Verbluffende verzamelwoede: 3 privékunstcollecties om te zien
Als particuliere kunstcollecties publiek worden, kun je maar beter beginnen plannen. Wij selecteerden drie Europese kunstoorden waar je zo heen wil: exquis gecureerd, architecturaal omgeven en modegevoelig.
Frankrijk: Fondation Maeght
Wat? De Fondation Maeght was bij de opening in juli 1964 Frankrijks allereerste private kunstinstituut. Ondertussen is het uitgegroeid tot een heus artistiek bedevaartsoord, waar jaarlijks meer dan 100.000 liefhebbers van moderne en hedendaagse kunst passeren.
Wie zijn de verzamelaars erachter? Het legendarische uitgevers- en kunsthandelaarspaar Aimé (1906-1981) en Marguerite Maeght (1909-1977), die het idee voor hun stichting kregen toen ze rouwden om hun vroeg gestorven zoontje Bernard. Vanuit hun ervaring als Parijse galeriehouders en geïnspireerd door Amerikaanse voorbeelden als de Guggenheim Foundation, vatten ze hun museum op als een kunstzinnige ontmoetingsplek waar artiesten kunnen exposeren en in dialoog gaan met elkaar.
Waar is de collectie te zien? In het idyllische Zuid-Franse plekje Saint-Paul-de-Vence, dat bekendstaat als hét kunstdorp tussen Nice en Cannes. Een reputatie die het niet enkel aan de Maeghts, maar ook aan de nabijgelegen iconische – en graag door kunstenaars bezochte – herberg La Colombe d’Or te danken heeft. Iets verderop ligt ook de niet te missen Zuid-Franse vestiging van de Brusselse Fondation CAB.
In wat voor pand? Een ongelofelijk architecturaal hoogstandje – die U-vormige daken! – van de Spaanse modernistische architect Josep Lluís Sert (1902-1983), de man die ook het gebouw van de Fondation Miró in Barcelona ontwierp. Het gesamtkunstwerk, gevestigd op de Colline des Gardettes, spreekt ook vandaag nog tot de verbeelding – zo organiseerde de sterontwerper Simon Porte Jacquemus er begin dit jaar nog de show van zijn modelabel.
Wat zit er in de collectie? De vaste collectie omvat meer dan 13.000 sculpturen, schilderijen, tekeningen en grafiek van klinkende namen als Alexander Calder, Barbara Hepworth, Joan Miró, Marc Chagall, Fernand Léger en vele anderen. En dan is er de ongelofelijke tuin vol in situ-werken van bevriende kunstenaars van de Maeghts. Een labyrint van Miró, zwembad van Georges Braque, mozaïek van Chagall en binnenkoer van Alberto Giacometti: een speeltuin voor kunstfreaks, quoi.
Weetje om mee uit te pakken? Beeldhouwer Alberto Giacometti installeerde zijn werken op de naar hem genoemde binnenplaats – waaronder de beroemde rijzige maar smalle man L’Homme qui marche – in hoogsteigen persoon.
Wat is er nu te zien? Een gecureerde selectie uit de collectie is altijd te bekijken. De zestigste verjaardag van de Fondation werd dit jaar gevierd met een ondergrondse expansie van meer dan 500 vierkante meter, dus er zal almaar méér te beleven zijn. En er lopen ook tijdelijke expo’s: deze winter is dat er een met de abstracte inktschilderingen van de Koreaanse hedendaagse kunstenaar Minjung Kim.
Italië: Collezione Maramotti
Wat? De Collezione Maramotti is een Italiaanse privéverzameling van hedendaagse kunst die sinds 2007 – mits een reservatie vooraf – publiek toegankelijk is.
Wie is de verzamelaar erachter? Achille Maramotti (1927-2005), die behalve als bevlogen kunstcollectioneur toch vooral bekend is als de stichter van het befaamde Italiaanse modehuis Max Mara.
Waar is de collectie te zien? In de Noord-Italiaanse stad Reggio Emilia, het hart van de regio Emilia-Romagna, bekend om haar parmigiano reggiano.
In wat voor pand? De collectie huist in de voormalige hoofdzetel van Max Mara, in 1957 afgeleverd door de lokale architecten Antonio Pastorini en Eugenio Salvarani. Toen het label in de jaren 2000 naar de buitenwijk van de stad verhuisde, transformeerde de Britse architect Andrew Hapgood – die vandaag voor het bureau van David Chipperfield werkt – het fabrieksgebouw tot een pand met museale kwaliteiten. Dé eyecatcher? De opvallende betonnen gewelven, die op brutalistische wijze botsen met de schone kunsten die er geëtaleerd worden.
Wat zit er in de collectie? De Collezione Maramotti omvat meer dan duizend Europese – veel Italiaanse en Amerikaanse – werken, gemaakt tussen 1945 en vandaag. Stromingen als het abstract expressionisme, de Italiaanse popart en de arte povera krijgen daarin bijzondere aandacht. En de omvang van de collectie groeit onder het toeziend oog van de even kunstminnende Maramotti-nazaten nog altijd. Enkele gonzende artiestennamen uit de collectie zijn Francis Bacon, Rosemarie Trockel, Jean-Michel Basquiat, Lucio Fontana, Mark Manders, Chantal Joffe en Bill Viola. Ook leuk: in een nabijgelegen magazijn zit een in-situwerk van de Amerikaanse kunstenaar Jason Dodge, genaamd A Permanently Open Window, dat zoals de naam al weggeeft een raam is dat altijd openstaat en op aanvraag bezocht kan worden.
Weetje om mee uit te pakken? Om de twee jaar reikt de Collezione Maramotti samen met Max Mara en de vermaarde Londense kunstgalerie Whitechapel Gallery de Max Mara Art Prize for Women uit aan een zich als vrouw identificerende kunstenaar die actief is in de Britse artscene. De winnaar sleept telkens een zes maanden durende Italiaanse residentie in de wacht, om daar een eerste eigen solotentoonstelling voor te bereiden. Met onder meer Andrea Büttner, Laure Prouvost en Emma Talbot als voormalige laureaten, heeft de prijs al heel wat renommée opgebouwd.
Wat is er nu te zien? Een tweehonderdtal geselecteerde werken uit de collectie zijn permanent te bezichtigen, maar er lopen ook altijd tijdelijke expo’s. Nu is dat Deadweight, de reizende solo van de negende Max Mara Art Prize-winnaar Dominique White, die bij de opening in Londen eerder dit jaar vier sterren kreeg van The Guardian. Haar stevig naar de keel grijpende maritieme installaties zijn nog tot 16 februari in Reggio Emilia te zien. Al dat schoons is bovendien volledig kosteloos toegankelijk, geheel naar de wens van de oprichter Achille Maramotti, die zijn kunst – ook voordat hij een publieke toonruimte had – met medewerkers deelde in de Max Mara-kantoren.
Frankrijk en Italië: Pinault Collection
Wat? De Pinault Collection is een van Europa’s beroemdste particuliere hedendaagsekunstcollecties, verspreid over drie bijzondere musea: Bourse de Commerce, Palazzo Grassi en Punta della Dogana.
Wie is de verzamelaar erachter? De nu 88-jarige Franse zakenman, kunstfanaat en mecenas François Pinault, die al meer dan vijftig jaar aan het verzamelen is. Als ondernemer begon hij in de houthandel, maar schakelde vanaf het einde van de jaren negentig over op de luxesector. Hij maakte naam als de oprichter en bestierder van Kering, de luxegroep achter grote modemerken als Alexander McQueen, Balenciaga, Bottega Veneta, Gucci en Saint Laurent. In 2003 liet de miljardair de zaak over aan zijn zoon, en sindsdien houdt Pinault zich nog uitsluitend bezig met kunst.
Waar is de collectie te zien? In twee van de belangrijkste Europese kunststeden: Venetië en Parijs. Eerst opende in 2006 het Venetiaanse Palazzo Grassi, een achttiende-eeuws sprookjespaleis aan het Canal Grande. Nog geen kilometer verderop werd in 2009 Punta della Dogana geopend, een voormalig douanehuis in de opvallende vorm van een taartpunt. En in de lente van 2021 deed Pinaults derde museum de deuren open: de Bourse de Commerce, in het beroemde historische beursgebouw in hartje Parijs. “Ik koesterde al heel lang de hoop om mijn collectie te kunnen presenteren in Parijs, de stad waar ik van hou”, zei hij daar toen over. De inwijding van de Bourse betekende meteen ook de opening van het eerste museum in de lichtstad dat uitsluitend aan een hedendaagse privécollectie gewijd is.
In wat voor panden? Pinault heeft een zwak voor het minimalisme van de Japanse architect Tadao Ando – te herkennen aan zijn karakteristieke betonmuren met gaten. En dus werd Ando aangesteld om de drie met geschiedenis beladen gebouwen naar het heden te loodsen. Het gevolg? Een bezoek aan de Pinault Collection is ook altijd een bezoek aan een architecturale trekpleister.
Wat zit er in de collectie? Ze omvat meer dan 10.000 werken, gemaakt tussen 1960 en vandaag, van een 380-tal kunstenaars van over de hele wereld. De zeer gevarieerde collectie bestaat uit sculpturen, schilderijen, videokunst, foto’s, geluidswerken, installaties en performances. Daaronder werk van beroemdheden als Marlene Dumas, Olafur Eliasson, Lynette Yiadom Boakye, Philip Guston, Roni Horn en Annie Leibovitz, maar evenzeer van bekende Belgen als Francis Alÿs, Luc Tuymans, Michaël Borremans, Berlinde De Bruyckere en Edith Dekyndt.
Weetje om mee uit te pakken? De Bourse de Commerce heeft een huisdier! De Britse kunstenaar Ryan Gander installeerde er het in-situwerk Ever After: A Trilogy (I… I… I…) (2019), een gat in de muur waar een piepkleine geanimeerde muis door komt kijken. Laat je verrassen bij het wachten op de lift.
Wat is er nu te zien? Je ontdekt de collectie in de vorm van permanente presentaties, in-situwerken en spannende tijdelijke expo’s. Zo kun je in Palazzo Grassi nog tot 6 januari gaan kijken naar Ensemble van de Ethiopisch-Amerikaanse kunstenaar Julie Mehretu, die voor de gelegenheid naast haar eigen abstracte werk dat van bevriende kunstenaars toont. Punta della Dogana pakt nog tot 24 november uit met Liminal van de Franse kunstenaar Pierre Huyghe, ‘s mans grootste expo tot nu. En in Bourse de Commerce loopt nog tot 20 januari de groepstentoonstelling Arte povera, een ode aan de in Italië geboren kunststroming, met werk van sleutelfiguren als Pino Pascali en Michelangelo Pistoletto.
door Cara Brems
Meer lezen
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier