bestaande sterktes van de bank. We hebben het samengevat in drie onderdelen: met elkaar, voor klanten, in alle eenvoud. ‘Met elkaar’ staat voor onze sterke bedrijfscultuur, de familiale waarden en de saamhorigheid. Of het nu om werknemers of mensen uit het agentennet gaat, we zijn allemaal ‘Argentanen’. De interne tevredenheids- en engagementsscores zijn zeer hoog. Daar heb ik weinig verdienste aan. Ik heb als CEO een heel mooi huis geërfd.

“Dat we voor de klant opkomen, bewijst de termijnrekening die we heel snel in de markt gezet hebben als alternatief voor de staatsbon. Argenta zal altijd de klant verdedigen. En ten slotte is er onze focus op eenvoud. We blijven 100 procent een bank voor particulieren. We zetten niet de stap naar private of corporate banking. We hebben vermogende klanten en zelfstandigen, die we goed bedienen, maar we gaan ons niet louter op hen concentreren. Iedereen kan bij Argenta terecht en wordt op dezelfde manier behandeld.”

Als dat de nieuwe strategie is, dan klinkt het een beetje als meer van hetzelfde?

DEVLIES. “Dat is het ook. Bij de presentatie heb ik gezegd dat er geen transformatie of heroriëntering komt. De basisbehoeftes van een klant zijn nog altijd dezelfde als jaren geleden, en wij hebben onze sterktes, zoals het dichtste kantorennet van Vlaanderen. Daarop willen we voortbouwen om een stap voorwaarts te zetten. Dus ja, more of the same, stick to basics, maar wel scherper, sterker, explicieter.”

Kunt u daar een voorbeeld van geven?

DEVLIES. “We hebben onze interne organisatie helemaal aangepast in functie van de klant. De meeste banken organiseren zich rond productpijlers – betalingen, verzekeringen, beleggingen of kredieten – en ook bij Argenta was dat deels het geval. Daar breken we radicaal mee. In België werken we voortaan rond vier proposities die vertrekken vanuit de behoeften van de klant: gezin en bescherming, wonen, vermogen en zelfstandigen. In Nederland zijn dat er twee: wonen en sparen. Ik denk dat wij een van de weinige bedrijven zijn die hun structuur volledig, van A tot Z, enten op klantgerichtheid. Ongeveer één op de zes medewerkers heeft zijn functie zien verschuiven in het organogram.”

En wat moet dat de bank opleveren?

DEVLIES. “Ik zal u misschien verbazen, maar we streven er geen puur financiële doelstellingen mee na. Binnen drie jaar viert Argenta zijn zeventigjarige bestaan en het doel is als zelfstandige, familiale instelling honderd jaar te worden. Dat betekent dat we geen domme dingen gaan doen. De opdracht blijft een correct rendement op eigen vermogen van 8 tot 10 procent te halen, maar de stabiliteit en de continuïteit van de bank zijn vanuit de ogen van de familiale aandeelhouder (de Antwerpse familie Van Rompuy, nvdr) prioritair. Ja, we willen meer fee-inkomsten realiseren, voldoende investeringscapaciteit en pricing power genereren, maar we gaan ons niet aan avonturen wagen.”

Met het geld dat we al die jaren gestort hebben, zal de overheid wel héél veel banken kunnen redden

Eenvoud als unique selling proposition, is dat voldoende om klanten aan te trekken?

DEVLIES. “We merken net dat de vele veranderingen bij onze concurrenten ertoe leiden dat steeds meer mensen naar Argenta komen. Bij de grootbanken zie je een proces van digitalisering en vervreemding, waardoor de afstand tussen hen en de klant steeds groter wordt. Bij Argenta is er een levend net van 400 kantoren waar fysiek contact mogelijk blijft, vaak met agenten en personeel met wie de klanten vertrouwd zijn. En voor wie daar geen behoefte aan heeft, hebben we een goed digitaal aanbod, maar dan wel eenvoudiger, zonder de fancy spullen van anderen. Bij ons geen tickets voor de bioscoop of beelden van het voetbal, maar wel een app waarmee je alle bank- en verzekeringsverrichtingen op een eenvoudige manier kunt uitvoeren.”

Streeft u nog naar regionale expansie?

DEVLIES. “We hebben nu iets minder dan veertig kantoren in Brussel en Wallonië. We streven niet proactief een uitbreiding van het net na. De klemtoon ligt eerder op het versterken van de bestaande kantoren. Nederland is voor Argenta een stabiele tweede thuismarkt. We verkopen er hypothecaire leningen via tussenpersonen, en dat loopt heel goed. We zijn in Nederland even groot in hypotheken als in België. Spaarproducten bieden we er puur digitaal aan. Daar zien we nog een belangrijk groeipotentieel.”

Bekijk het studiogesprek met Peter Devlies op Kanaal Z