Niet alleen wie een huis koopt, doet zijn voordeel met de lage rente. Ook het bedrijfsleven en de overheid profiteren ervan.
In het begin van de jaren tachtig kon een spaarder 13 procent rente krijgen op een kasbon. Dat is nog geen mensenleven geleden en veel mensen zullen het zich best nog wel herinneren. Beter, misschien, dan de vrijwel even hoge inflatie die ermee gepaard ging.
Het rentepeil van toen is nooit teruggekeerd. De laatste jaren zijn we gewend geraakt aan lage inflatiecijfers en bijbehorende lage rentetarieven. Maar het is vooral sinds het uitbreken van de financiële crisis dat interesten bijna in rook zijn opgegaan. De Europese Centrale Bank stelt de banksector vrijwel gratis geld (slechts één procent rente) ter beschikking. En stilaan leven we in een wereld die dat normaal vindt.
In de hypothecaire kredieten heeft de lage rente voor een spectaculaire omslag gezorgd in wat altijd de politiek van de goede huisvader was. Die wil immers veiligheid op lange termijn en koos traditioneel altijd voor een kredietformule met een vaste rente. Maar de voorbije twee jaar is dat drastisch veranderd. Begin 2008 werd 85 procent van de woonkredieten verstrekt tegen een vaste rentevoet; minder dan 2 procent koos voor de jaarlijks aanpasbare formule. In het eerste kwartaal van dit jaar was de 85 verschrompeld tot 36 en was de 2 gestegen tot 46 procent.
De recente cijfers over het tweede kwartaal suggereren dat in die trend nu wel een kink gekomen is: voor het eerst in twee jaar zit de vaste rente (41 procent) weer in de lift; het aandeel van de jaarlijks herzienbare (40 procent) formules is een flink stuk teruggevallen. Dat komt omdat de laatste tijd ook de langetermijnrente is gaan zakken, waardoor het verschil tussen de vaste en variabele formules is afgenomen tot nauwelijks meer dan 1 procentpunt. Ongeachte de formule, bijten koop- en bouwlustigen gretig in het aas: in de eerste helft van dit jaar liep het aantal hypothecaire kredieten op tot het hoogste peil sinds vijf jaar. De cijfers voor augustus wijzen erop dat de trend voorlopig niet afneemt. Zo’n 6 procent van de kredieten is bedoeld om een al bestaand, minder gunstig krediet, te vervangen.
Ook de bedrijven profiteren van de ultra lage rente om hun kredieten te vervangen. Delhaize vervangt obligaties met een coupon van 9 procent (met vervaldagen in 2031 en 2027) door obligaties met een coupon van 5,7 procent. Dat kost hen een forse premie, want wie die hoogrentende obligaties gewoon op de markt gooit, krijgt daar momenteel 137 procent van de nominale waarde voor.
De overheid zelf blijft niet achter. Van de staatsschulden op korte termijn is ruim 90 procent al vervangen. De schatkist liet vorige week weten daar nog een stuk bovenop te willen doen. In totaal zal de staat dit jaar voor 41 miljard euro (12 procent van het bbp) aan nieuwe schulden hebben ingeslagen en zal de staat 350 tot 400 miljoen minder interesten hoeven op te hoesten.
De lage rente maakt ook slachtoffers, zoals de staatsbon. Aan het begin van de financiële crisis, toen mensen zich plotseling herinnerden dat banken ook failliet kunnen gaan en kennelijk niet alle spaargeld door de overheid gegarandeerd wordt, kende de staatsbon nog een korte revival. Intussen trok de overheid de garantie voor kasbons en termijnrekeningen op tot 100.000 euro, en het rendement op die producten ligt beter dan die van de staatsbons.
Luc Baltussen (Knack)
