Van genderneutraal tot geniaal: horlogemerken vinden zichzelf opnieuw uit

Ook in 2021 beperkte de horlogebeurs Watches & Wonders in Genève zich tot een digitale versie. De merken zien duidelijk licht aan het einde van de pandemietunnel. Ze staken hun aanbod in een kleurrijk nieuw jasje en vulden dat aan met enkele vernuftige innovaties. Wat ze presenteerden, herstelt het vertrouwen in een sector die zich de laatste jaren misschien iets te voorzichtig en behoudsgezind toonde.

Wat het meeste in het oog sprong? Een horloge met vier wijzerplaten, talloze kleurrijke modellen en een verbeterde verstandhouding tussen concurrenten. Al behoren ook kleinere diameters, praktische systemen voor het omwisselen van polsbandjes en storytelling (met veel aandacht voor duurzaamheid) onmiskenbaar tot de nieuwe trends in de horlogerie.

Voor het tweede jaar op rij waren er geen fysieke horlogebeurzen. Geen Watches & Wonders Geneva en geen Baselworld. Maar anders dan vorig jaar draafde de sector deze keer wél aan met tal van digitale presentaties, met alle voor- en nadelen van dien. En hoewel het menselijk (en winstgevend) is om te hopen dat de media en andere actoren uit die presentaties trends oppikken, blijven horloges, en vooral dan in het topsegment, dure producten met een zeer lange levensduur. Het verplicht trendwatching tot een oefening op langere termijn.

Veranderingen in de horlogerie komen ook trager op gang dan bijvoorbeeld in de mode. En ze worden ingeschreven op de langere termijn en met de klemtoon op continuïteit. In ons magazine wijst CEO Chris Grainger-Herr van IWC op de voorzichtigheid van de markt in de afgelopen tien jaar. Vanuit de behoefte aan een gevoel van veiligheid ‘wendt de consument zich steeds meer tot gevestigde merken met herkenbare en iconische producten’, en de merken spelen op die verwachtingen in.

Kleiner is genderneutraal

Dat belette IWC niet om dit jaar een zowel qua look als technologie atypisch model te lanceren in de Aviator Watch-lijn: de Shock Absorber XPL (voor eXPerimentaL), met een in de mechanische horlogerie ongeëvenaarde schokbestendigheid.

Voor de 90^e verjaardag van de iconische Reverso presenteerde Catherine Rénier, CEO van Jaeger-LeCoultre, dan weer het eerste horloge ter wereld met vier wijzerplaten: de Reverso Hybris Mechanica Calibre 185, een knap staaltje van techniek en design met niet minder dan elf complicaties, de ene nog fascinerender dan de andere. Op de vraag of Jaeger-LeCoultre ook overweegt een gecompliceerd dameshorloge te lanceren, deed Rénier simpel het bandje van de Hybris Mechanica om haar eigen pols. In een tijdsgewricht waarin gender een universeel thema is, kon dat gebaar als statement wel tellen.

Net vanwege dat genderthema kozen veel merken dit jaar voor kleinere afmetingen. We zagen het bij Rolex met zijn nieuwe 36 mm Oyster Perpetual Explorer en Datejust, bij Chopard met zijn 39 mm L. U. C QF Jubilee-model, bij Audemars Piguet met de 39 mm Royal Oak Jumbo Extra-Plat in platina (voorzien van een prachtige rookgroene sunray wijzerplaat) en bij Hermès waar het nieuwe H08-cushion-model 39 x 39 mm meet.

Het doel van die kleinere behuizing is niet om de nieuwe modellen te vervrouwelijken, wel om ze genderneutraal te maken, zo luidt het. Vaak betekent het gewoon een terugkeer naar de afmetingen van de jaren 1950/60, toen een diameter van 36 of 39 mm gebruikelijk was voor horloges voor mannen. Toegegeven, sommige vrouwenhorloges uit die periode waren ronduit minuscuul.

Andere merken maken in de trend van genderneutraliteit een beweging in de andere richting en richten zich met met edelstenen bezette horloges tot mannen. En niet alleen in Aziatische landen of in de Emiraten, voegt men er snel aan toe.

Alle kleuren van de regenboog

Komt het door het naderende einde van de coronacrisis? Hoe dan ook, felle kleuren zijn dit jaar een duidelijke trend. Cartier lanceert een Tank Must met een blauwe, bordeauxrode of groene wijzerplaat. Bij Chanel bracht Arnaud Chastang, het hoofd van de Creative Studio Watchmaking, de modellen Première, J12, Boy. Friend en Code Coco samen in een Electro-collectie in de kleuren van de nachtclubs uit de jaren 1990. Bij Hublot is er na het felle rood nu een Big Band Unico Yellow Magic in een oogverblindend gele keramische kast. En de pastelroze, groene of azuurblauwe wijzerplaat van de Divers Sixty-Five Coton Candy (in bronzen kastje) van Oris is zowel trendy door zijn kleuren als formaat (38 mm diameter).

In de Next-collectie introduceert Swatch zijn nieuwe Big Bold (in biokeramiek) in zwart en wit, maar het model is ook verkrijgbaar in verschillende pastelkleuren. Het materiaal bestaat voor twee derde uit keramiek en één derde uit kunststof van biologische oorsprong, op basis van ricinusolie.

In zijn opengewerkte Defy 21 Spectrum-collectie biedt Zenith lunettes aan die met edelstenen zijn bezet. De kleur ervan stemt overeen met die van de componenten van het beroemde El Primero-gangwerk en de armband: oranje, blauw, groen, paars of zwart. De Julémont, Belgisch met een Japans hart, duikt nog dieper in de kleuren met nieuwe wijzerplaten en armbanden in paars, wit en turkoois. En Rolex stelt een verrassende Day-Date voor met een wijzerplaat, lunette en kast die volledig bezet is met diamanten en met Romeinse cijfers in fel oranje, dat past bij de kleur van het bandje in krokodillenleer.

In deze overdosis aan kleuren verrast Omega met een oogverblindend witte bolvormige wijzerplaat voor zijn nieuwe De Ville Trésor Réserve de Marche: een teken van wijsheid of rebellie?

Spektakel op de wijzerplaat

Terwijl sommigen gebiologeerd zijn door het spektakel van het kloppende hart van een horloge, zien anderen het liever afgewerkt met een figuratieve, gladde of gestructureerde wijzerplaat. Vooral dat laatste, een originele textuur, is dit jaar in de mode en geeft een horloge net zo’n persoonlijk tintje als kleur, zij het subtieler. Twee gestructureerde wijzerplaten van Grand Seiko GMT, bijvoorbeeld, zijn gekoppeld aan een van de 24 seizoensfasen (‘sekki’) die Japanners onderscheiden tijdens de vier seizoenen van het jaar: de T?ji verbeeldt de sneeuwvlokken tijdens de winterzonnewende, terwijl de Sh?sho het water van de meren weerspiegelt, met een rimpeling de warme wind aan het einde van het regenseizoen.

Rolex inspireerde zich op het karakteristieke ontwerp van zijn gekartelde lunettes en reproduceerde dat patroon op de wijzerplaat van zijn Datejust 36, ook verkrijgbaar met het motief van een palmblad. De Cosmograph Daytona komt dit jaar met een metalen meteorieten wijzerplaat, uniek voor elk model.

Surfend op de golf van neovintage herintroduceert Baume & Mercier zijn Riviera-model (in 1974 gelanceerd in Saint-Tropez) waarvan de gestructureerde wijzerplaat de ontmoeting tussen berg en zee symboliseert. Het merk brengt binnenkort ook een Baume Aurélien Giraud-model ? deze skateboarder zal Frankrijk vertegenwoordigen op de volgende Olympische Spelen. Het model heeft een kastje in hout, dat afkomstig is van Auréliens oude boards, en een wijzerplaat dat gemaakt is van de grip tape die deze boards bedekt.

Nieuwe bazen, nieuwe parners

De aan de concurrenten aangeboden open source-gegevens van het eLab-ID van Panerai (zie kader) zijn slechts één voorbeeld: als een trend tekent zich bij sommige merken de wens af om zich te verenigen. Om samen te werken qua productie, of om de krachten te bundelen voor gemeenschappelijke oplossingen op het vlak van beurzen of presentaties.

Eerder stemden Rolex, Patek Philippe, Chopard, Tudor en Chanel (merken die elkaar lange tijd met uitgestreken gezicht aankeken) de violen gelijk om van de beurs van Bazel naar Genève te verhuizen. Door de pandemie werd het een digitale editie van Watches & Wonders Geneva, maar de basis voor een gezamenlijke deelname aan een toekomstige fysieke beurs is gelegd.

Zonder namen te noemen gaf onze nationale beroemdheid Benoît Mintiens van Ressence te kennen dat hij voor het gebruik van zijn e-Crown-systeem gesprekken voert met een van de 38 high-end merken die deelnamen aan Watches & Wonders Geneva. Nog een voorbeeld van samenwerking: al ruimere tijd gebruiken zowel Tudor als Breitling twee gangwerken die ze in eigen beheer ontwikkelden. Het onafhankelijke merk H. Moser & Cie en zijn tegenhanger MB&F sloegen de handen in elkaar voor een horloge dat hun respectieve universa samenbrengt. En tijdens een panelgesprek over klantervaring stelde Chris Grainger-Herr van IWC aan Beatrice Goasglas (Vice-President Digital & Customer Experience bij Tag Heuer) voor om straks elk een klant uit de nodigen voor een Grote Prijs in de formule 1. De klanten zouden dan kunnen genieten van een driving experience met aan de ene kant Lewis Hamilton (IWC) en de andere Max Verstappen (Tag Heuer).

De laatste jaren kwam een nieuwe generatie bazen aan het hoofd van de horlogemerken. Dat leidde tot publieke gesprekken die in de ondoorzichtige bedrijfscultuur van slechts enkele jaren geleden ondenkbaar waren.

De ster van het jaar

Na enkele magere jaren op dat vlak bliezen verschillende merken de sector nieuw leven in met opzienbarende innovaties. Met voorop dus de Reverso Hybris Mechanica Calbre 185 met vier wijzerplaten van Jaeger LeCoultre. Een horloge uitrusten met tal van complicaties heeft weinig zin als het display niet leesbaar of begrijpbaar zou zijn, of het draagcomfort niet optimaal. Dat is hier allerminst het geval. Voor de leek kunnen sommige van de elf complicaties overbodig lijken. Maar fans van mechanische uurwerken weten dat de tijdsmeting gebaseerd is op de beweging van de sterren in de kosmos. Dat een piepklein mechanisme aan de pols die bewegingen kan materialiseren en vertalen naar eenheden van tijd en ruimte, is voor hen pure verwennerij. Maar dit model legt vooral de liefhebbers van astronomie in de watten.

Dankzij drie displays met maaninformatie op de binnenzijde van de emblematische draaibare behuizing van de Reverso (de synodische, draconische en anomalistische cycli) kan het horloge zeldzame astronomische gebeurtenissen zoals maansverduisteringen of supermanen voorspellen. De vierzijdige optie zelf is revolutionair en zou waarschijnlijk nooit het daglicht hebben gezien mocht de behuizing van het Reverso-uurwerk niet vanaf het begin in 1931 en op verzoek van polospelers in India zijn ontworpen om te worden omgedraaid en zo het glas te beschermen tijdens een wedstrijd. In de 90^th Anniversary ‘grand complication’-versie is de dubbelzijdige kast, die continu door een Calibre 185 wordt aangedreven, gekoppeld aan een dubbelzijdige ‘brancard’ waarvan de indicaties altijd om middernacht stipt worden gesynchroniseerd door het belangrijkste gangwerk. Een complicatie op zich.

Geniale uitvindingen

Rolex, Girard-Perregaux en Zenith scherpten de laatste jaren de precisie van de tijdmeting aanzienlijk aan via nieuwe materialen en architecturen in het regelorgaan van het horloge. Dit jaar lanceert Frederique Constant de Slimline Monolithic Manufacture, het eerste mechanische zelfopwindende horloge waarvan het monobloc regelorgaan in silicium een frequentie van 40 Hz bereikt en dus tien keer sneller oscilleert (288.000 trillingen per uur) dan de meeste mechanische gangwerken, die zijn uitgerust met een balansveer (met een frequentie van 4 Hz). Een prestatie die bovendien vergezeld gaat van een belangrijke troef: de kostprijs. Het model in staal is al verkrijgbaar voor 4.495 euro.

Dan de Octo Finissimo Calendrier Perpétuel van Bulgari: de ultradun-race gaat verder, met een nieuw record voor het Romeinse ‘Swiss made’ horlogemerk. Nadat het al de mogelijkheden van ultraminiaturisatie bij het automatische uurwerk, de minutenrepetitie, de chronograaf en de tourbillon heeft verkend, tovert Bulgari nu een Perpetual Calendar met een kastje van 5,8 mm dikte te voorschijn: het dunste ter wereld en dus in zijn soort het meest elegante model om onder de hemdsmouw te schuiven.

Twee andere eeuwigdurende kalenders springen in het oog, al zijn ze meer gericht op de leesbaarheid van de wijzerplaat dan op de slankheid van de kast. Om de typische excentrische rchitectuur van de wijzerplaat van de Lange 1 niet te verstoren, integreerde het Duitse merk A. Lange & Söhne op ingenieuze wijze de maandaanduiding van de nieuwe Lange 1 Quantième Perpétuel in de vorm van een roterende ring aan de rand van de wijzerplaat. De innovatie vraagt meer kracht van het gangwerk omdat het omschakelen van de ring aan het einde van een maand van 28 naar 31 dagen beduidend meer power vereist dan bij een traditionele maandaanduiding.

Patek Philippe van zijn kant koos voor de nieuwe Perpetual Calendar Reference 5236P-001 voor een gealigneerde display. Dankzij het vernuftige systeem van vier gealigneerde schijven, die door een herwerkt automatisch kaliber uit 2011 worden aangedreven, oogt het horloge heel sober met een groot venster dat evenwaardig de dag-, datum- en maandaanduidingen groepeert op 12 uur. De maanfasen en de kleine seconden worden op 6 uur weergegeven, aan weerszijden geflankeerd door de dag/nacht-indicatie en de schrikkeljaarcyclus.

De smartwatch is geen trend

Ook in de traditionele horlogerie doen nieuwe technologieën hun intrede. Ressence bewees dat met zijn fotovoltaïsche e-Crown en de twee tikjes op het glas, waarmee het automatische mechanische horloge Type 2N opnieuw de juiste tijd afficheert (ongeacht de periode waarin men het niet gedragen heeft). En dit jaar voorzag Cartier, zonder aan het uiterlijk van de wijzerplaat te raken, een nieuwe Tank Must met een SolarBeat fotovoltaïsch gangwerk met een autonomie van meer dan 16 jaar. Het technische hoogstandje schuilt hier in de onzichtbare perforatie van de Romeinse cijfers, waardoor zonne-energie de fotovoltaïsche cellen onder de wijzerplaat kan bereiken. Het model kreeg ook een bandje van niet-dierlijke materialen. Ongeveer 40 procentervan is plantaardig materiaal, afkomstig van appelafval uit de Europese voedingsindustrie.

Tot zover de nieuwe ontwikkelingen in de horlogerie. Wat alvast géén trend is: smartwatches. Afgezien van Hublot, Montblanc, Alpina, Frederique Constant, Breitling, Louis Vuitton en Tag Heuer, die er enkele jaren geleden mee startten, wagen de traditionele horlogemerken zich niet op dit terrein. Uit koppigheid of uit overtuiging? De toekomst zal het uitwijzen. Ondertussen zou, volgens ‘goed geïnformeerde’ waarnemers, de jaarlijkse verkoop van de Apple Watch in iets meer dan vijf jaar die van de hele Zwitserse horloge-industrie samen ver overtreffen. Maar dat is een ander verhaal.