10 geboden voor een geslaagd feest: De etiquetteregels anno 2023

De feesttafel anno 2023 is een mijnenveld. Intergenerationele ­verschillen, een verouderde etiquette, nieuwe ethische normen, misverstanden over de dresscode en zelfs het gekozen menu kan beroering veroorzaken. Hoog tijd voor nieuwe afspraken.

Tekst / Evelien Rutten Illustratie / Gorgeous Georges Studio

Los van de immense inkomenskloof tussen de klassen, de wankele status van de vrouw en het totale gebrek aan sociale zekerheid, blijft Downton Abbey een heerlijke tv-serie om bij weg te dromen. In elk seizoen vindt een adembenemend feest plaats, waarvoor het personeel en de bewoners van het landhuis wekenlang in de weer zijn om alles tot in de perfectie voor te bereiden. Wat vooral opvalt, is dat er voor elke gelegenheid, van een eenvoudige theevisite tot een exuberant kerstdiner, een ongeschreven draaiboek is. Het personeel, de gastheer, de gastvrouw, de genodigden, iedereen weet ­precies wat zal gebeuren, wat de dresscode is, welke gerechten op welk moment geserveerd worden en of het al dan niet gepast is een ­cadeautje mee te brengen. Geen ondubbel­zinnigheden, geen onduidelijkheid.

Decennia later zijn die in steen gebeitelde gedragscodes echter verbrokkeld en geërodeerd. We leven in een totaal andere tijdsgeest, ­waarin elke generatie haar eigen leefregels hanteert. Nooit eerder lagen de sociale omgangsvormen zo ver uit elkaar als nu. Dat ­creëert een spanningsveld, zeker tijdens het ­ultieme moment waarop alle generaties samenkomen onder één dak: de eindejaarsfeesten.

De 77-jarige pater familias lonkt verlekkerd naar de plakjes gebraden hertenkalf op een ­zilveren schaal, terwijl zijn 28-jarige kleindochter geïrriteerd is, omdat er geen veganistisch alternatief is. De 55-jarige tante Catherine zit piekfijn gemaquilleerd aan tafel in een ­ensemble van Dior en hoopt een geanimeerd gesprek te voeren over pilates, de 17-jarige Bas draagt een low rise Big Boy-jeans en denkt er niet aan zijn Airpods uit te laten. Hoe krijg je iedereen aan tafel op dezelfde golflengte? Daarvoor zijn misschien nieuwe regels nodig, die generatie-overschrijdend zijn en afgestemd op de noden en de gebruiken van deze tijd.

1 Stuur een analoge ­uitnodiging

Een uitnodiging op papier – het liefst hand­geschept – die met de post is verstuurd, heeft een bijzondere status. Een fysieke uitnodiging valt niet te negeren en is op een positieve ­manier veel ‘dwingender’ dan een achteloos getypt en verzonden bericht. Een papieren ­uitnodiging straalt een tijdloze klasse uit. Of je nu 25 of 52 bent, niemand is immuun voor een echte brief. Iemand heeft aan je gedacht en vindt jou bijzonder genoeg om een kaart, een envelop en een postzegel aan te besteden.

2 Kies een sfeervolle ­dresscode

Wil je op de uitnodiging een dresscode ­vermelden? Met een vage beschrijving als ‘stadskledij’ of ‘casual’ creëer je stress bij de gasten. Voor de een betekent een stadstenue een little black dress met pumps, voor de ander een jeans met sneakers. Het gevolg is vestimentaire chaos aan tafel. Het is origineler te kiezen voor een sfeer, veeleer dan een concreet voorschrift voor de kledij. Enkele creatieve voorbeelden: vriendschap bij het haardvuur met hond en whiskey, fancy cocktails met een Roxy Music-vibe, of Fred Astaire en Billie Eilish draaien samen vinylplaten.

3 Kom op tijd. Maar niet té op tijd

Staat op de uitnodiging 19 uur? Dan weet je dat de gastheer en -vrouw nog tot 18.58 uur aan het rondrennen zijn met stoffer en blik. Je mag aanbellen tussen 19.01 en 19.15 uur. Nog later is onbeleefd.

4 Een kleine attentie? Make it personal

Beleefdheid gaat nooit uit de mode. Voorzie dus een kleine attentie voor de gastvrouw of -heer. Stop niet de avond zelf aan een tank­station om een triest boeketje bloemen te ­scoren. Denk na over de persoonlijkheid, de liefhebberijen en de hobby’s van de persoon in kwestie. Geef de wijnliefhebber een fles wijn uit zijn of haar geboortejaar, de zoetebek een pak originchocolade en de wellness-junkie een minerale scrub met essentiële olie.

5 Schenk aandacht aan het aperitief

Bij het aperitief hoort vandaag een gecureerde bar. Je biedt de gasten een exclusieve selectie aan van signature gin, een hoge kwaliteit ­wodka en/of single-maltwhiskey, een elegant non-alcoholisch aperitief (probeer het nieuwe Belgische merk Opius), artisanale tonic of ­ginger beer en een aperitiefbier, zoals een oude Geuze van 3 Fonteinen. Selecteer gepaste vintage glazen.

6 Dek een rustige tafel

Dek je je tafel al twintig jaar op dezelfde ­manier? Tijd voor een update. Ga voor rust. Een esthetisch verantwoorde aankleding die alle generaties overstijgt, is niet schreeuwerig eclectisch. Kies één stijl met een uniforme look. Denk bijvoorbeeld in de richting van organische natuurelementen. Een houten tafel, borden in keramiek, servetten in grof linnen, aardetinten en wilde bloemen en/of takken.

7 Laat het los

Wie een master in de psychologie heeft en een gedegen mensenkennis, kan overwegen naamkaartjes op tafel te plaatsen. Wees echter niet beledigd als de helft van de gasten binnen de minuut die kaartjes begint te verplaatsen. Laat het gebeuren. Geen grotere straf dan een hele avond te moeten keuvelen met iemand waarmee je behalve het lidmaatschap van het menselijk ras niets gemeen hebt. Maar wat je ook doet, verwacht niet dat naast elke vrouw een man moet zitten. Gender is niet langer een constante in 2023.

8 Het buffet als people pleaser

De tijd dat iedereen braaf en zonder morren zijn bordje leeg moest eten, ligt decennia ­achter ons. Vandaag eten geen twee mensen nog hetzelfde, veelal om dieetredenen, ­religieuze voorkeuren of ethische overwegingen. Wie elke gast tevreden wil stellen, moet dus in een menu voorzien dat niemand voor het hoofd stoot. Tenzij je van iedereen in het gezelschap honderd procent zeker weet dat ze hetzelfde lusten, is het noodzakelijk op voorhand bij elke gast te informeren naar ­allergieën en dieetwensen. Lopen die wensen alle richtingen uit? Heb je een veganist, een low carber, gluten- of lactoseintoleranties, een intermittent faster, een vegetariër, een ­pescotariër, iemand die enkel koosjer of halal eet en een handvol moeilijke eters tout court? Dan bespaar je jezelf veel onvrede door in een buffet te voorzien. Kleed een aparte tafel stijlvol aan en serveer verschillende gerechten die inspelen op alle gastronomische noden van de avond.

9 Vermeld je bronnen

Hoeveel gerechten je ook serveert, kies voor superieure kwaliteit. Anno 2024 willen we ook de oorsprong kennen van elk ingrediënt op ons bord. Zet dus zeker een menukaart op tafel met uitleg. Geen ‘steak’, maar ‘Oedslach Porterhouse van Dierendonck’. Geen ‘oesters’, maar ‘oesterdegustatie met Ierse Oyrsi, platte Zeeuwse en Franse Gillardeau’. Geen ‘brood’, maar ‘zuurdesembrood oude granen van ­Domestic’. Zelf geplukte kruiden en paddenstoelen – als je zeker bent van je zaak – geven extra cachet aan je gerechten.

10 Gedaan is gedaan

Is het koffiemoment voorbij? Zijn de glazen cognac leeg? Geeuwt de gastheer? Read the room. Tijd om naar huis te gaan.