Hoe de brug tussen Zweden en Denemarken een hele stad beïnvloedde

Het majestueuze silhouet van de Øresundsbron (de Øresundbrug) oefent een onweerstaanbare charme uit, maar beïnvloedde ook het leven van de inwoners van Malmö. ‘De brug gaf de economie een stevige boost, waardoor de stad kon uitgroeien tot de meest creatieve en meest multiculturele plek van Zweden.’

Malmö, de voormalige Zweedse industriekern, is tegenwoordig de nieuwe groene hoofdstad van Europa. Op enkele decennia tijd is de derde stad van het land (na Stockholm en Göteborg) helemaal hersteld van de sluiting van de scheepswerven en het ontslag van duizenden arbeiders. Malmö heeft zich een compleet nieuwe look aangemeten: achteruitgang en vertwijfeling maakten plaats voor fietspaden, zonnepanelen en groendaken. Tegelijkertijd heeft de Øresundbrug, die elke dag door meer dan 70 000 locals en bezoekers wordt gebruikt, de ontwikkeling van de streek op meerdere domeinen gunstig beïnvloed.

Diepgaande veranderingen

De jaren ’90 luiden voor Malmö het definitieve einde van de gouden industriële eeuw in. De 300 000 bewoners staan voor een periode van diepgaande veranderingen. In de zomer van 1991 beslissen de Riksdag en de Folketing (het Zweedse en Deense parlement) om tussen Malmö en Kopenhagen een brug en een tunnel aan te leggen. Het titanenwerk gaat van start in 1995 en op 1 juli 2000 vindt de officiële inhuldiging plaats. De brug bestaat uit twee niveaus: een autoweg op het bovenste gedeelte en een spoorweg eronder. Het geheel is 16 kilometer lang en bestaat, naast de brug zelf, uit nog twee onderdelen: een tunnel en een eiland. De onderzeese tunnel die in Denemarken vertrekt, komt weer boven water op het kunstmatige eiland Peberholm (het Pepereiland) waarvan de naam verwijst naar het vlakbij gelegen eiland Saltholm (het Zouteiland). Dit eiland werd aangelegd met materiaal dat tijdens de bouw van de tunnel werd uitgegraven en is intussen een natuurreservaat geworden. Het wordt doorkruist door een weg die de tunnel en de brug met elkaar verbindt.

Tot slot is er de Øresundbrug, die in feite voor de eenmaking van Zweden zorgt. Dit architecturale hoogstandje dat meer dan 60 m boven de zeespiegel uitstijgt, is de langste gecombineerde brug van Europa (zowel voor weg- als spoorverkeer). Het beschikt ook over de langste overspanning met tuien ter wereld; deze bedraagt maar liefst 490 meter. Om de impact van de werken op de fauna en flora te beperken, werd de hulp ingeroepen van milieudeskundigen en plantkundigen.

De brug is veel meer dan een subtiele mix van natuur en architectuur die dankzij een financiële injectie van 3 miljard euro en enkele fantastische mensen werkelijkheid kon worden. Ze gaf de economie in Malmö ook een stevige boost, waardoor de stad kon uitgroeien tot de meest creatieve en meest multiculturele plek van Zweden. Veel grensbewoners verenigen het beste van twee werelden: een job in Kopenhagen, het voordelige loon inbegrepen, in combinatie met een woning in Malmö, ver verwijderd van de levendige Deense hoofdstad met z’n buitensporige vastgoedprijzen. “Maar de belangrijkste verandering die de Øresundbrug met zich meebracht, heeft betrekking op de luchthaven van Kastrup in Kopenhagen, die dankzij de snelle en efficiënte verbinding nu ook heel Zuid-Zweden bedient. 24 uur op 24 rijden er treinen, overdag elke 20 minuten en tussen één en vijf uur ‘s nachts rijdt er één per uur. Malmö heeft zijn eigen luchthaven, maar die wordt vooral voor binnenlandse vluchten gebruikt,” zo vertelt Jessica Lindberg, persattaché bij Malmö Toerisme.

In 1998 zag de universiteit van Malmö het levenslicht, voornamelijk om de universiteit van Lund – 20 km verder – te “ontlasten”. Dit symbool van wederopleving speelt eveneens een centrale rol in de gedaanteverandering van Malmö van industriestad naar opleidingscentrum. “Onze universiteit vertrekt van een multidisciplinaire benadering en biedt meerdere bachelors en masters in het Engels. Ze heeft natuurlijk de ambitie om een onderwijsplatform te zijn, maar wil zich dankzij de meerdere partnerships ook ontwikkelen tot een onderzoeks- en innovatieplatform,” zo gaat Jessica Lindberg verder.

Het avontuur van de duurzame wijk van Malmö begint in 2001. Bo01 (bo voor wonen, 01 voor 2001) is de eerste fase van een verbluffend project dat kadert in een Europese woonexpositie. De duurzame wijk Västra Hamnen (westelijke haven) met zijn kronkelige straatjes, mooie stranden en vooral de boeiende architectuur, ontstond omdat de stad haar verlaten industrieterreinen wilde saneren met de nadruk op hernieuwbare energie: windturbines en zonnepanelen voor de elektriciteit, groendaken voor thermische isolatie, biogas afkomstig uit organisch afval om de woningen te verwarmen. Comfortabel wonen met alle respect voor het milieu is hier dus de realiteit, met een enorm skatepark om de hoek dat voor de bewoners als ontmoetingsplaats dient.

De Turning Torso waakt sinds 2005 over Västra Hamnen. Deze spectaculaire, in de eerste plaats residentiële toren is de hoogste van Zweden: hij telt 190 meter en 54 verdiepingen. Het ontwerp van de Spaanse architect Santiago Calatrava (die wij kennen van de stations van Luik-Guillemins en Bergen) valt op door de verdraaiing van 90 meter en het vrije uitzicht over de Øresundbrug en de Deense hoofdstad.

Futuristische ecowijk

De oude stad staat in contrast met deze futuristische ecowijk en heeft eveneens heel wat interessants te bieden. Er zijn genoeg mogelijkheden om de stad per fiets te doorkruisen, maar Malmö kan ook perfect te voet verkend worden. Zodra ik het centraal station verlaat, ga ik mijn bagage afzetten in het Master Johan Hotel. Dit adresje ligt vlakbij het hippe Lilla Torg-pleintje en biedt een warm onthaal, een prachtig interieur en een weelderig ontbijt. Na 10 minuten wandelen sta ik aan het Malmöhus Slott, het oudste renaissancekasteel in Zweden. De kasteeltuin, Slottsträdgarden, is omgevormd tot een biocafé en dito boomkwekerij. Zin in hedendaagse kunst? Op naar het Moderna Museet, de antenne van het museum voor moderne kunst in Stockholm die in december 2009 zijn deuren opende. Te midden van de vele parken is er het Folkets Park – om er maar eentje te noemen – met zijn mooie grasperken, een cultureel centrum en een bar-restaurant, maar ook heel wat attracties voor kinderen.

Mijn favoriet is de gemeentelijke bibliotheek. Hij bestaat uit twee hoofdgebouwen, het “kasteel” dat in 1999 gerenoveerd en heropend werd en de glazen uitbouw die de “kalender van het licht” is gedoopt en in 1997 werd ingehuldigd. Beide delen worden met elkaar verbonden door een “cilinder”, die dienst doet als ingang. De meubels zijn mooi en comfortabel, de sfeer is zen en warm, … Alles nodigt je uit om door de immense collectie boeken en kranten te snuisteren.

In de trein die de zeestraat van de Sund overbrugt en die tot de luchthaven van Kopenhagen rijdt, laat ik een creatieve bakermat achter me, die barst van dingen om te doen en schatten om te verkennen. Ik verlaat Malmö met één gedachte: hier kom ik zeker nog terug.