Ondernemer Marc Coucke is gepassioneerd verzamelaar van het werk van de man die dromen, kinetiek en zwaartekracht verenigde in vliegende objecten en absurde voertuigen. Wij spraken Coucke naar aanleiding van de expo in Knokke-Heist, waar zijn privécollectie een centrale rol speelt.
Wat heeft u zo gecharmeerd in het werk van Panamarenko?
Marc Coucke. “Panamarenko is voor mij een avant-gardekunstenaar pur sang. Hij was vernieuwend, inspirerend. Alles bij hem draaide rond beweging, zwaartekracht en de droom om te vliegen. Wat hij creëerde – objecten die gemaakt leken om neer te storten – was tegelijk poëtisch én visionair. Het is net die contradictie die zijn werk zo boeiend maakt.”
Heeft u hem ontmoet? En was die ontmoeting de aanleiding voor uw haast obsessieve verzamelwoede, of eerder een sluitstuk?
Coucke. “Ik had al een groot deel van zijn werk in mijn bezit voor ik hem persoonlijk ontmoette. Dat gebeurde uiteindelijk bij de inauguratie van zijn Wuivende krabben in Knokke. Hij was toen al op leeftijd, maar de ontmoeting was alsnog memorabel. Die wuivende krabben zijn ook mijn favoriete deel van de expo. De ruimte waar je naar schetsen kijkt, met zicht op de échte krabben in het water – die combinatie is magisch. Ik denk dat Panamarenko er zelf ook graag naar was gaan kijken.”
Is er een stuk in uw collectie met een bijzonder verhaal?
Coucke. “Ik bezit elke multiple die hij ooit maakte, van zijn eerste reageerbuisje op school tot gesigneerde affiches van zijn latere installaties. Dat geeft me een breed inzicht in zijn denkwereld. Elk uniek werk wordt versterkt door die context: berekeningen, schetsen, invalshoeken… Het vliegend tapijt heb ik onlangs aan mijn collectie toegevoegd, deels om de Panamarenko Foundation te ondersteunen. Een zeer bijzonder en betekenisvol werk was dat met zonnepanelen; de Thermo Photovoltaic Energy Convertor (2001) – ontworpen lang voordat zonnepanelen mainstream werden. Hij had die panelen in de koffer van een auto geplaatst en de lampen van de wagen zorgden voor het zonlicht. Dat soort speelse tegenstrijdigheden typeerden hem. In mijn kantoren in Merelbeke hangen veel van zijn werken. Ze dienen als inspiratie voor mijn team: durf buiten de lijntjes te denken.”
Vindt u Panamerenko voldoende gewaardeerd in België?
Coucke. “We hebben hem zeker erkend tijdens zijn leven, maar ik denk dat Belgen hun kunstenaars vaak nog te weinig naar waarde schatten. Er leeft hier soms een mentaliteit van ‘het is maar een Belg’. Gelukkig wordt zijn werk vandaag steeds meer gevierd, onder meer via de expo in Knokke-Heist. Toen men mij vroeg bij te dragen, heb ik zonder aarzelen mijn collectie opengesteld.”
Voelt u een verwantschap met hem, als ondernemer?
Coucke. “Ik zal mezelf geen kunstenaar noemen, laat staan een genie als Panamarenko, maar er zijn parallellen. Ook in het ondernemerschap moet je durven te dromen, groots te denken. Wanneer een project vlekkeloos loopt, weet ik dat het niets baanbrekends zal zijn. Pas als je op een serieus obstakel botst en dat weet op te lossen, kun je echt het verschil maken. Net zoals Panamarenko dingen bouwde die wel moesten crashen, maar hem toch dichter bij het vliegen brachten.”
Ziet u uzelf eigenlijk als verzamelaar, of eerder als curator?
Coucke. “Verzamelaar. Ik ken wel iets van kunst, maar curatoren tillen dat naar een hoger niveau. Ik blijf graag nederig.”
Is de nieuwe Panamarenko intussen opgestaan?
Coucke. “Koen Vanmechelen komt in de buurt. Zijn werk rond DNA en het Cosmopolitan Chicken Project vertoont gelijkenissen in visie en ambitie. Ik volg hem met zeer veel interesse.”
Tot slot: is kunst voor u een investering?
Coucke. “Nee. Kunst moet je kopen omdat het je raakt, omdat het je interieur of kantoor verrijkt. Natuurlijk is het mooi als een werk waarde opbouwt, maar dat mag nooit het uitgangspunt zijn. Kunst moet inspireren. Bij Panamarenko ontdek je telkens iets nieuws, dat is de waarde van de kunstenaar.”
De multiple Magic Carpet #1/24, door Marc en Alychlo aangekocht, werd in bruikleen gegeven aan La Réserve en is daar in de lobby tentoongesteld n.a.v. de Panamarenko Art Tour Knokke-Heist.
Meer lezen
