De modepsychologe: Toon haar wat je draagt en zij zegt je wie je bent

In een wereld waar stylisten zich richten op het uiterlijke, graaft holistisch stijlexpert Marleen Beevers in de psychologie van kleding. “Kleding is een tweede huid die signalen stuurt naar het brein. Ook op de werkvloer kun je daarop inspelen.”

Ben jij écht de eerste fashion psycholoog in Europa?

MARLEEN BEEVERS. “De discipline is een tiental jaar geleden ontstaan in de Angelsaksische wereld. Daar zijn modepsychologen actief in de mode-industrie, maar in Europa kent men voornamelijk stylisten die kledingstukken en kleuren met een bepaald lichaamstype matchen. Ze werken van buiten naar binnen, terwijl ik omgekeerd te werk ga: het gaat over jouw persoonlijkheid en wat kleding met je doet.”

Modepsychologie is nog een vrij onbekend fenomeen. Hoe ben jij erbij terechtgekomen?

BEEVERS. “Ik heb een atypisch parcours doorlopen, maar de rode draad in mijn leven is schoonheid en verbinding. Ik studeerde taal en literatuur, werkte een tijdje als model, was dagelijks bezig met interieur- en tuindesign en volgde yoga- en coachingtrainingen in binnen- en buitenland. Uiteindelijk belandde ik in New York voor opleidingen als matchmaker en fashion psychologe.”

Zijn we ons te weinig bewust van die impact van kleding?

BEEVERS. “Dat denk ik wel. Nochtans gebeurt er al lang onderzoek naar. In de jaren tachtig al beschreven de Amerikaanse psychologen Adam en Galinsky dat fenomeen als enclothed cognition. In hun onderzoek zagen ze dat mensen die menen dat ze een doktersjas dragen, beter scoren op cognitieve tests dan degenen die van dezelfde witte jas denken dat het een kunstenaarsjas is. Kleding is een tweede huid, die zintuiglijke en symbolische signalen stuurt naar het brein. Toch weten veel mensen niet hoe je kleding als instrument kunt inzetten om je brein te beïnvloeden.”

Kleed je gelukkig

Hoe breng jij daar als holistisch modepsycholoog verandering in?

BEEVERS. “Ik help mensen hun kleren af te stemmen op hun karakter en intentie. Daarvoor heb ik het Satisfashion-model ontwikkeld. Het omvat vijf persoonlijkheidsdynamieken: metaal of improver, aarde of caregiver, vuur of entertainer, water of thinker en hout of pioneer. Iedereen heeft één dominant persoonlijkheidstype, waarbij specifieke vormen, kleuren, texturen aansluiten. Naast je basispersoonlijkheid spelen nog twee elementen mee in je kledingkeuze: de intentionele persona, die je intenties of langetermijndoelen reflecteert, en de flexpersona, die je dagelijks aanpast aan de situatie of je stemming. Als je jezelf volgens die drie types kleedt, zul je een innerlijk en uiterlijk evenwicht voelen.”

Wie zijn outfit afstemt op zijn persoonlijkheid en de context voelt zich dus gelukkiger?

BEEVERS. “De wetenschappelijke theorie voor geluk is ook getest geweest op kleding. Daaruit blijkt inderdaad dat welzijn niet alleen tussen je oren zit, maar ook in je kleren. Veel mannelijke klanten zijn bijvoorbeeld vragende partij om hun saaie kostuum te personaliseren. Een subtiel kleur-, vorm of textuuraccent, zoals een blauw zijden hemd, maakt vaak al een wereld van verschil. Een gelukmakend verschil, want zo werkt het: als je kleding draagt waar je je goed in voelt, trek je geluk aan.”

Een persoonlijkheidstype staat vast, maar hoe we ons voelen en waar we naar op zoek zijn in kleding, is toch ook een momentopname?

BEEVERS. “Dat klopt. Daarom is er de variabele flexpersona, die je aanpast aan je gemoed en situatie. Als metaaltype heb ik bijvoorbeeld een voorkeur voor wit, grijs en ecru, afgeronde vormen, een monochroom silhouet en verfijnde accessoires. Voor een date zou ik wat van het vuurelement toevoegen met een rode jurk of stilettohakken. Belangrijk is wel dat ik rekening blijf houden met mijn basispersona. Zo zal ik hakken kiezen in een metallic kleur of een tailormade jurk. Dat wordt vaak over het hoofd gezien. Veel mensen stemmen hun kleding volledig af op de situatie en verliezen zichzelf.”

Dress to impress

Als het zo belangrijk is trouw te zijn aan je persoonlijkheid, wat draag je dan op kantoor?

BEEVERS. “Er moet een evenwicht bestaan tussen wie je bent als persoon en als professional. Dat doe je door de missie van het bedrijf aan je basispersoonlijkheid toe te voegen. Een professionele uitstraling en zeker de eerste indruk blijven belangrijk. Met je kleding vertel je jouw verhaal. Als je in een joggingbroek naar een meeting gaat, zeg je dat je aan het sporten bent, wat niet klopt. Sneakers kunnen wel, want die geven bijvoorbeeld aan dat je een actiegericht pionierstype bent.”

Sta je achter kledingcodes op de werkvloer?

BEEVERS. “De kleding van de werknemers draagt bij aan de merkidentiteit van een bedrijf en kan voor een teamgevoel en herkenbaarheid zorgen. Toch werkt een uniform alleen verbindend, als de werknemers er ook hun eigenheid in mogen leggen. Steeds meer bedrijfsleiders hebben ondertussen wel begrepen dat hun werknemers beter presteren wanneer er ruimte is voor hun persoonlijke voorkeuren, ook op het gebied van kleding.”

De afgelopen jaren lijken de kledingvoorschriften inderdaad losser geworden, met sneakers of een korte broek als resultaat. Hoe verklaar je die verschuiving?

BEEVERS. “Tijdens de pandemie is de balans doorgeslagen in de omgekeerde richting. Mensen waren het gewoon thuis te werken in comfortabele kleding en zagen de grens niet meer, toen ze weer naar kantoor gingen. Ze gingen ook meer belang hechten aan hun persoonlijke kledingstijl op het werk: ik heb al verhalen gehoord van mensen die van werk veranderd zijn, omdat ze zichzelf niet konden uitdrukken in hun kleding. Bovendien is het de periode dat Gen Z is beginnen te werken. Jonge mensen zijn al helemaal gesteld op individualiteit en zelfexpressie.”

Ondanks dat alles houdt het maatpak stand. Word je serieuzer genomen als je een kostuum draagt?

BEEVERS. “Het maatpak is 120 jaar geleden uitgevonden, als symbool voor mannen die serieus genomen wilden worden. Nog steeds hangt er een associatie rond van macht, dominantie en succes, zeker bij oudere generaties. Bij jongeren merk ik echter dat dat idee veel minder leeft.”

Anderzijds is het pak bij jonge vrouwen een trend. Geloof jij in power dressing?

BEEVERS. “Veel vrouwen dragen een mannenpak om dominantie en macht uit te stralen, maar dat vind ik zeer relatief. Het hangt ervan af of jouw persoonlijkheid overeenstemt met je kleding. Pas dan sta je in je kracht. Iemand in een bloemetjesjurk kan dominanter overkomen dan iemand in een pak, zolang dat beter aansluit bij haar type.’

Vaak zijn dresscodes impliciet. Hoe weet je wat de verwachtingen zijn?

BEEVERS. “De CEO heeft een niet te onderschatten impact. Ik ken zelfs bedrijven waar medewerkers onbewust de kleding en de haarstijl van de bedrijfsleider kopiëren. Als CEO is het dus belangrijk dat je jezelf en de bedrijfsmissie goed kent, want je voedt je werknemers met je waarden. Voorts raad ik aan als bedrijf de verwachtingen duidelijk te benoemen, al is de manier waarop belangrijk. Als de CEO een dresscode oplegt, zullen werknemers het minder gemakkelijk aanvaarden dan als ik het verpak in een vlotte workshop.”

Dresscodes hoeven dus geen beperkende regels te zijn. Hoe kunnen bedrijven modepsychologie gebruiken om hun werknemers te motiveren?

BEEVERS. “Door ruimte te laten voor ieders basispersoonlijkheid in de werkkleding. Zeker bij uniformen betekent het veel, als je die mag personaliseren. Bij IKEA dragen de werknemers bijvoorbeeld een blauw T-shirt met gele accenten. Omdat het een pioniersbedrijf is, zou ik ze eerder kleden in denim. Vervolgens zou ik de snit aanpassen per basispersoonlijkheid: metaaltypes in een broek of rok met vest, houttypes in een jumpsuit… Dan zullen werknemers zich gewaardeerd voelen in hun identiteit en meer verbonden met de organisatie. En je goed voelen, is goed presteren.”