Ode aan de blote navel: waarom de verguisde Y2K weer overal opduikt

Wie tieners (of twintigers) in huis heeft, heeft het ongetwijfeld al gemerkt: lage jeansbroeken, korte tops en ultra-minirokjes zijn weer helemaal terug. Nochtans is Y2K, de mode uit de beginjaren 2000, heel lang verguisd door liefhebbers van esthetica. Trends Style ging op zoek naar het waarom van deze bizarre tendens.

“Breng de Y2K-fashion opnieuw tot leven met een slip dress, een paar chunky sandalen en een baguettetas. Bekijk onze collectie flared jeans, jurken met kanten details, croptops met ruches, minirokken, geplooide rokjes en denim wikkelrokjes”. Dit streepje proza werd door uw hoogst genegen journalist overgenomen van de website van H&M. Voordat u ons beticht van luiheid: H&M is nog steeds een van de grootste kledingmerken ter wereld en als het zijn website siert met een vrij accurate uitleg – en collectie – over de milleniumjaren, dan weet je dat het menens is. Meer overtuigingskracht winnen we bij TikTok: daar telt de hashtag #Y2K meer dan 6 miljard views. De populaire modewebsite High Snobiety kopte een klein jaar geleden met: “Y2K-mode is officieel luxueus geworden”, naar aanleiding van catwalks van grote merken zoals Chanel, Balmain en Miu Miu die zo uit de oude millenniumbug-doos zouden getoverd kunnen zijn. Y2K, oftewel de stijl van 2000, is helemaal terug.

Y2K (spreek uit: waai-toew-kei) wordt door leken – lees: personen van boven de 35 jaar – vaak afgedaan als ‘jarennegentigstijl’. Dat klopt deels. De 2YK-stijl wordt toegeschreven aan de intens flonkerende periode rond het jaar 2000, van ongeveer 1997 tot 2004, en overspant dus enkele negentiger- en noughties-jaren. De vormentaal uit zich zowel in mode als film, muziek en zelfs productontwerp. De rode draad: blinkende verschijningen met een tech-optimistisch en zelfs retrofuturistisch kantje. En véél blote navels, iriserende croptops, teeny t-shirts in combinatie met navelpiercings, bootleg broeken (wijde pijpen), aansluitende leren broeken, low-rise jeans à la Spears, tie-front tops (topjes die vooraan geknoopt zijn), bijzonder nauw aansluitende en weinig verhullende ‘bodycon’ jurken, strings die boven de broek komen loeren, Von Dutch-petten, zonnebrillen die uit de snowboardwereld lijken te komen (vooral van het merk Oakley), denim op denim en uiteraard scrunchies – dat zijn die pofferige haarbandjes.

‘It’s Britney, bitch’

Om de stijl volledig te begrijpen dienen we even de wortels ervan te doorgronden. Het is 1997, de Spice Girls, Christina Aguilera, Britney Spears en verschillende boybands veroveren de wereld met hun blijde en soms licht vunzige boodschappen. “Nu, Y2K werd destijds niet beschreven als een bepaalde stijl of concept”, zegt Aurélie Van de Peer, modesocioloog. “Wel gaat het om een duidelijke stijluiting binnen het postmodernisme waarbij men de blik richt op het verleden die men als een schatkist gebruikt. Het gevolg is dat kledingstijlen uit verschillende tijdperken en subculturen soms letterlijk op elkaar gesmeten werden.” Y2K is dus geschiedkundig een uitwas van het postmodernisme: alles is al gedaan, laten we gewoon losgaan op wat er al bestaat. Een makkelijk voorbeeld is de videoclip van Britney Spears’ Toxic. Vele outfits worden geherinterpreteerd, van de plunje van een stewardess, tot het leer van een drag racer. En met herinterpretatie bedoelen we: de plunjes worden geseksualiseerd.

Want Y2K is een periode van veel bloot en al dan niet geveinsde promiscuïteit onder het mom van een nieuwe, ultralichte vorm van feminisme. “Girl power en de ‘bossy girl’ waren inderdaad bijzonder populair”, weet Van de Peer. “Je kunt spreken van een commercieel feminisme, een lipstick feminism: ik kan een diep uitgesneden decolleté dragen en mezelf nog feminist noemen. Alles was fun en verkoopbaar en extreem geïndividualiseerd, er ontstond geen drang tot collectieve acties. Ondertussen is men wel kritischer voor dat soort feminisme. Ook opvallend: het gaat om een zeer belichaamde beleving van kleding. De mode is ongemakkelijk om te dragen waardoor je je er zeer bewust van bent. Als je bijvoorbeeld ging zitten met een low-rise broek, dan werd je onderbroek al vlug zichtbaar.”

The power of Playstation

Naast girl power heerst er ook een groot optimisme rond technologie, ook wel ‘tech optimism’ genoemd. Dat uit zich in retrofuturistische muziek, design en mode. Metalmuziek vervormt tot een meer futuristisch klinkende NU-metal, denk Linkin Park, en popsterren als TLC, Destiny’s Child, En Vogue en Aaliyah duiken op in strakke, kille, retrofuturistische outfits en settings. Retrofuturisme betekent dat je de vormentaal gebruikt die in het verleden als futuristisch beschouwd werd, denk: smalle zonnebrillen en strakke, zwart leren outfits. De videoclip van Try Again van Aaliyah, voor jongeren van vandaag weer helemaal actueel, is daar een goed voorbeeld van. De zangeres is gehuld in een baggy latex broek gecombineerd met een glitterend topje en danst in een omgeving die zo een scène uit Blade Runner 2049 kan zijn.

Crazytown pakt uit met Butterfly, een song die gepaard gaat met een video waarin matige computergegenereerde vlinders rond het hoofd van de rapper en een halfnaakte Y2K-vrouw vliegen – regisseurs van videovlips ontdekken CGI (computer generated imagery) wat leidt tot oneindig veel slechte videoclips. In de filmwereld zegeviert de sci-fi-klassieker The Matrix, een franchise die bulkt van het retrofuturisme (veel leer, veel smalle zonnebrillen en erg mechanische computers) en niet toevallig onlangs een reboot heeft gekregen. “Ook de luxemode in die jaren wordt erdoor beïnvloedt”, stelt Van de Peer. “Als je het boek Techno Fashion van Bradley Quinn erop nahoudt, dan merk je dat nagenoeg de meeste voorbeelden uit de jaren negentig en de vroege jaren van 2000 komen.” Meer technologie: de democratisering van de gsm, digitale huisdieren oftewel Tamagotchi, de uitbreiding van het internet, Pokémon en de eerste Playstation: een thuisconsole voor videospellen met, hou je vast, 3D-beelden.

Gerecycleerde Paris Hilton

Veel van het voorgaande wordt nu weer opgepikt. Jongeren kopen de geherlanceerde Nokia 3310 of een klaptelefoon en dwepen met chickflicks uit de jaren 2000, zoals Clueless en Mean Girls. Zelfs Bratz-poppen dienen als inspiratie. Waarom dat uitgerekend nu gebeurt, daar hebben wij het gissen naar. “Mijn hypothese – de modewetenschap dient dit dus nog te bewijzen – is dat jongeren deze stijl aanmeten, omdat die in eerste instantie erg makkelijk verkrijgbaar is in (online) tweedehandswinkels. Daarbij is het vrij eenvoudig om oude kleding te upcyclen naar deze stijl: even knippen en je hebt een croptop bijvoorbeeld.”

Die hypothese klinkt lang niet slecht. Tweedehandswinkels zijn steeds de schatkist voor creatieve jongeren en die winkels bulken nu van de kleding van twintig jaar geleden. Daarbij wint moderecycling aan populariteit, mee te danken aan onlineplatforms zoals Vinted, en op de sociale media slaat men je om de oren met tutorials om kleding te upcyclen. Ook opvallend is dat het de ‘cool kids’ van vandaag zijn die zich de Y2K-stijl als eerste zijn beginnen aan te meten. “Ik vermoed dat de Y2K-jongeren van vandaag veel meer bezig zijn met duurzaamheid dan de jongeren van weleer. Het gaat vermoedelijk – ik blijf voorzichtig – om heel anderen personen dan voorheen. Om het even om te keren: de jeugd die in de jaren negentig bezorgd was om het klimaat en ‘social justice’ kleedden zich niét in die stijl.” Voor zij die de periode beleefd hebben: er hing een haast vulgair kantje aan Y2K-kleding. Het was niet de kleding van de fashionista’s. Nu wel.

It’s a bag-uette!

Hoewel. Ondertussen is de stijl behoorlijk mainstream geworden. Lang niet alle kledingstuks zijn retro of tweedehands. Kledingmerken springen op de kar. Sterren zoals Bella Hadid, Rihanna, Dua Lipa en Hailey Bieber worden gebruikt voor de campagnes van bijvoorbeeld het Italiaanse Blumarine die een hit sloeg met een croptop in de vorm van een vlinder. Chanel liet modellen in Parijs struinen in bikini’s met buikkettinkjes. Balmain ging onder andere voor de Spears-achtige mini-minirokjes. De Baguette Bag van Fendi uit 1997, een icoon van de Y2K-stijl beroemd gemaakt door Carrie Bradshaw (vertolkt door Sarah Jessica Parker) in Sex and the City met de legendarische quote: “It’s a bag-uette!”, wordt door vele merken gekopieerd. “Ondertussen is de stijl geïnstitutionaliseerd. Grote concerns proberen nu te kapitaliseren op een stijl die wellicht door duurzame jongeren in gang is gezet. Dat is cynisch”. Dat high fashion op de trend springt eerder dan de trend maakt, is geen verrassing. “Vandaag hinken heel wat luxemerken achterop. Dat komt omdat er minder ruimte wordt gegeven aan de ontwerpers. Het promotionele team fluistert de creatieven in wat zij moeten maken: iets waar een hashtag van bestaat.”

“Wellicht speelt nostalgie ook een rol”, zegt Van de Peer nog. “Het is een nostalgie naar een periode die zij zelf niet hebben meegemaakt. Dat is menselijk en gebeurt wel vaker. Doordat je de tijd niet zelf beleefd hebt, krijg je er een beperkte en positieve blik van die gestuurd wordt door de mainstream popcultuur”. Net zoals britpopfans in de jaren 2000 dweepten met seventies rock, bijvoorbeeld. Toen stapte uw dertigjarige journalist ook richting de tweedehandswinkel voor een leren frakje en een te strak T-shirt van een rockband, met alle gevolgen van dien.