Neem de onzekerheid weg

In het afgelopen derde kwartaal is de economie in België tot stilstand gekomen. Een recessie is nu beangstigend dichtbij.

Ondernemers verliezen langzaam het vertrouwen in de toekomst, een niet onlogische situatie met de enorme onzekerheid die samenhangt met de crisis in de eurozone. De eindeloze formatie in eigen land verscherpt die onzekerheid nog. Bovendien zetten de sociaaleconomische voorstellen van de formatie niet aan tot groot optimisme.

In de Verenigde Staten vond tijdens hetzelfde kwartaal een opmerkelijke versnelling van de economische groei plaats. De Amerikaanse economie groeide in juli-september met 2,5 procent op jaarbasis. Erg opvallend is dat vooral de bedrijfsinvesteringen de groeimachine trokken. Conclusies trekken op basis van wat zich één kwartaal voordoet, is natuurlijk een precaire oefening, maar deze Amerikaanse groei-impuls willen we graag koesteren als een positief element midden een zee van negatieve berichtgeving over wat er financieel-economisch in de wereld plaatsvindt.

Blijkbaar koesteren Amerikaanse bedrijven wel vertrouwen in de toekomst, want anders zouden zij hun investeringen niet gevoelig opdrijven. Er kan nochtans weinig twijfel over bestaan dat de omgeving in de VS ook allesbehalve het ondernemersvertrouwen versterkt. De begrotingstekorten zijn gigantisch, groter dan in de meeste eurolanden, de overheidsschuld schiet pijlsnel omhoog, de president en het Congres zitten in een voortdurende machtsstrijd gewikkeld die oordeelkundige besluitvorming al te vaak in de wielen rijdt en het extreme beleid van de Fed, de Amerikaanse centrale bank, maakt voorspellingen over inflatie erg moeilijk. En toch zetten de Amerikaanse ondernemers door.

Gesprekken met Vlaamse ondernemers leren dat onze ondernemers ook graag willen doorzetten en dat ze dat in een aantal gevallen ook daadkrachtig doen. Toch valt het licht te begrijpen dat de negatieve omgeving hier in Europa en in België hen naar de handrem doet grijpen. Ook het gegeven dat er bij de banken nog nauwelijks kredieten te krijgen zijn op een termijn van méér dan vijf jaar drukt de ondernemersactiviteit. Neem de grootste onzekerheden in de omgeving weg en het staat in de sterren geschreven dat we heel snel weer in een opwaartse lijn komen met de economische activiteit. Aan ideeën en innovatieve projecten ontbreekt het onze ondernemers echt niet.

Even zag het ernaar uit dat de resultaten van de Europese top van 26-27 oktober een stevig pakket onzekerheid zou wegnemen. Maar dat gevoel hield letterlijk nauwelijks 24 uur aan. Na verloop van die korte tijd bleek dat de deal absoluut geen finale oplossing bood voor de crisis die nu al twee jaar aansleept in de eurozone.

Het probleem van Griekenland ligt binnen de zes maanden weer op de tafel met een grote kans dat het dossier van het zwalpende Portugal er dan naast ligt. Het noodfonds is te klein en over de impact die het op de markten heeft, hangt veel onzekerheid. De gevraagde versterking van de kapitaalstructuur van de banken houdt een groot risico in, namelijk dat de banken kiezen om niet via vers kapitaal, maar wel via een afslanking van de omvang van hun activiteiten tot de geëiste balansverhoudingen te komen. De impact van een dergelijke keuze op de beschikbaarheid van kredieten voor de productieve economie is erg negatief.

De grootste onzekerheid voortgebracht door de top van 26-27 oktober gaat over het toekomstige beleid van de Europese Centrale Bank (ECB). Duitsland eist hoe langer hoe uitgesprokener dat de ECB stopt met het opkopen van staatsobligaties van landen met financieringsproblemen. Herman Van Rompuy en de Franse president Nicolas Sarkozy vinden dat de ECB dat net wel moet blijven doen. Op korte termijn hangt in deze troebele tijden de stabiliteit op de geld- en kapitaalmarkten in belangrijke mate af van de bereidheid van de ECB om tussen te komen.

Ondernemers staan erbij en kijken ernaar. Het onvermogen van de bewindvoerders om de eurocrisis eindelijk ten gronde aan te pakken, wekt steeds meer ergernis. Ondernemers kunnen het zich niet veroorloven om een acute crisissituatie in hun bedrijf twee jaar te laten aanslepen. De besluiten van de top van 26-27 oktober geven een pril begin van ernstige aanpak aan. De grootste dienst die de euroleiders aan hun burgers kunnen bewijzen, is dat kleine elan snel verder uit te bouwen. Dit zou niet alleen de euro redden, maar ook voor een herstel van het geschokt vertrouwen van ondernemers zorgen. De hele sfeer van pessimisme zou dan smelten als sneeuw voor de zon.

Johan Van Overtveldt