Zou een regering echt nog een verschil maken?

Een kredietcrisis die een landencrisis werd en nu volop aan het overgaan is in een systeemcrisis, zo klinkt de kortst mogelijke samenvatting van wat zich de jongste tijd op de financiële markten afspeelt.

Het is voor politici en centrale bankiers die hun lot in het verleden zwaar verbonden hebben aan de euro zeer moeilijk om te aanvaarden maar de eurocrisis is vandaag verworden tot een systeemcrisis. En dus komt België onvermijdelijk in het vizier, met of zonder regering.

Het hele concept van de euro bevat fundamentele constructiefouten die steeds nadrukkelijker aan de orde komen. Om efficiënt en duurzaam te kunnen functioneren, dient een monetaire unie ingebed te worden in een politieke unie (wat onder meer betekent dat individuele landen in belangrijke mate zeggingskracht over hun begroting verliezen). Ook dient er een mate van prijs- en loonflexibiliteit en arbeidsmobiliteit te bestaan die binnen de huidige eurozone te veel ontbreekt. Ook noodzakelijk is een heus Europees toezicht op de banken, iets wat vandaag in de realiteit ook niet echt bestaat.

De markten beseffen ondertussen ook dat de situatie van landen als Griekenland en Ierland vrij uitzichtloos is. De draconische besparingen en opgelegde deflatie veroordelen tot jarenlange recessie en stagnatie. Zonder groei zal de kost van de vergrijzing extra zwaar gaan doorwegen. Verder escalerende overheidsschuld – Japan zit aan een schuldratio van bijna 200% van het BBP – is onvermijdelijk. Dat wordt dan struikelen van de ene crisis naar de andere. Het eurogegeven wordt voor steeds meer landen een helse neerwaartse spiraal, zeker in het kader van een blijvend kwakkelende wereldeconomie.

Het besef omtrent die fundamentele tekortkomingen maakt dat er altijd een volgend land zal zijn dat in het vizier komt. En dus zal ook België volgen, en Italië en finaal ook een land als Frankrijk dat trouwens vandaag al in bedenkelijke papieren zit. Tenzij er dus vanuit de Europese topleiders een erg krachtig en geloofwaardig signaal komt dat hier en nu de start wordt gegeven om de aanpassingen door te voeren die zich opdringen om de euro een duurzaam karakter te geven. Alleen extreme daden van politieke moed kunnen de euro nog redden.

Tegen bovengaande achtergrond krijgt de discussie over de noodzaak aan een nieuwe federale regering een wat andere dimensie. Uiteraard zou het goed zijn indien er snel een federaal kabinet komt. Maar zelfs als die regering X erg daadkrachtig tewerk zou gaan, dan nog blijft er het naakte feit dat zij niets kan veranderen aan de systeemfouten in de euroconstructie. De nieuwe regering kan op kortere termijn (1 à 2 jaar) niets veranderen aan het feit dat onze overheidsschuld tot de allerhoogste van de geïndustrialiseerde wereld behoort, dat méér dan de helft van de overheidsschuld in buitenlandse handen is en dat we de komende jaren erg veel schuld terug moeten vernieuwen (alleen in 2011 gaat het al over méér dan 50 miljard euro). De munitie om België onder vuur te nemen, krijg je niet zomaar weggemoffeld.

Johan Van Overtveldt