‘Een douche is mannelijk. Een bad is vrouwelijk. Dus de meeste mannen soppen privé en praten er niet over’

Een omhelzing van warm water in wit porselein. Kaarsen, rustgevende muziek, romans waarvan je met verrimpelde vingers de bladzijdes omslaat. In een razend drukke wereld is het ritueel van een bad nemen bijna een luxeproduct geworden. Voor vrouwen én voor mannen.

En het heeft zelfs een bad!” Zo glunder ik meestal als ik mijn vrienden vertel over het nieuwe appartement waar ik binnenkort zal wonen. Over de keuken, woonkamer en slaapkamer ga ik heel snel. Maar het bad, dat is noemenswaardige informatie. Wat volgt is een beschrijving van mijn toekomstige badkuip: lang en breed genoeg om je in onder te dompelen, met een kastje binnen handbereik waarop ik mijn kleurrijke collectie Lush-bruisballen kan etaleren. Zelfs mijn laptop kan er staan, zodat mijn playlist op Spotify – toepasselijk getiteld: thank you for soaking – steeds in de buurt is. Mijn gesprekspartners knikken bewonderend en meteen wisselen wij horrorverhalen uit over benauwde douchecabines in dubieuze studentenkoten, over schimmelpatronen tegen tegelmuren, over anonieme shampoodieven en ongenode, achtpotige gasten.

Bij de zoektocht naar een nieuwe huurwoonst was één criterium heel duidelijk: er moet en zal een bad zijn. Geen eenvoudige opgave, natuurlijk. Een appartement mocht nog zo ideaal zijn – goede ligging, houten vloer, prachtige lichtinval en met een verse bakker om de hoek – de afwezigheid van een badkuip was een absolute deal breaker. Het dwong mij om teleurgesteld af te druipen, mompelend dat ik nog contact zou opnemen. De reden waarom een bad een must was, is al even voor de hand liggend als clichématig: het is voor mij de plek bij uitstek waar ik tot rust kan komen. Dat een bad goed is voor de gezondheid en bij de eerste tekenen van verkoudheid wordt aangeraden, is niet onlogisch: een warm bad opent je poriën en helpt je om gifstoffen uit te zweten. Bovendien ontspant het je spieren, wat vooral bij koorts voor verlichting kan zorgen. Maar bovenal helpt een bad mij om te kalmeren na een stresserende en veeleisende dag.

Dus besteed ik tijd en aandacht aan het ritueel van het baden. Niet dat ik, zoals superster Beyoncé, een bubbelbad neem in champagne Armand de Brignac, flessen die voor de gemiddelde persoon al snel het prijskaartje van een half maandloon dragen. Toch kan ook ik met bijna religieuze toewijding op zoek gaan naar de juiste producten, naar de perfecte soundtrack en wierookstokjes om mijn badbeleving intenser te maken. Ik maak mij druk over de juiste temperatuur en bereid een schaal vers fruit. Een goed boek ontbreekt nooit, en niet zelden hoort bij dat alles een goedgevuld glas witte wijn. Soms bouw ik zeepschuimkastelen, alsof ik terug een kind ben. Mijn telefoon gaat zonder mededogen uit. Tevreden. Geborgen. Op mijn gemak. Gerustgesteld en veilig. Ik zie een bad als een luxe, een beloning na een lange dag. Ik ben daar niet alleen in. Het immobiliënkantoor is begripvol als ik uiteindelijk toegeef dat ik alleen nog panden met een bad wil bezoeken. “Die vraag krijgen we steeds vaker”, zegt de vastgoedmakelaar. Ik weet niet in welke mate ze dat doet om mij te sussen met een verkoperspraatje, maar ik ga graag mee in haar stelling. “Het bad is enorm populair aan het worden. Sign of the times, als je het mij vraagt”, oppert ze nog. Daar heeft ze misschien een punt. In een tijd waarin iedereen het constant razend druk heeft, is een heet, kalmerend bad met de bijbehorende geurende oliën en zintuigprikkelend zeepschuim bijna een ultiem symbool van luxe geworden.

Toevluchtsoord

Dat is overigens altijd al zo geweest, duidt kunsthistoricus Françoise de Bonneville in The Book of the Bath: “Hoewel de aparte badkamer zoals we die nu kennen nog maar een eeuw of twee bestaat, hadden openbare baden in oude culturen niet alleen een hygiënische, maar ook een sensuele en hedonistische functie. Al meer dan tweeduizend jaar, zowel in het Verre Oosten als in het Westen, is baden en douchen meer geweest dan louter een praktische noodzakelijkheid. Het baden is uitgegroeid tot een ritueel en een toevluchtsoord.”

De meest fanatieke bewieroker van het bad als toevluchtsoord is tegenwoordig waarschijnlijk de Amerikaanse televisiefiguur Oprah Winfrey. Zij verdedigt het bad expliciet als een luxeproduct voor vrouwen, als hun ultieme en verdiende genot. “Wie regelmatig mijn column leest, weet dat baden mijn hobby is. Ik geniet van de ervaring. Het verheugt mijn zintuigen en helpt mij om te ontspannen”, schrijft de televisiemagnaat in een recent nummer van O, haar eigen magazine. “Mijn meest waardevolle bezit is een op maat gemaakte badkuip, met de hand gesneden door Italiaanse steenhouwers uit een brok onyx.”

Decadent? Natuurlijk. Maar voor veel mensen ook benijdenswaardig. Niet omwille van de rijkdom, maar omwille van de notie dat een bad iets is dat je helpt ontsnappen aan de overweldigende druk van de dagelijkse sleur. De Britse schrijfster Virginia Woolf benadrukte al het belang voor vrouwen van het hebben van een kamer voor jezelf. Natuurlijk vult Woolf dat anders in, maar er valt iets te zeggen over het bad als ‘kamer voor jezelf’: vrouwen staan alle andere ruimtes in hun leven af aan werk of relaties. Het bad is een laatste strohalm in het gevecht tegen de drukke samenleving die steeds meer van ons leven opeist.

Sarah (36), een jonge alleenstaande moeder, vertelt hoe ze net om die reden extra geniet van een bad: “Eerlijk ? Mijn dagelijks bad is het beste moment van de dag. Als de kinderen in bed liggen, de boterhammetjes voor de volgende dag klaarstaan en mijn agenda leeg is, kan ik mij volledig overgeven aan een bad. Het is een moment waarop ik alleen ben met mijn gedachten en mijn lichaam. Ik voel mij heerlijk gewichtloos en ik word niet opgeëist door werkgevers of familie. Na de geboorte van mijn tweede zoon heb ik een zware postnatale depressie gehad. Het ook de periode waarin ik plots heel vaak een bad begon te nemen. Nu is alles beter, maar die gewoonte is gebleven.”

Goed voor het gemoed

Vreemd is dat niet. Volgens onderzoekers van de Amerikaanse universiteit Yale heeft een bad een positieve invloed op onze gemoedsrust. Ze raden het aan bij mensen met mentale problemen. Yale voerde in dat verband diverse studies uit. Een eerste kwam tot de conclusie dat mensen die lijden aan chronische eenzaamheid, een warm bad gebruiken als vervanging voor emotionele warmte. Een tweede studie toonde aan dat fysieke kou veroorzaakt kan worden door gevoelens van isolement. Een derde bewees dat de behoefte aan gezelligheid of emotioneel welzijn, veroorzaakt door herinneringen aan vroegere afwijzing, verlicht kan worden door middel van fysieke warmte. Een bad dus. Dat gedrag manifesteert zich echter onbewust. De onderzoekers konden besluiten dat de perceptie van iemand die lang baadt vooral positief is: het zijn gezellige en gelukkige mensen.

Wat er ook van aan is: een bad omsluit je met warmte en zondert je even af van de rest van de maatschappij die ongenadig voortraast. Je vouwt een ezelsoor in de bladzijde van een boek of luistert op repeat naar de akoestische versie van een populair popalbum. Het is tijd voor jezelf nemen in een wereld die dat nog zo weinig toelaat. Hetzelfde geldt voor ondergetekende: het bad is de enige plek waar ik niets anders kan doen. Meer nog, het is de plek waar ik op nieuwe, frisse ideeën en inzichten kom als ik niets innoverends meer kan bedenken. Een zoutoplossing om problemen in op te lossen, zeg maar. Ik geef mezelf de toestemming om alles op een rijtje te zetten. En dan heb ik het niet alleen over de alfabetisch gerangschikte flesjes douchegel.

Ook in de populaire cultuur wordt het bad aangeprezen als manier om even alles te overdenken. Het postermeisje van die methode is zonder twijfel Julia Roberts. In Pretty Woman zien we haar ondergedompeld in een fort van zeepschuim, luisterend naar Kiss van Prince (op een toen nog blitse walkman), gelukkig in de wetenschap dat Richard Gere voor haar zal zorgen. In Notting Hill dompelt ze haar fraaie lichaam onder, na een seksschandaal aan de wereldpers ontsnapt in het huis achter de blauwe deur in de bekende Londense wijk. In Eat, Pray, Love ontvlucht ze een ongelukkig huwelijk en is haar eerste zorg de toestand van het bad in haar nieuwe Italiaanse stulpje.

Maar hoe zit het met de mannen? Houden ook zij van een goed bad? Het idee dat een bad nemen vooral een vrouwelijke aangelegenheid is, bestaat jammer genoeg nog altijd. Bij wijze van illustratie: in de populaire nineties-sitcom Friends is er zelfs een hele aflevering gewijd aan Chandler die verborgen houdt dat hij een badliefhebber is. In The One Where Chandler Takes a Bath meent acteur Matthew Perry, die de rol van Chandler voor zijn rekening neemt: “Het is moeilijk om je iets van anderen aan te trekken als je zo ontspannen bent.” In een artikel voor The Observer breekt auteur Spencer Morgan een lans voor mannen die graag baden. “Waarom zijn vrouwen al lang in staat om van een bad te genieten terwijl mannen dit soort verwennerij beter geheimhouden? Een zeker taboe hangt nog steeds over de openbare discussie van badrituelen bij mannen”, beweert Morgan. “Wanneer was de laatste keer dat je een mannelijke collega hoorde zeggen: “Sorry, ik ben te laat. Ik moest nog snel een bad nemen”? Nee, een douche is stoer en mannelijk. Een bad is vrouwelijk. Dus de meeste mannen soppen privé en praten er niet over.”

Schaamte niet nodig

Klopt dat wel? Ik heb meteen mijn bedenkingen bij de woorden van Morgan. Ik ken genoeg vrouwen die zo’n snelle douche verkiezen boven een bad, die liever niet ‘in hun eigen vuil’ willen zitten en walgen van de verrimpelde huid die je krijgt als je dat te lang doet. Het lijkt dus onzin om een bad als een puur vrouwelijke aangelegenheid te omschrijven. Wanneer ik mannelijke kennissen vraag of ook zij kunnen genieten van een bad, is het antwoord meestal voorzichtig positief. “Ik moet toegeven dat ik het er in bepaalde gezelschappen niet gemakkelijk over zal hebben, maar dat zegt meer over hen dan over mij”, zegt een van hen. De meeste mannen reageren echter zonder enige schroom: “Mijn mannelijkheid hangt niet af van mijn badgewoontes.”

Jelle (29) noemt het de plek waar hij juist heel goed kan werken: “Ik installeer mij met een tafel boven mijn bad en typ daar dan aan rapporten. Het lijkt gevaarlijk, maar ik heb een stevige constructie uitgedokterd.” En Amin (27) vertelt lachend dat hij al zijn maten heeft overtuigd: “In het begin deden ze wat plagerig, maar nu delen we al tips. Goed, want ik heb het altijd maar zever gevonden dat ik mij daarvoor moet verontschuldigen.” Ook Steven (41) moet eens goed lachen: “Dat heeft toch helemaal niets te maken met genderrollen? Ik neem graag een bad. Ik kan soms uren in bad zitten met een goede film op. En ik schaam mij daar helemaal niet over. Waarom zou ik?”

Inderdaad, waarom zouden mannen zich daarover moeten schamen? Het is absurd om een bad af te schrijven als een gendergerelateerd fenomeen. De nood om te ontspannen of onthaasten is niet inherent vrouwelijk of mannelijk, maar een universeel verlangen. Dat kan zich op verschillende manieren uitdrukken, waaronder dus een goed bad. Minus de kaarsen meestal, maar dat is gewoon slim. Ze zijn gezellig maar brandveiligheid primeert. Mijn nieuwe huisbaas kan op zijn twee oren slapen.