Alleen een betonnen luifel en enkele ramen doen vermoeden dat er onder een verlaten grasveld aan de oostkant van Alentejo een architecturale parel schuilt. Het visitekaartje van Silent Living, een verstillend vakantieconcept van piloot João Rodrigues.
Vakantiegangers kijken tijdens de laatste kilometers op de winderige en verlaten wegen van het oostelijke deel van de Alentenjo in Portugal op weg naar hun vakantiehuis Casa na Terra wellicht verwonderd op. Dit deel van het land dat grenst aan de Spaanse woestijnen van Extremadura, is beroemd om zijn vestingsteden en mooie dorpjes van witte huisjes. Maar Casa na Terra is duidelijk een uitzondering op de regel, op alle vlakken. Het huis zit voor het grootste deel onder de grond en is nauwelijks zichtbaar, zelfs van dichtbij. Het enige element van het huis dat zichtbaar is in het landschap is de betonnen luifel. De ‘grotwoning’, de laatste aanwinst in het portfolio van Silent Living, het geesteskind van piloot João Rodrigues, doet het concept van deze kleine keten van intieme vakantiehuizen, alle eer aan. “De eerste woorden die onze vakantiegasten spontaan uitspreken bij het betreden van hun vakantiewoning zijn ‘familie’, thuis’, ‘eenvoud’ maar vooral ‘stilte’, vandaar de naam van onze keten.”
Er waren geruchten dat het bij het leger hoorde of bedoeld was voor astronomisch onderzoek. Niemand kon zich voorstellen dat het een plek zou zijn om te wonen
Herwonnen contact
Silent Living ontstond zo’n veertien jaar geleden. Nu runt de groep zo’n vijf locaties die allemaal, behalve het prachtige gerestaureerde Santa Clara 1728 in de bekende Alfama-wijk in Lissabon, zijn verspreid over het weidse en dunbevolkte Alentejo. Deze streek onder Lissabon en de Taag die meer dan een derde van Portugal bestrijkt, is bekend voor haar tarwevelden, wijngaarden, bossen met kurkeiken, heuvels met kastelen en ommuurde of vestigingsteden. In het westen geniet je er van een prachtige kustlijn met wilde stranden en charmante vissersdorpjes. Het missionstatement van Rodrigues is om zijn gasten in deze streek met haar weidse eenzaamheid een unieke ervaring te laten beleven, met de luxe van een conciërge en catering weliswaar, maar vooral in een architectuur die toelaat om opnieuw in contact te komen met jezelf en de mensen rondom je, om kleine veranderingen toe te laten in je leven en die helend werkt. Ze ligt volledig in de lijn met wat hij van in het begin deed, met zijn eerste vakantiehuis: gasten ontvangen in een uitzonderlijke sfeer en architectuur in complete harmonie met de omgeving.
De eerste van die reeks was Casas na Areia in Coporta, een kuststadje op zo’n uur rijden van Lissabon richting het zuiden, oorspronkelijk het weekendhuis voor het gezin van João Rodrigues met zijn vijf kinderen. De cabines waren zo ‘instammagrable’ avant la lettre, dat de foto’s ervan van hand tot hand gingen. Niet verwonderlijk, de zandvloer doet de grens tussen binnen en buiten helemaal verdwijnen terwijl de de structuur één wordt met de omringende natuur. De nadruk ligt er op connectiviteit en sereniteit en motiveert de bezoeker om naar een simpelere manier van leven te streven. Het weekendhuis mocht Portugal vertegenwoordigen op de Architectuurbiënnale van Venetië in 2008; het werd al eens verhuurd aan vrienden en niet veel later werd het een echt vakantiehuis. De formule was, op een heel organische manier, geboren.
Lokaal verankerd
Zo begon Rodrigues met de ontwikkeling van Silent Living. Telkens opnieuw ligt de nadruk op het lokale. “Dat gaat niet alleen over de lokale manier van bouwen of de lokale materialen – nooit verder dan een half uur van de locatie verwijderd, is de regel – maar ook over de diensten die we ter plekke aanbieden. Het zijn mensen van daar die zorgen voor het ontbijt, schoonmaken, of op vraag een avondmaal bereiden, het liefst met lokale ingrediënten. Het hele idee was dat elk huis een bepaalde manier van leven moest tonen, op een specifieke locatie, door het gebouw maar evengoed door de mensen die er werken.”
In een strandhuis zoals Casas na Areia moet je het zand tussen je tenen voelen, de vissermanshuisjes aan de rivier, de Cabanas no Rio, moesten de meest karakteristieke huisjes van de streek worden: twee houten cabines, vlak bij een moeras omringd door een strook water met een ponton en een eenzame boot. In Casas no Tempo, in een voormalige boerderij die al vier generaties lang in het bezit van de familie Rodrigues is, is het boerenleven nooit veraf. En in Santa Clara 1728, een prachtig hotel met zes kamers in een voormalig klooster bovenop één van de zeven heuvels van Lissabon, proef je de sfeer van lang vervlogen tijden. Maar terug naar het nu, naar die laatste aanwinst, Casa na Terra, wat ‘het huis in het land’ betekent.
Rodrigues wil gasten een unieke ervaring bieden in deze weidse en eenzame streek, met de luxe van een conciërge en catering weliswaar
Daarvoor moeten we richting het oosten van Alentejo, richting het Spaanse Extremadura. Die regio was één van de droogste van Portugal totdat in 2002 de Alquevadam gebouwd werd die zorgde voor één van Europa’s grootste kunstmatige meren. Zo kwam de voormalige ruïne waarop Casa na Terra gebouwd is onder de grond te liggen. Te midden van de zacht glooiende heuvels en de weidse luchten van de Alentejo-regio, een paar stappen van de oevers van Alqueva, ligt het ondergrondse huis begraven onder het aardoppervlak, op de plaats van een bestaand eigendom dat onder water kwam te staan toen het meer werd gecreëerd.
Net zoals voor alle andere projecten van Silent Living werkte Rodrigues ook voor dit project samen met zijn vriend en partner in crime, de Portugese architect Manuel Aires Mateus. “Hij is een meester in het definiëren van het beginconcept, met respect voor het oorspronkelijke gebouw, de wensen van de bouwheer én de omgeving.” Hier speelde de context van de verdwenen ruïne een belangrijke rol, wat de twee deed besluiten het huis zo veel mogelijk te verbergen, de natuur volop te respecteren en er zeker niet mee in concurrentie te gaan. “Toen we aan het werk waren, had niemand door dat het om een huis ging. De geruchten gingen dat het aan het leger toebehoorde of bedoeld was voor astronomisch onderzoek, maar niemand kon zich voorstellen dat het een plek zou zijn om te wonen.”
Vertraging
Niet verwonderlijk, het groene dak lijkt op een natuurlijke helling, alleen de witte ronde patio’s die als lichtbronnen fungeren verraden dat dit een kunstmatige constructie is. Het enige zichtbare element van de betonnen bunker is een cirkelvormige luifel, met een ronde lichtkoepel, die de gemeenschappelijke ruimtes verbergt en een buitenpatio overspant. De perfecte ronde opening in het dak omlijst de blauwe lucht. Van op het terras zie je de prachtige zonsop- en -ondergangen boven het meer. De vloeren en wanden zijn van zijdeachtig beton, wat voor een aangename koelte zorgt maar nooit koud aandoet, door de combinatie met de warme natuurlijke houtsoorten van de op maat gemaakte meubels, waarvan vele zijn gemaakt door lokale ambachtslieden met lokale materialen. De drie sober ingerichte slaapkamers achteraan liggen rond atriums in open lucht die bekleed zijn met witte tegels. Ze doen het interieur in natuurlijk licht baden. Ook door de glazen schuifdeur van de keuken en de leefruimte stroomt veel licht naar binnen. Hier geen overbodige objecten, op hier en daar wat tijdloos design na, wat de ruimte het contemplatieve gevoel van een hedendaags klooster geeft. “Dat is precies wat we met Silent Living beogen, een plek creëren waar je naartoe komt om te slapen, te genieten van de stilte en één te worden met de natuurelementen rondom je”. Traag, trager, traagst.
www.silentliving.pt
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier