De geur van goud: Wat blinkt er in de flacon?

Niks zo delicaat als bladgoud. Als je het tussen je vingers uit elkaar trekt, breekt het. Als je erover wrijft, verdwijnt het. Voor Jean-Philippe Clermont de ­perfecte reden om het in parfum te verwerken onder de naam Atelier des Ors.

Tekst / Anja Van Der Borght

Jean-Philippe Clermont, oprichter, artistiek directeur en verantwoordelijke company ­development van Atelier des Ors, haalt een vel bladgoud uit de binnenzak van zijn colbertjasje wanneer we hem bij La Maison du Parfum in Antwerpen ontmoeten. Het delicate velletje breekt tussen onze vingers in kleinere stukjes, die even later door de tocht van de open­staande deur in goudstofjes transformeren. De luxueuze nevel vormt de perfecte setting voor een interview over goud en geuren.

Hoe is het idee voor Atelier des Ors ­ontstaan?

JEAN-PHILIPPE CLERMONT. “Het lijkt al een eeuwigheid geleden dat ik het merk ­lanceerde, maar Atelier des Ors is eigenlijk pas negen jaar geleden opgericht. Het is dus een ­relatief jong merk in vergelijking met de tal­rijke prestigieuze Franse parfumhuizen die al decennialang hun creatieve ‘jus’ produceren. Voor ik in de parfumerie rolde, werkte ik tien jaar als distributeur van premium handgerolde sigaren. Dat was een belangrijke etappe in mijn carrière, ze bracht me dichter bij de wereld van parfum. Ik werkte in de verkoop en was betrokken bij het animatie- en degustatiegebeuren, al dan niet met sigarenrollers uit de Dominicaanse Republiek. Ik maak graag de vergelijking tussen een sigarenblender, een maître de chai in de wereld van cognac of wijn, en een chef-kok of parfumeur. Stuk voor stuk mensen die ingre­diënten mengen om een emotionele reactie bij de klant teweeg te brengen. Het is via sigaren dat ik in de wereld van parfum belandde. Een sigaar heeft niet alleen invloed op het smaakpalet, maar ook op de retro-olfactie, de connectie tussen de neus en de mond. Daarnaast woonde ik dertien jaar in Dubai en Libanon waar ik gefascineerd raakte door de lokale parfumcultuur met zijn weelderige parfums die een geurspoor nalaten dat niemand onverschillig laat. Kort voor mijn vertrek naar het Midden-Oosten had ik al een bedrijfje opgericht in textiel. Ik was jong en creëerde twee jaar lang Ierse knitwear (truien, vesten, sjaals, dekens, …) voordat ik naar het buitenland vertrok. Met andere woorden, er was al een zekere drang naar creatieve expressie, maar ik wilde meer. Ik wilde een merk oprichten en uitdrukking geven aan ­bepaalde waarden.”

Welke waarden bijvoorbeeld?

CLERMONT. “Wat ons kenmerkt, is de zoektocht naar esthetiek. Maar schoonheid is heel subjectief. In onze parfums en parfumkoffers zit een zekere elegantie. Ik vergelijk het graag met tennis. Een tennisser als Roger Federer heeft een soort perfecte beweging die zo goed als iedereen mooi zal vinden. De zoektocht naar esthetiek is voor mij de zoektocht naar het juiste gebaar, een zekere precisie, een bepaalde gratie en elegantie in onze producten. Van het tekenen van het ontwerp tot de ambachtelijke kunst van het uitwerken, voor mij is het gebaar belangrijk.”

En daar hoort ook goud bij?

CLERMONT. “Goud is een universele waarde die in alle culturen wordt gehanteerd om het goddelijke voor te stellen. Ook in de filosofie van Ateliers des Ors is er een verbinding tussen goud en het goddelijke. In de Franse cultuur is het werken met goud een ambachtelijke kunst: goudgaren dat wordt gebruikt op porselein, gouden sierlijsten in paleizen,… De goud­pailletten in onze flacons benadrukken het ambachtelijke en artistieke karakter van de parfumerie. Goud vertegenwoordigt een zoektocht naar het absolute, en dat vind je terug in ambachtelijke kunst, waar een ambachtsman zijn savoir-faire verfijnt en generatie op generatie doorgeeft. Er is die notie van erfgoed, continuïteit en die zoektocht naar het absolute.”

Werkt Atelier des Ors met onafhanke­lijke vergulders?

CLERMONT. “We werken samen met Jean-Christophe Rousseau, een kunstenaar en specialist in bladgoud, die elementen heeft verguld voor tal van projecten: van oude paleizen tot moderne hotels. Hij is de man die de goudpailletten in al onze flacons stopt maar zich evenzeer als vergulder ontfermt over onze beperkte oplages. Ons productieproces is geheim en ik kan er dus niet al te veel over vertellen. Maar ik kan wel zeggen dat we goudpailletten maken en die op zeer artisanale wijze in onze parfumflacons stoppen. Bladgoud is zeer fijn en delicaat. Als je het tussen je vingers uit elkaar trekt, breekt het. Als je erover wrijft, verdwijnt het. Maar als je het aanbrengt op een object zoals een beeld, kan het jarenlang weer en wind doorstaan. Er hangt een soort mysterie rondom bladgoud. Enerzijds is er de kracht, maar tegelijkertijd is er de fragiliteit en breekbaarheid. Dat vind ik ­betoverend. Voor mij is goud bewerken een vorm van poëzie. Het vereist veel kundigheid om een velletje bladgoud van acht bij acht ­centimeter perfect vlak aan te brengen op een plat oppervlak. Het kleinste zuchtje lucht kan het doen verkreukelen. Een vergulder moet de techniek en het vak goed beheersen.”

Hoeveel gram goud zit er in een flacon?

CLERMONT. “We communiceren niet over de hoeveelheid goud die we in de flacons ­stoppen omdat het nu eenmaal niet onze ­bedoeling is daarmee uit te pakken. Het gaat bij ons echt om de symboliek en het benadrukken van het ambacht. Het doel is een verfijnde signatuur te creëren.”

Heeft het goud dan geen impact op de parfum-formule?

CLERMONT. “Nee, goud oxideert niet, ­verandert niet, en 24-karaats goud is – als ik me niet vergis – het meest zuivere materiaal. Het is 99,9999… procent puur. Als je het in het parfum laat zitten en na tien, twintig, dertig jaar uit de flacon filtert, heb je nog altijd intact bladgoud.”

Jullie voegen goud toe aan elke flacon, maar jullie bekleden soms ook flacons met goud. Is dat voor bijzondere bestellingen?

CLERMONT. “Aan de ene kant hebben we maatwerkbestellingen en aan de andere kant beperkte oplages. Dit jaar zullen we een exclusief ontwerp op de markt brengen voor de eindejaarsfeesten. Dat ontwerp zal alleen tijdens deze feestperiode verkrijgbaar zijn in onze partnerboetieks, tegen een iets hogere prijs dan normaal vanwege het verguldingsproces. De prijs wordt voornamelijk bepaald door de geur – is het een eau de parfum of een extrait –, de complexiteit van het vergulden, de beperkte oplage en of het al dan niet in een koffer wordt geleverd. We verkopen ook exclusieve zwarte backgammon-koffers met vijf parfums. De prijzen variëren van 280 tot 5.000 euro.”

Wie ontwikkelt de geuren voor Atelier des Ors?

CLERMONT. “We werken al tien jaar samen met Marie Salamagne, parfumeur bij het ­Zwitserse Firmenich (’s werelds grootste ­geur- en smaakstoffenfabrikant in privéhanden, nvdr), die al onze parfums heeft ontwikkeld. Ik hecht waarde aan erfgoed, traditie en het doorgeven van savoir-faire. Tot nu werkten we op verschillende plaatsen, maar sinds enkele weken zijn we gevestigd in Villa Primerose in Grasse. Het was ons doel om alles op dezelfde locatie samen te brengen. Onze samenwerking met Marie genereert een gevoel van vanzelfsprekendheid, een vorm van samenhang en ­alchemie. We beleven enorm veel plezier aan onze samenwerking. Ook de geuren uit de nieuwe Frivolité-collectie zijn door Marie ­gecreëerd. Momenteel werkt ze aan twee ­nieuwe geuren die volgend jaar op de markt zullen komen.”

Wat is uw favoriete geur in het gamma?

CLERMONT. “Larmes du Désert is symbolisch en roept herinneringen op aan de geur van brandende wierook en mirre in de kerk die ik vroeger met mijn grootmoeder bezocht. Met noten van tabak in de basis verwijst Bois Sikar dan weer naar de tijd dat ik in de sigarenwereld werkte. Het is een meer persoonlijke geur. La Collection Blanche is verbonden met kunst, in het bijzonder met De Beethoven ­Frieze, een triptiek van Gustav Klimt geïnspireerd op de negende symfonie van de Duitse componist. Samen met Marie luisterde ik naar de muziek die als inspiratie diende voor het triptiek. We vertaalden beide naar een ­olfactieve interpretatie. Een uitdagend project omdat het nauwkeurig moest aansluiten bij de prestigieuze referenties. Het was een boeiend project dat ons uit onze comfortzone haalde. Onze nieuwste lancering, Frivolité, is bedoeld om het leven te vieren, een belangrijk post-­covidproject dus.”

www.atelierdesors.com